Ανδρέας Βαρώτσος*
Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί την εισήγηση του Ανδρέα Βαρώτσου στην εκδήλωση – συζήτηση για την Τροφή με τίτλο: Το Δικαίωμα στην Επιλογή της Τροφής ( FoodSovereignty ) που έγινε στην Αθήνα, την Κυριακή 12 Μαρτίου 2017
Το φάρμακο σου η τροφή σου
και η τροφή σου το φάρμακο σου
(Ιπποκράτης)
Το δικαίωμα των αγροτών να παράγουν με σεβασμό στη δημόσια υγεία και στους πλουτοπαραγωγικούς πόρους της γης.
Είναι οι αγρότες σήμερα πραγματικά ελεύθεροι να παράγουν;
Ο κ. Ανδρέας Βαρώτσος στην εκδήλωση – συζήτηση για την Τροφή με τίτλο: Το Δικαίωμα στην Επιλογή της Τροφής ( Food Sovereignty ) που έγινε στην Αθήνα, την Κυριακή 12 Μαρτίου 2017
Η συμβατική γεωργία
Το μοντέλο της συμβατικής, χημικής, βιομηχανοποιημένης, γεωργίας όπως εφαρμόζεται τις τελευταίες δεκαετίες έχει φτάσει στα όρια του. Είναι πλέον σε κρίση. Έχει οδηγήσει στη δημιουργία πλήθους προβλημάτων, περιβαλλοντικών, οικονομικών, κοινωνικών.
Η σύγχρονη συμβατική, βιομηχανοποιημένη, χημική γεωργία παράγει άρρωστο έδαφος, άρρωστα φυτά, άρρωστα ζώα, άρρωστους ανθρώπους και άρρωστο πλανήτη
Τα Περιβαλλοντικά Προβλήματα
- Η κλιματική αλλαγή: Η συμβατική γεωργία συμμετέχει κατά 30% στην επιδείνωση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Αντίθετα η βιολογική γεωργία μπορεί να συμβάλει κατά 30% στην μείωση του.
- Το έδαφος έχει χάσει σε μεγάλο βαθμό την οργανική του ουσία.
- Η μείωση της βιοποικιλότητας, με αποτέλεσμα την αύξηση των εχθρών και ασθενειών των φυτών. Για να κατανοήσουμε τη σημασία της ισορροπίας στη φύση, ενδεικτικά ας αναφέρουμε ένα παράδειγμα.
Αν ένα έντομο που προσβάλλει το λάχανο και το οποίο ζυγίζει 0,35 του χιλιοστού του γραμμαρίου 0,00035 γρ αφεθεί να αναπτυχθεί απρόσκοπτα χωρίς εχθρούς, χωρίς τις αντιξοότητες του περιβάλλοντος και με απεριόριστη τροφή, μετά από 6 γενεές, από τέλος Μαρτίου έως μέσα Αυγούστου, τότε ο πληθυσμός του θα έφτανε τα 500Χ10 στην 15η άτομα και θα ζύγιζε 175 Χ10 στην 9 ή 175 έκατ. τόνους!!!
- Η ενέργεια. Για την παραγωγή μια θερμίδας τροφής καταναλίσκονται 10 θερμίδες.
- Το νερό. Το 80% του πόσιμο νερού χρησιμοποιείται στη γεωργία
Τα Οικονομικά προβλήματα
Το κόστος παραγωγής αυξάνει συνεχώς ενώ το εισόδημα του παραγωγού συμπιέζεται. Οι εισροές δηλαδή αυξάνονται, ενώ οι τιμές πώλησης συμπιέζονται. Και αυτό γιατί, ενώ από την πλευρά των εισροών οι αγρότες αντιμετωπίζουν μονοπωλιακές ή ολιγοπωλιακές καταστάσεις, από την πλευρά της διάθεσης της παραγωγής αντιμετωπίζουν μονοψώνια ή ολιγοψώνια (τους επιβάλουν την τιμή με την οποία αγοράζουν τις εισροές ή πωλούν τα προϊόντα τους).
Ενώ αγοράζουν τις εισροές, δηλαδή τους σπόρους τα λιπάσματα και τα φυτοφάρμακα, λιανικής και μετρητοίς, πωλούν τα προϊόντα τους στη χονδρική και με πίστωση.
Ο αγρότης όταν πουλά τα προϊόντα μέσω των καναλιών εμπορίας που υπάρχουν σήμερα, λαμβάνει μόνο το 1/3 της τιμής που πληρώνει ο καταναλωτής και μόνο το 1/10 μένει σε αυτόν.
Τα κοινωνικά προβλήματα
- Η ερήμωση της υπαίθρου
- Τα θέματα υγείας τόσο του αγρότη χρήστη των φυτοφαρμάκων, όσο και του καταναλωτή. Από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, ενώ έχουν δεκαπλασιαστεί τα φυτοφάρμακα και τα ζιζανιοκτόνα οι απώλειες στην παραγωγή έχουν παραμείνει οι ίδιες στο 33%!
- Η χαμηλή ποιότητα των τροφίμων
Τα αποτελέσματα :
- Τα τρόφιμα είναι επιβαρημένα με χημικά δηλητήρια (Βιοκτόνα)
- Έχουν μειωμένη θρεπτική αξία έως και 80%
1. Η επιβάρυνση των τροφίμων με βιοκτόνα (εντομοκτόνα, μυκητοκτόνα, ζιζανιοκτόνα κ.λ.π.)
Μέχρι σήμερα ο άνθρωπος έχει δημιουργήσει περίπου 100.000 νέες χημικές ουσίες, ενώ παράγονται 1000 νέες κάθε χρόνο
Ο Αυστραλός Andre Leu, πρόεδρος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Κινημάτων Βιολογικής Γεωργίας (IFOAM) έγραψε το βιβλίο, “ΟΙ ΜΥΘΟΙ ΠΕΡΙ ΑΣΦΑΛΩΝ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΩΝ”
Οι 5 μύθοι είναι:
- Ο μύθος ότι ελέγχονται αυτηρά
- Ο μύθος περί της μικρής ποσότητας
- Ο μύθος ότι διασπώνται γρήγορα και τα προϊόντα της διάσπασης είναι ακίνδυνα
- Ο μύθος περί αξιόπιστων αρχών ελέγχου
- Ο μύθος ότι τα φυτοφάρμακα είναι απαραίτητα για την καλλιέργεια
Τους αναφέρουμε περιληπτικά:
1. Ο ΜΥΘΟΣ ΟΤΙ ΕΛΕΓΧΟΝΤΑΙ ΑΥΣΤΗΡΑ
«Όλα τα φυτοφάρμακα είναι επιστημονικά ελεγμένα για να εξασφαλίζουν την ασφαλή χρήση τους»
Σύμφωνα με την έκθεση της Επιτροπής για τον καρκίνο που σύστησε ο πρόεδρος των ΗΠΑ το 2010, «μόνο μερικές εκατοντάδες!!! από τα 80.000 χημικά που κυκλοφορούν στις ΗΠΑ έχουν ελεγχθεί»
Σύμφωνα με την ίδια έκθεση η πλειοψηφία των καρκίνων οφείλεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, ιδιαίτερα από έκθεση σε χημικά.
Αυτό δείχνει την ολιγωρία των ρυθμιστικών αρχών.
2. Ο ΜΥΘΟΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΜΙΚΡΗΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑΣ
«Τα υπολείμματα είναι τόσο μικρά που δεν προκαλούν οποιοδήποτε πρόβλημα»
Υπάρχει μεγάλος όγκος επιστημονικών δημοσιεύσεων πάνω στην διαταραχή του ενδοκρινικού συστήματος, σύμφωνα με τις οποίες πολύ μικρές ποσότητες από μερικά συνθετικά χημικά συμπεριφέρονται όπως οι ορμόνες και διαταράσσουν το ορμονικό σύστημα
ΤΟ ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Το ενδοκρινικό σύστημα βασίζεται σε ένα πλήθος ορμονών οι οποίες ρυθμίζουν την φυσιολογική λειτουργία και τους κύκλους όλων των έμβιων οργανισμών συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου. Αυτές περιλαμβάνουν ορμόνες αναπαραγωγής, ορμόνες ανάπτυξης, ορμόνες μεταβολισμού, ορμόνες του κιρκάδιου κύκλου, ορμόνες του παγκρέατος όπως η ινσουλίνη κ.ά. Όλες αυτές πρέπει να είναι σε κανονικά επίπεδα για την καλή υγεία (ομοιόσταση) ενώ όταν είναι σε πολύ υψηλά ή πολύ χαμηλά επίπεδα προκαλούν μια σειρά από αρρώστιες.
Από το 1940 οι επιστήμονες πρόσεξαν ότι κάποια φυτοφάρμακα προκαλούσαν ορμονικές αλλαγές σε ζώα στη φύση και σε πειραματόζωα, και ότι μερικά συνθετικά χημικά με περιεκτικότητες σε μέρη στο δισεκατομμύριο ή στο τρισεκατομμύριο συμπεριφέρονται όπως οι ορμόνες. Όταν αυτά τα χημικά συνδέονται με τον υποδοχέα στέλνουν σήματα στο ενδοκρινικό σύστημα και είτε συμπεριφέρονται όπως οι ορμόνες είτε σαν ανταγωνιστές είτε μπλοκάρουν την ομαλή λειτουργία τους (ενδοκρινικοί διαταράκτες).
3. Ο ΜΥΘΟΣ ΟΤΙ ΔΙΑΣΠΩΝΤΑΙ
«Τα σύγχρονα φυτοφάρμακα γρήγορα διασπώνται»
Ένα πολύ γνωστό εντομοκτόνο το Rogor με δραστική ουσία το Dimethoate έχει LD50 150 milligrams ανά χιλιόγραμμο ζώντος βάρους ενώ ο μεταβολίτης του (το προϊόν της διάσπασης του) το Omethoate, έχει LD50 of 50 milligrams ανά χιλιόγραμμο είναι δηλαδή 300% πιο τοξικό.
Επειδή τα νέα φυτοφάρμακα είναι διασυστηματικά και επομένως μεταφέρονται σε όλους τους ιστούς, σε αντίθεση με ο,τι πιστεύεται το να πλένεις ή να καθαρίζεις τα φρούτα μόνο ένα μικρό ποσοστό του δηλητήριου αποφεύγεις.
Οι διοξίνες που είναι παράγωγα (παράγονται όταν καίμε ή θερμαίνουμε υλικά που περιέχουν χλώριο) είναι από τα πλέον τοξικά που γνωρίζουμε.
4. Ο ΜΥΘΟΣ ΠΕΡΙ ΑΞΙΟΠΙΣΤΩΝ ΑΡΧΩΝ ΕΛΕΓΧΟΥ
«εμπιστευθείτε μας όλα ελέγχονται»
Όλες οι αναπτυγμένες χώρες έχουν προγράμματα υπολειμμάτων σύμφωνα με τα οποία τα τρόφιμα ελέγχονται περιοδικά για υπολείμματα που δεν ξεπερνούν ένα Μέγιστο Όριο Υπολειμμάτων και τη Μέση Ημερήσια Δόση.
Αυτά όμως ελέγχονται μόνο για τη δραστική τους ουσία αλλά δεν ελέγχονται για :
- Τα μίγματα και/η τους συνδυασμούς των φυτοφαρμάκων
- Το φυτοφάρμακο όπως πωλείται, δηλαδή το εμπορικό όνομα με όλες τις άλλες (αδρανείς;) ουσίες
- Τους μεταβολίτες
- Τις ειδικές ανάγκες των εμβρύων και των νεογέννητων
- Τη διαταραχή του ενδοκρινικού συστήματος
- Τις διαγεννεακές επιπτώσεις
- Τη ανάπτυξη νευροτοξικότητας
5. Ο ΜΥΘΟΣ ΟΤΙ ΤΑ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ.
«Θα πεθάνουμε από την πείνα χωρίς τα φυτοφάρμακα»
Ο μεγαλύτερος από όλους τους μύθους.
Οι μεγάλες βιομηχανίες προειδοποιούν ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή (TINA) παρά μόνο η χρήση αυτών των δηλητήριων για την προστασία των καλλιεργειών!!
Υπάρχουν πλήθος μελετών τόσο στις αναπτυγμένες χώρες όσο και ιδιαίτερα στις υπό ανάπτυξη τρίτες χώρες, ότι ή βιολογική μέθοδος παραγωγής όχι μόνο δεν υστερεί, αλλά πολλές φορές ξεπερνά τις αποδόσεις της συμβατικής και κυρίως έχει μεγαλύτερο εισόδημα και είναι η λύση στην εξάλειψη του υποσιτισμού και της πείνας (έρευνα του ΟΗΕ).
2. Οι τροφές σήμερα έχουν χάσει μέχρι το 80% της θρεπτικής αξίας σε σχέση με τις τροφές που κατανάλωναν οι παπούδες μας όταν ήταν παιδιά
Οι λόγοι:
- Η υποβάθμιση του εδάφους (διάβρωση, απώλεια οργανικής ουσίας, αλάτωση, αλκαλίαση κ.λ.π.)
- Τα νέα υβρίδια με έμφαση στην ποσότητα
- Η μονοκαλλιέργεια
- Η καταστροφή των μικροοργανισμών στο έδαφος
Όσο απαραίτητοι είναι οι μικροοργανισμοί στο έντερο του ανθρώπου άλλο τόσο είναι και στο έδαφος (σύγκριση με τις λάχνες στο πεπτικό σύστημα του ανθρώπου).
- Η διατάραξη του μεταβολισμού του φυτού
- Οι κακές γεωργικές πρακτικές
«Αντί να χτίζουμε περισσότερα ογκολογικά νοσοκομεία, και να απασχολούμε περισσότερους ογκολόγους, καλύτερα είναι να αλλάξουμε τον τρόπο που παράγουμε τα τρόφιμα μας».
Dr Christine Jones
Η σημασία της αγροτικής δραστηριότητας.
- Η παραγωγή τροφίμων είναι η πιο σπουδαία ανθρώπινη δραστηριότητα.
- Ο αγρότης παράγει την τροφή μας και διαχειρίζεται το περιβάλλον.
- Κάθε 1 € αύξηση στο εισόδημα του αγρότη αυξάνει κατά 7€ το εθνικό εισόδημα (έχει το μεγαλύτερο πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα από οποιαδήποτε άλλη οικονομική δραστηριότητα).
Το σύνθημα των βιοκαλλιεργητών:
ΥΓΙΕΣ ΕΔΑΦΟΣ, ΥΓΙΗ ΦΥΤΑ, ΥΓΙΗ ΖΩΑ,
ΥΓΙΕΙΣ ΑΝΘΡΩΠΟΙ, ΥΓΙΗΣ ΠΛΑΝΗΤΗΣ
πρέπει να επιλέξουμε έναν άλλο τρόπο παραγωγής
Ένας άλλος τρόπος παραγωγής και κατανάλωσης,
είναι αναγκαίος και εφικτός
- Ο Ανδρέας Βαρώτσος είναι Γεωπόνος, Οικονομολόγος, Βιοκαλλιεργητής
