Βιώσιμη Παραγωγή – Βιώσιμη Κατανάλωση, From the field to fork

Ανδρέας Βαρώτσος*

Το μοντέλο της συμβατικής, χημικής, βιομηχανοποιημένης, γεωργίας όπως εφαρμόζεται τις τελευταίες δεκαετίες έχει φτάσει στα όρια του. Είναι πλέον σε κρίση. Η έμφαση στην ποσότητα και όχι στην ποιότητα, έχει οδηγήσει σε κατασπατάληση των πόρων και στη δημιουργία πλήθους προβλημάτων περιβαλλοντικών, οικονομικών, κοινωνικών.

Η σύγχρονη συμβατική, βιομηχανοποιημένη, χημική γεωργία παράγει άρρωστο έδαφος, άρρωστα φυτά, άρρωστα ζώα, άρρωστους ανθρώπους και άρρωστο πλανήτη.

Τα Περιβαλλοντικά Προβλήματα

Η κλιματική αλλαγή: Η συμβατική γεωργία συμμετέχει κατά 30% στην επιδείνωση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Αντίθετα η βιολογική γεωργία μπορεί να συμβάλει κατά 30% στην μείωση του.

Η μείωση του στρώματος του όζοντος: το N2O, ένα από τα αέρια που συμβάλουν στη μείωση προέρχεται κυρίως από τη κακή των λιπασμάτων στη γεωργία

Ευτροφισμός: Προκαλείται από την διαρροή αζωτούχων και φωσφορικών λιπάσματων σε υδάτινους αποδέκτες

Ρύπανση του αέρα, από τα φυτοφάρμακα.

όξινη βροχή: SO2, N2O, NO.

Ρύπανση των υπόγειων υδάτων, νιτρικά, φυτοφάρμακα.

Το έδαφος, (διάβρωση, ερημοποίηση, κακές γεωργικές πρακρικές) έχει χάσει σε μεγάλο βαθμό την οργανική του ουσία.

Η μείωση της βιοποικιλότητας, με αποτέλεσμα την αύξηση των εχθρών και ασθενειών των φυτών

Η ενέργεια. Για την παραγωγή μια θερμίδας τροφής καταναλίσκονται 10 θερμίδες.

Το νερό. Το 80% του πόσιμο νερού χρησιμοποιείται στη γεωργία

Τα Οικονομικά προβλήματα

Το κόστος παραγωγής αυξάνει συνεχώς ενώ το εισόδημα του παραγωγού συμπιέζεται.

Οι εισροές, τα εφόδια δηλαδή αυξάνονται, ενώ οι τιμές πώλησης συμπιέζονται. Και αυτό γιατί, ενώ από την πλευρά των εισροών οι αγρότες αντιμετωπίζουν μονοπωλιακές ή ολιγοπωλιακές καταστάσεις, από την πλευρά της διάθεσης της παραγωγής αντιμετωπίζουν μονοψώνια ή ολιγοψώνια (τους επιβάλουν την τιμή με την οποία αγοράζουν τις εισροές ή πωλούν τα προϊόντα τους).

Οι παραγωγοί, ενώ αγοράζουν τις εισροές, δηλαδή τους σπόρους τα λιπάσματα και τα φυτοφάρμακα, λιανικής και μετρητοίς, πωλούν τα προϊόντα τους στη χονδρική και με πίστωση.

Οι τιμές των αγροτικών προϊόντων διαχρονικά υπολείπονται των άλλων αγαθών, οι όροι εμπορίου που έχουν διαμορφωθεί τις τελευταίες δεκαετίες είναι σε βάρος των τροφίμων

Ο αγρότης όταν πουλά τα προϊόντα μέσω των καναλιών εμπορίας που υπάρχουν σήμερα, λαμβάνει μόνο το 1/3 της τιμής που πληρώνει ο καταναλωτής και μόνο το 1/10 μένει σε αυτόν.

Μόνο η αγορά των αγροτικών προϊόντων πλησιάζει τον ανταγωνισμό (αυτό το μαθαίνουν οι φοιτητές των οικονομικών σχολών από το πρώτο έτος), ενώ τα άλλα αγαθά, ακόμα και τα μεταποιημένα τρόφιμα είναι έξω από τον ανταγωνισμό.

Το εισόδημα από την αγροτική δραστηριότητα δεν συμβαδίζει τις τελευταίες δεκαετίες με τους άλλους τομείς της οικονομίας και συνολικά με το εθνικό εισόδημα.

Κάθε 1 € αύξηση στο εισόδημα του αγρότη αυξάνει κατά 7€ το εθνικό εισόδημα (έχει το μεγαλύτερο πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα από οποιαδήποτε άλλη οικονομική δραστηριότητα).

Τα κοινωνικά προβλήματα

Η ερήμωση της υπαίθρου

Τα θέματα υγείας τόσο του αγρότη χρήστη των φυτοφαρμάκων, όσο και του καταναλωτή.

Από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, ενώ έχουν δεκαπλασιαστεί τα φυτοφάρμακα και τα ζιζανιοκτόνα οι απώλειες στην παραγωγή έχουν παραμείνει οι ίδιες στο 33%!

Η Ραχήλ Κάρσον ολοκληρώνοντας το βιβλίο της «η σιωπηλή Άνοιξη» έγραψε:

Ο «έλεγχος της φύσης» είναι μια φράση γεμάτη υπεροψία, γεννημένη από τη Νεαντερτάλια εποχή της βιολογίας και της φιλοσοφίας, όταν πίστευαν ότι η φύση υπάρχει για διευκόλυνση του ατόμου. Οι έννοιες και οι πρακτικές της εφαρμοσμένης εντομολογίας στο μεγαλύτερο μέρος τους χρονολογούνται από τη λίθινη εποχή της επιστήμης. Δστυχώς για μας, μια τόσο παλιά επιστήμη οπλίστηκε με τα πιό σύγχρονα και φοβερά όπλα, και -στρεφοντάς τα ενάντια στα έντομα- τα στρέφει επίσης ενάντια στη γη.

ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

1. ΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΒΑΡΗΜΕΝΑ ΜΕ ΧΗΜΙΚΑ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑ ΒΙΟΚΤΟΝΑ (ΕΝΤΟΜΟΚΤΟΝΑ, ΜΥΚΗΤΟΚΤΟΝΑ, ΖΙΖΑΝΙΟΚΤΟΝΑ Κ.Λ.Π.)

Μέχρι σήμερα ο άνθρωπος έχει δημιουργήσει περίπου 100.000 νέες χημικές ουσίες, ενώ παράγονται 1000 νέες κάθε χρόνο.

Ο Αυστραλός Andre Leu, πρόεδρος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Κινημάτων Βιολογικής Γεωργίας (IFOAM) έγραψε το βιβλίο,

“ΟΙ ΜΥΘΟΙ ΠΕΡΙ ΑΣΦΑΛΩΝ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΩΝ”

Οι 5 μύθοι είναι:

Ο ΜΥΘΟΣ ΟΤΙ ΕΛΕΓΧΟΝΤΑΙ ΑΥΣΤΗΡΑ
Ο ΜΥΘΟΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΜΙΚΡΗΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑΣ.
Ο ΜΥΘΟΣ ΟΤΙ ΔΙΑΣΠΩΝΤΑΙ ΓΡΗΓΟΡΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΑΣΗΣ ΕΙΝΑΙ ΑΚΙΝΔΥΝΑ
Ο ΜΥΘΟΣ ΠΕΡΙ ΑΞΙΟΠΙΣΤΩΝ ΑΡΧΩΝ ΕΛΕΓΧΟΥ
Ο ΜΥΘΟΣ ΟΤΙ ΤΑ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ.

Ο ΜΥΘΟΣ ΟΤΙ ΤΑ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ.

«Θα πεθάνουμε από την πείνα χωρίς τα φυτοφάρμακα» Ο μεγαλύτερος από όλους τους μύθους.

Οι μεγάλες βιομηχανίες προειδοποιούν ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή (TINA) παρά μόνο η χρήση αυτών των δηλητήριων για την προστασία των καλλιεργειών!!

Υπάρχουν πλήθος μελετών τόσο στις αναπτυγμένες χώρες όσο και ιδιαίτερα στις υπό ανάπτυξη τρίτες χώρες, ότι ή βιολογική μέθοδος παραγωγής όχι μόνο δεν υστερεί, αλλά πολλές φορές ξεπερνά τις αποδόσεις της συμβατικής και κυρίως έχει μεγαλύτερο εισόδημα, και είναι η λύση στην εξάλειψη του υποσιτισμού και της πείνας (έρευνα του ΟΗΕ)

2. ΟΙ ΤΡΟΦΕΣ ΣΗΜΕΡΑ ΕΧΟΥΝ ΧΑΣΕΙ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 80% ΤΗΣ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΑΞΙΑΣ .

ΟΙ ΛΟΓΟΙ:

-Η ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ (ΔΙΑΒΡΩΣΗ, ΑΠΩΛΕΙΑ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΟΥΣΙΑΣ, ΑΛΑΤΩΣΗ, ΑΛΚΑΛΙΩΣΗ Κ.Λ.Π.)

-ΤΑ ΝΕΑ ΥΒΡΙΔΙΑ ΜΕ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΟΣΟΤΗΤΑ

-Η ΜΟΝΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ

-Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ

Όσο απαραίτητοι είναι οι μικροοργανισμοί στο έντερο του ανθρώπου τόσο είναι και στο έδαφος.

-Η ΔΙΑΤΑΡΑXΗ ΤΟΥ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΦΥΤΟΥ

-ΟΙ ΚΑΚΕΣ ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΠΡΑKΤΙΚΕΣ

Το σύνθημα των βιοκαλλιεργητών:

ΥΓΙΕΣ ΕΔΑΦΟΣ → ΥΓΙΗ ΦΥΤΑ→ ΥΓΙΗ ΖΩΑ→ ΥΓΙΕΙΣ ΑΝΘΡΩΠΟΙ→ ΥΓΙΗΣ ΠΛΑΝΗΤΗΣ

«Αντί να χτίζουμε περισσότερα ογκολογικά νοσοκομεία, και να απασχολούμε περισσότερους ογκολόγους, καλύτερα είναι να αλλάξουμε τον τρόπο που παράγουμε τα τρόφιμα μας».

Dr Christine Jones

Πρέπει να περάσουμε από την εντατική χημική, και εντατική σε ορυκτά-καύσιμα και κεφάλαιο γεωργία, σε μια οικολογική γεωργία εντάσεως βιοποικιλότητας, και εντάσεως γνώσης που βασίζεται στις αρχές της Αγρο-οικολογίας και της βιοποικιλότητας.

Βαντάνα Σίβα