To άλυτο μυστήριο του «σπιτιού» ενός πρωτοπόρου αρχιτέκτονα

«Ο πιο επικίνδυνος αρχιτέκτονας στην Αμερική» σύμφωνα με τον διευθυντή του FBI Τζον Eντγκαρ Χούβερ, ο Gregory Ain, ήταν επίσης ο άνθρωπος που εισήγαγε στοιχεία του μοντερνισμού στα σπίτια της μέσης και εργατικής τάξης, αλλά και δάσκαλος καταξιωμένων εκπροσώπων της σύγχρονης αρχιτεκτονικής όπως ο Φρανκ Γκέρι. Αποφασισμένος να δώσει απαντήσεις «στα πιο συνήθη αρχιτεκτονικά προβλήματα των απλών ανθρώπων» συνέβαλε, μεταξύ άλλων, στη διάδοση των open plan κουζινών, ενώ πέρασε μεγάλο μέρος της καριέρας του σχεδιάζοντας χαμηλού κόστους κατοικίες και συγκροτήματα, που βελτίωναν την ποιότητα ζωής των ενοίκων τους. Το 1950 κλήθηκε να κατασκευάσει ένα θερινό Εκθεσιακό Σπίτι στον κήπο του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, ένα χρόνο μετά την έναρξη του θεσμού, που είχε στόχο να φέρει το ευρύ κοινό σε επαφή με την αρχιτεκτονική. Το πρώτο «Σπίτι», με την υπογραφή του Marcel Breuer, είχε ήδη αγοραστεί από τους Ροκφέλερ, οι οποίοι το εγκατέστησαν στους κήπους της έπαυλής τους.

Παρότι βρισκόταν υπό περιορισμό, έχοντας χαρακτηριστεί «κομμουνιστής» από το FBI εξαιτίας μιας πρότασής του για ένα οικιστικό συγκρότημα που δεν υλοποιήθηκε ποτέ, ο Ain δέχθηκε την πρόκληση και λίγο αργότερα παρουσίασε το μοντέλο μιας λιτής εξοχικής κατοικίας, χαμηλού κόστους αλλά καλαίσθητης και άνετης. Η ύπαρξη κινούμενων τοίχων επέτρεπε στους ενοίκους να ενώνουν όλα τα δωμάτια σε έναν μεγάλο ενιαίο χώρο ή να δημιουργούν μικρότερες «γωνιές» ιδιωτικότητας, ενώ η εσωτερική διακόσμηση έδινε έμφαση στην πρακτικότητα. Μετά την ολοκλήρωση της έκθεσης, τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς, το «σπίτι» αποσυναρμολογήθηκε όπως είχε συμφωνηθεί και στη συνέχεια… εξαφανίστηκε υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες, χωρίς να αφήσει κανένα ίχνος. Πρόσφατα, μια μακέτα του βρέθηκε τυχαία στο υπόγειο ενός μακετίστα στο Νιου Τζέρσεϊ και αυτή η ανακάλυψη ώθησε το Κέντρο Αρχιτεκτονικής στο Γκρίνουιτς Βίλατζ να διοργανώσει την έκθεση «This Future Has a Past».

Μέσα από φωτογραφίες, βίντεο, αρχειακό υλικό και κείμενα, η έκθεση, που συνεχίζεται έως τις 12 Σεπτεμβρίου, επιδιώκει να λύσει το μυστήριο του τελευταίου εμβληματικού έργου του πρωτοπόρου αρχιτέκτονα, φωτίζοντας άγνωστες πτυχές της προσωπικής του ζωής. Το στίγμα του κομμουνιστή εν μέσω της αντικομμουνιστικής υστερίας είχε ως αποτέλεσμα να μειωθούν σημαντικά οι πελάτες του Ain από τη δεκαετία του ’50, ενώ το ίδιο διάστημα αρκετοί από τους φίλους και συνεργάτες του έμειναν χωρίς δουλειά. Αναζητώντας περισσότερα στοιχεία για την τύχη του Εκθεσιακού Σπιτιού, οι ιδρύτριες του Κέντρου Αρχιτεκτονικής και επιμελήτριες της έκθεσης, Christiane Robbins και Katherine Lambert, προβληματίστηκαν από την απουσία σχετικών εγγράφων στο αρχείο του MOMA. «Είτε τα είχαν αγνοήσει θεωρώντας τα ασήμαντα είτε κάποιος τα είχε κρύψει», αναφέρει η Robbins στους New York Times. Εν συνεχεία, οι δυο τους απέκτησαν πρόσβαση στα αρχεία παρακολούθησης του FBI, τα οποία τους πρόσφεραν πολύτιμες πληροφορίες για τη ζωή του Ain, όχι όμως και για την κατάληξη του «σπιτιού». «Πουθενά δεν αναφέρεται αν κάποιος διέσωσε το σπίτι ούτε αν καταστράφηκε. Υπάρχει αλληλογραφία με πολλούς ενδιαφερόμενους αγοραστές, όμως διακόπτεται απότομα», υποστηρίζει ο επιμελητής του MOMA, Barry Bergdoll.

Via: www.kathimerini.gr