Με τη συνεχιζόμενη κρίση από το 2008 και έπειτα αυξάνει το ενδιαφέρον γύρω από εγχειρήματα της Κ.ΑΛ.Ο. στην Ισπανία και έχει οδηγήσει σε θεσμικές πρωτοβουλίες που αναγνωρίζουν τον σημαντικό ρόλο της ανάπτυξης της κοινωνικής οικονομίας σε διάφορα επίπεδα πολιτικής.
Η οικονομική κρίση και η ανεργία, με δραματικές μειώσεις στα εισοδήματα, οδήγησε στην ανάπτυξη πρακτικών και δικτυώσεων οικονομικής και κοινωνικής στήριξης και αλληλοβοήθειας «από τα κάτω» στις γειτονιές της Μαδρίτης.
Ηδη το 2011 θεσμοθετήθηκε ο νέος νόμος για την Κ.ΑΛ.Ο. εδραιώνοντας ένα νέο πλαίσιο κρατικής παρέμβασης μέσω δημόσιων συμβάσεων με φορείς της κοινωνικής οικονομίας καθώς και ενθάρρυνσης της δημιουργίας νέων.
Σε αυτό το πλαίσιο ο Δήμος της Μαδρίτης έθεσε σε εφαρμογή τον Οκτώβριο του 2017 το «Στρατηγικό Σχέδιο για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία» εστιάζοντας σε τρία σημεία:
(i) στη δημιουργία μιας συμμετοχικής αστικής πολιτικής για τη χωρική και κοινωνική συνοχή, μέσω της επέκτασης της Κ.ΑΛ.Ο.
(ii) στη γειτονιά, τις ανάγκες, τις δυνατότητες και το εύρος των δραστηριοτήτων της κοινωνικής αναπαραγωγής στο τοπικό επίπεδο στοχεύοντας στην ανάδειξη και την ενδυνάμωση των φορέων και πρακτικών Κ.ΑΛ.Ο.
(iii) στην ενδυνάμωση τέτοιων φορέων και πρακτικών με την εισαγωγή κοινωνικής ρήτρας σε δημόσιες συμβάσεις που εμπίπτουν στις αρμοδιότητες του Δήμου της Μαδρίτης, δημόσιων χρηματοδοτήσεων και πιστωτικής στήριξης σε νέους φορείς της Κ.ΑΛ.Ο.
Το επιχειρησιακό πλάνο του Mares de Madrid έρχεται να εφαρμόσει τις παραπάνω αρχές αστικής διακυβέρνησης του Δήμου της Μαδρίτης.
«Το πρότζεκτ Mares στοχεύει στο να ενδυναμώσει αυτό που εμείς αποκαλούμε συλλογικές πρωτοβουλίες αυτο-απασχόλησης, οι οποίες συγκροτούν την Κ.ΑΛ.Ο. από τα κάτω» (¹) αναφέρει ένας εκ των συντονιστών του Mares.
Βάσει αυτής της λογικής επιλέχθηκαν τέσσερις θεματικές και ταυτόχρονα χωρικά «οικοσυστήματα» με στόχο την ανάπτυξη και ενδυνάμωση εγχειρημάτων Κ.ΑΛ.Ο. σε τέσσερις περιοχές της Μαδρίτης.
Οι τέσσερις αυτές «θάλασσες» ενσωματώνουν υπάρχοντες φορείς Κ.ΑΛ.Ο. γύρω από την «κινητικότητα» (Mares de Movilidad) στην περιοχή Βαγέκας, την «τροφή» (Mares de Alimentación) στο Βιγιαβέρδε, την «ανακύκλωση» (Mares de Reciclaje) στο Βικάλβαρο και την «ενέργεια» (Mares de Energía) στο κέντρο της Μαδρίτης.
Ταυτόχρονα ένα πέμπτο οικοσύστημα Κ.ΑΛ.Ο. αναπτύσσεται στο νότιο τμήμα της Μαδρίτης και διαπερνά τις αρχές και τη λειτουργία όλων των προηγούμενων τεσσάρων, θέτοντας ως προτεραιότητα τη φροντίδα κυρίως ευάλωτων κοινωνικά ομάδων (Mares de Cuidados).
Η λεπτομερής χαρτογράφηση των υπαρχόντων φορέων Κ.ΑΛ.Ο. και των αναγκών των τοπικών κοινωνιών σε συνδυασμό με τον συμμετοχικό σχεδιασμό αποτέλεσαν τα κύρια εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν στα ανοιχτά εργαστήρια που διοργάνωσε ο Δήμος της Μαδρίτης με στόχο:
(i) τη δημιουργία νέων θέσεων -αλλά και καλύτερων συνθηκών- εργασίας σε περιοχές που χτυπήθηκαν εντονότερα από την κρίση και
(ii) την προώθηση συνεργειών και δικτυώσεων μεταξύ φορέων που ενεργοποιούνται σε παρόμοιους και αλληλοσυμπληρωματικούς τομείς.
«Οι εκπαιδευτικές κοινότητες που συγκροτήθηκαν σε αυτό το πλαίσιο προωθούν αλλά και παράγουν γνώση, όχι με τους γνώριμους τρόπους και ρόλους, όπως του εκπαιδευτή και εκπαιδευόμενου, αλλά σε ένα επίπεδο διαλόγου μεταξύ των συμμετεχόντων.
Οπότε μαθαίνουμε, καταρχάς διαμέσου της πράξης και στη συνέχεια διαμέσου του βιώματος και του διαμοιρασμού της γνώσης μεταξύ των εγχειρημάτων, έχοντας στόχο να ενδυναμωθούν οι δικτυώσεις των εγχειρημάτων Κ.ΑΛ.Ο.» συμπληρώνει.
Η επανάχρηση κενών κτιρίων και η δημιουργία νέων χώρων που ανήκουν στη δημοτική αρχή για τη φιλοξενία τέτοιων δραστηριοτήτων, αν και τέθηκε ως προτεραιότητα, μένει ακόμη να πραγματωθεί και αποτελεί μία από τις βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει το πρόγραμμα στην υλοποίησή του.
Ακόμη μια καίρια πρόκληση αποτελεί ο βαθμός «ωρίμανσης» και οι διαφορετικές «ταχύτητες» των διαφόρων φορέων που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, οι οποίες θέτουν εμπόδια στην ανάπτυξη συνεργιών και στη διάχυση της γνώσης μεταξύ των εγχειρημάτων Κ.ΑΛ.Ο.
Η «αργή» γραφειοκρατία και οι συχνά ανταγωνιστικές πολιτικές στα διάφορα επίπεδα της δημόσιας διοίκησης αποτελούν για πολλούς εκ των συμμετεχόντων τα κύρια εμπόδια στα οποία προσκρούει η πολιτική βούληση της νέας δημοτικής αρχής εκλεγμένης μέσα από την κινηματική πλατφόρμα Ahora Madrid.
Το πρόγραμμα Mares de Madrid αποτελεί αναμφίβολα τομή σε στρατηγικού τύπου παρεμβάσεις αστικής διακυβέρνησης, θέτοντας ως κινητήρια δύναμη αστικών μετασχηματισμών την ίδια την τοπική κοινωνία.
Το ερώτημα που μπαίνει επιτακτικά ωστόσο για τη μελλοντική πορεία του, είναι το εάν θα καταφέρουν οι μαδριλένικες «θάλασσες» να σχηματίσουν μια βιώσιμη εναλλακτική για έναν άλλο τρόπο παραγωγής, κατανάλωσης και κοινωνικής συγκρότησης στην πόλη, βασισμένης στην αλληλεγγύη, την αμοιβαιότητα και τη συνεργασία.
(¹) Η έρευνα πραγματοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος URBANiTE, Marie Skłodowska-Curie, Horizon 2020 με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης
(*) Μεταδιδακτορική ερευνήτρια Marie-Curie στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης (UAM)
Via : www.efsyn.gr
