Το κτίριο Rana Plaza στο Μπαγκλαντές στέγαζε πέντε εργοστάσια ρούχων που προμηθεύουν πολυεθνικές στην Ευρώπη. Κατέρρευσε το 2013 και 1.135 άνθρωποι σκοτώθηκαν στο όνομα της φτηνής «Made in Bangladesh» μόδας. Αυτή ήταν μια καλή αφορμή για τη γαλλική κυβέρνηση ώστε να περάσει έναν νόμο το 2017 που δεσμεύει τις μητρικές εταιρείες με νομική ευθύνη για τις θυγατρικές τους και τους προμηθευτές τους στην περίπτωση παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή καταστροφής του περιβάλλοντος.
Η οργάνωση Friends of the Earth και η Action Aid στη Γαλλία δημοσίευσε μια νέα έκθεση με τίτλο «Το τέλος του δρόμου για τις πολυεθνικές εταιρείες; Από έναν πρωτοποριακό γαλλικό νόμο σε μια συνθήκη του ΟΗΕ». Η έκθεση περιγράφει τη συζήτηση γύρω από τον γαλλικό νόμο για το corporate duty of vigilance, τον πρώτο νόμο που αναγνωρίζει τη νομική ευθύνη των μητρικών εταιρειών, καθώς και την ευθύνη στην περίπτωση εξωτερικής ανάθεσης, για θυγατρικές τους, τους υπεργολάβους και τους προμηθευτές τους στην περίπτωση παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή παραβιάσεων της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.
Η έκθεση υπογραμμίζει επίσης την ανάγκη για μια περαιτέρω διεθνή και δεσμευτική συνθήκη.
Ο γαλλικός νόμος για το «καθήκον επαγρύπνησης» (duty of vigilance) των μητρικών εταιρειών και των υπεργολάβων εγκρίθηκε στις 27 Μαρτίου 2017. Ο νόμος, ο οποίος είναι ο καρπός μακροχρόνιων εκστρατειών της κοινωνίας των πολιτών, αποτελεί ένα μεγάλο βήμα μπροστά, και συγκεκριμένα ένα βήμα προς την καταπολέμηση της ατιμωρησίας των πολυεθνικών εταιρειών που παραβιάζουν τα δικαιώματα των εργαζομένων τους και των τοπικών κοινοτήτων και μολύνουν το περιβάλλον σε όλο τον κόσμο.
Η μαζική άσκηση πίεσης από τον ιδιωτικό τομέα ενάντια στο νομοσχέδιο επιβράδυνε τις εξελίξεις όσον αφορά την υιοθέτηση του νόμου και εξασθένισε ως ένα βαθμό και το περιεχόμενο του νόμου.
Παρά τα παραπάνω μειονεκτήματα, αυτός ο νόμος αποτελεί ένα αδιαμφισβήτητο διεθνές επίτευγμα. Για πρώτη φορά, οι μητρικές και οι εταιρείες εξωτερικής ανάθεσης υποχρεούνται πλέον νομικά να «εντοπίσουν τους κινδύνους και να αποτρέψουν σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, όπως και παραβιάσεις που αφορούν την υγεία και την ασφάλεια τόσο των ανθρώπων όσο και του περιβάλλοντος». Παραβιάσεις που μπορεί να προκύψουν από τις δραστηριότητες του εταιρικού ομίλου (θυγατρικές ή ελεγχόμενες εταιρείες) και την αλυσίδα εφοδιασμού τους (υπεργολάβοι, προμηθευτές) τόσο στη Γαλλία όσο και στο εξωτερικό. Κατά συνέπεια, ο νόμος αντιμετωπίζει τη νομική πολυπλοκότητα των πολυεθνικών εταιρειών, καθώς και τις διάφορες εμπορικές σχέσεις στις οποίες αυτές μπορεί να εμπλακούν μαζί με άλλους επιχειρηματικούς εταίρους.
Αρκετούς μήνες, όμως, αφού ο νόμος τέθηκε σε ισχύ και πολλά σημεία του είναι ακόμα ελάχιστα κατανοητά, ενώ εξακολουθούν να υπάρχουν πολλά ερωτήματα σχετικά με την εφαρμογή του και το πεδίο εφαρμογής του. Το εταιρικό καθήκον που ορίζει ο νόμος -ο οποίος ονομάζεται συχνά από τον Τύπο ως «νόμος Rana Plaza» λόγω του ρόλου που έπαιξε η θανατηφόρα καταστροφή στα εργοστάσια ρούχων στο Μπαγκλαντές για να προχωρήσουμε σε πολιτικές ενέργειες- έχει πράγματι πολύ ευρύτερο πεδίο εφαρμογής από τις συνθήκες εργασίας των προμηθευτών μεγάλων γαλλικών εταιρειών.
Η παραπάνω έκθεση ξεκινά με μια επισκόπηση των βημάτων που οδήγησαν στην εφαρμογή του νόμου καθώς και του περιεχομένου του, και στη συνέχεια εξετάζει τρία συγκεκριμένα παραδείγματα που υποδεικνύουν τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να ερμηνεύεται ο συγκεκριμένος νόμος: Η Total και το εργοστάσιο επεξεργασίας φοινικελαίου στην La Mède, η Société Générale και η υποστήριξή της για τον σταθμό εξαγωγής φυσικού αερίου Rio Grande LNG στις ΗΠΑ και, τέλος, η περίπτωση των γαλλικών αλυσίδων λιανικής πώλησης και οι επιχειρηματικές τους σχέσεις με τη βιομηχανία μπανάνας στον Ισημερινό.
Το τελευταίο κεφάλαιο της έκθεσης δε, επικεντρώνεται στις τρέχουσες διαπραγματεύσεις στα Ηνωμένα Έθνη σχετικά με τη δημιουργία ενός διεθνούς, νομικά δεσμευτικού μέσου που θα αφορά τις πολυεθνικές εταιρείες και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Via : www.thepressproject.gr
