Περιμένοντας τους οίκους αξιολόγησης

Οι ριζοσπαστικές προτάσεις της ιταλικής κυβέρνησης για την υπέρβαση των δημοσιονομικών κανόνων της Ε.Ε. το 2019 και τα επόμενα χρόνια ασκούν ισχυρές πιέσεις στην αγορά κρατικών ομολόγων της Ιταλίας. Ακόμη και αν οι Βρυξέλλες δεν επιβάλουν πρόστιμο στη Ρώμη για την παραβίαση των δημοσιονομικών κανόνων, οι επενδυτές θα εξακολουθήσουν να ανησυχούν. Η διαφορά αποδόσεων (spread) των ιταλικών 10ετών από τα γερμανικά 10ετή ομόλογα εκτοξεύθηκε σε πολύ υψηλά επίπεδα, ξεπερνώντας κάποια στιγμή τις 300 μονάδες βάσης.

Η κυβέρνηση της Ιταλίας προβλέπει ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας θα αυξηθεί από το 2% του ΑΕΠ πέρυσι στο 2,4% το 2019, προτού υποχωρήσει στο 2,1% το 2020. Αλλά τα σχέδια της Ρώμης στηρίζονται σε αισιόδοξες προβλέψεις για την ανάπτυξη, αναμένοντας να ενισχυθεί κατά 1,5% το 2019 και 1,6% το 2020. Η Berenberg διαβλέπει δημοσιονομικό έλλειμμα στην Ιταλία της τάξεως του 2,8% την επόμενη διετία και ρυθμό ανάπτυξης 1%.

Αν αξιολογήσει κανείς τον πιστωτικό κίνδυνο της χώρας από τις τιμές στα ασφαλιστικά συμβόλαια χρεοκοπίας, θα μπορούσε να πει ότι σύντομα θα κάνουν την εμφάνισή τους οι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης. Προς το παρόν, οι οίκοι Standard & Poor’s, Moody’s και Fitch τοποθετούν την Ιταλία δύο βαθμίδες πάνω από το χαμηλότερο όριο της επενδυτικής βαθμολογίας. Η DBRS, ένας ακόμη οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης, βαθμολογεί λίγο υψηλότερα την ιταλική οικονομία. Τα συμβόλαια CDS για τις οικονομίες του Βιετνάμ, της Νότιας Αφρικής και της Βραζιλίας αντικατοπτρίζουν μικρότερο κίνδυνο από την Ιταλία, αν και είναι χαμηλότερη η βαθμολογία τους (από ΒΒ+ και κάτω).

Η Ρώμη έχει ακόμα περιθώρια για να διορθώσει τη δημοσιονομική πολιτική της. Μολονότι οι S&P και Moody’s μπορεί να αναθεωρήσουν τη βαθμολογία τους για την ιταλική οικονομία στα τέλη Οκτωβρίου, είναι απίθανο να προχωρήσουν σε υποβάθμιση πάνω από μία βαθμίδα. Ωστόσο, αν η Ιταλία δεν πείσει τις αγορές και τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης πως τα ομόλογά της είναι ασφαλή, μπορεί να χάσει την επενδυτική βαθμολογία της μέσα στο 2019.

Πρώτον, πολλοί θεσμικοί τοποθετούν κεφάλαια σε τίτλους με επενδυτική βαθμολογία. Θα αναγκάζονταν να εγκαταλείψουν τα ιταλικά ομόλογα αν τα πράγματα πάρουν άσχημη τροπή. Δεύτερον, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μπορεί να αγοράζει μόνον ομόλογα με επενδυτική βαθμολογία. Μολονότι η ΕΚΤ θα σταματήσει τις αγορές ομολόγων, η Ρώμη μπορεί να χάσει από την επανεπένδυση των υπαρχόντων τίτλων που έχει συγκεντρώσει η ΕΚΤ με το πρόγραμμα ΑΡΡ. Τρίτον, οι ιταλικές τράπεζες θα υποστούν ισχυρό πλήγμα. Η ΕΚΤ δεν θα μπορεί να δέχεται ιταλικά ομόλογα ως ενέχυρο για να τους παρέχει ρευστότητα, αναγκάζοντας τις τράπεζες να καταφύγουν σε λύσεις με υψηλότερο κόστος. Η αύξηση του κόστους δανεισμού στην Ιταλία θα οδηγήσει τελικά σε εξασθένηση της ανάπτυξης.

Το βασικό μας σενάριο για την Ιταλία είναι ότι το χρέος δεν θα χάσει την επενδυτική βαθμολογία του και δεν θα παρασυρθεί σε μια κρίση δημοσίου χρέους. Ωστόσο οι κίνδυνοι είναι μεγάλοι. Τα δημοσιονομικά σχέδια της Ιταλίας δοκιμάζουν τα όρια της υπομονής των επενδυτών. Η ρητορική της κυβέρνησης επιδεινώνει το επενδυτικό κλίμα. Αν η Ιταλία παραβιάσει τα όρια, θα έχουμε μαζικές εκροές κεφαλαίων και υποβάθμιση του χρέους της λόγω της κατάρρευσης της επενδυτικής εμπιστοσύνης. Σε ανάλογη κατάσταση μπορεί να βρεθεί και η Ελλάδα, η οποία έλαβε ορισμένες δύσκολες αποφάσεις στα μέσα του 2015. Επρεπε να επιλέξει ή την έξοδο από το ευρώ με άγνωστες συνέπειες ή την πλήρη αλλαγή στην πολιτική της με την υιοθέτηση επίπονων μεταρρυθμίσεων για τους Ελληνες.

* Ο Holger Schmieding είναι επικεφαλής οικονομολόγος της Berenberg Bank.

Via : www.kathimerini.gr