Συνέντευξη στον Τάσο Τσακίρογλου
Για να αλλάξει η Ευρώπη του νεοφιλελευθερισμού, απαιτείται ένα ευρωπαϊκό δημοκρατικό κόμμα, αλλά και η προστασία του επιπέδου ζωής του πληθυσμού, μαζί με τη ρύθμιση των ανεξέλεγκτων χρηματιστηριακών αγορών» τονίζει στην «Εφ.Συν.» ο Γάλλος φιλόσοφος Ετιέν Μπαλιμπάρ, επισημαίνοντας τον κίνδυνο του νεοφασισμού.
-Μπορεί να γίνει σήμερα η Ευρώπη από ήπειρος όπου ηγεμονεύει ο νεοφιλελευθερισμός, Ευρώπη των εργαζομένων;
«Δεν θα έλεγα με μια δημοκρατική επανάσταση, γιατί η λέξη επανάσταση είναι κάπως αμφιλεγόμενη, αλλά με μια δημοκρατική εξέγερση. Γιατί δεν μπορεί να υπάρξει συνέχεια μεταξύ της νεοφιλελεύθερης Ευρώπης και μιας Ευρώπης των λαών.
Η άλλη άποψη βεβαίως αφορά το τι δημοκρατικό δυναμικό υπάρχει στην Ευρώπη σήμερα. Θα απαιτούσε ένα δημοκρατικό ευρωπαϊκό κόμμα, το οποίο δεν θα είναι στενά εθνικό και θα μπορεί να απαντήσει στις συγκρούσεις που σπαράσσουν σήμερα την Ευρώπη. Χρειάζεται μια τομή. Αυτή θα ήταν η μόνη εναλλακτική λύση στην κατάρρευση του σημερινού πολιτικού σχεδίου.
-Τα τελευταία είκοσι χρόνια η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία έχει προσχωρήσει στο νεοφιλελεύθερο στρατόπεδο. Η σοσιαλδημοκρατία είναι πλέον χαμένη υπόθεση για τη ριζοσπαστική Αριστερά;
«Η παραδοσιακή σοσιαλδημοκρατία κατέρρευσε νομίζω πριν απ” αυτό που θα ονομάζαμε νεοφιλελεύθερη Ευρώπη. Κομβική στιγμή απ” αυτή την άποψη είναι η ενδιάμεση περίοδος πριν από την πτώση του σοβιετικού συστήματος και την ενοποίηση της Γερμανίας και μετά την πρώτη διεύρυνση της Ευρώπης τις δεκαετίες του ’70 και του ’80.
Είναι η στιγμή που οι ρίζες της σοσιαλδημοκρατίας στο εργατικό κίνημα διαλύονται σταδιακά και η εργατική τάξη ως οντότητα αρχίζει να αποσυντίθεται. Σήμερα βέβαια αυτό είναι πλέον γεγονός. Το μόνο ερώτημα είναι ο βαθμός στον οποίο ορισμένα τμήματα της σοσιαλδημοκρατίας μπορούν να εφαρμόσουν τη νεοφιλελεύθερη ατζέντα της παγκοσμιοποίησης. Δεν θα μπορούσα να το αποκλείσω αυτό. Για να μη συμβεί θα απαιτούνταν άλλες δυνάμεις, με άλλο πολιτικό πρόγραμμα και άλλο ύφος πολιτικής».
-Υπάρχουν περιθώρια και πάνω σε ποια βάση μπορεί να υπάρξει ενότητα δράσης των αντικαπιταλιστικών δυνάμεων στην Ευρώπη;
«Αυτό που πιστεύω είναι ότι υπάρχουν δύο κομβικά σημεία και δύο βήματα που πρέπει να γίνουν. Το πρώτο αφορά την αποτελεσματικότητα του εργατικού κινήματος. Εάν θέλεις να αλλάξεις την κατάσταση που υπάρχει σήμερα στην Ευρώπη, είναι κρίσιμο να αντιμετωπίσεις δύο θέματα: πρώτον, την προστασία του επιπέδου ζωής του ευρωπαϊκού πληθυσμού και δεύτερον, τη ρύθμιση των απόλυτα ανεξέλεγκτων κερδοσκοπικών χρηματιστηριακών αγορών.
Σχεδόν όλοι στην Αριστερά, ακόμα και μετριοπαθείς του Κέντρου όπως ο Ομπάμα, συμφωνούν σ” αυτό, αλλά δεν παίρνουν τα αναγκαία μέτρα. Αυτό δεν είναι δυνατό να γίνει από τις καπιταλιστικές δυνάμεις που κυριαρχούν».
-Και το δεύτερο κομβικό σημείο;
«Αυτό είναι το θέμα του μετασχηματισμού ή της επανάστασης στον βαθμό που τα προηγούμενα μέτρα ελέγχου των αγορών και προστασίας των επιπέδων ζωής δεν είναι εφικτά μέσα στον καπιταλισμό. Αυτό φυσικά είναι ένα δίλημμα, διότι αυτή τη στιγμή δεν έχεις την πλειοψηφία της κοινής γνώμης, ώστε να πάρεις αποτελεσματικά μέτρα ενάντια στην κερδοσκοπία και την καταστροφή του δικτύου ασφαλείας του κοινωνικού κράτους.
Δεν υπάρχει η πλειοψηφία για να μεταβείς από ένα καπιταλιστικό σε ένα μετακαπιταλιστικό σύστημα. Τα δύο αυτά κομβικά σημεία είναι αλληλένδετα και πρέπει να αντιμετωπιστούν μαζί σε μια διαδικασία μετάβασης και αυτό είναι ένα πραγματικά δύσκολο αίνιγμα».
-Πώς νομίζετε ότι μπορεί να αντιμετωπιστεί η άνοδος ακροδεξιών και φασιστικών κινημάτων στην Ευρώπη;
«Πριν από δυόμισι χρόνια δημοσίευσα ένα δοκίμιο με τίτλο «Ευρώπη: τελική κρίση;». Εκεί έθετα το θέμα του λαϊκισμού στην Ευρώπη. Ο λαϊκισμός είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται συχνά από το πολιτικό κατεστημένο για να αντιμετωπίσει ένα μαζικό λαϊκό κίνημα. Νομίζω ότι κάθε χώρα έχει τις δικές της ιδιομορφίες.
Για παράδειγμα η Χρυσή Αυγή δεν είναι ίδια με το Εθνικό Μέτωπο της Γαλλίας, έχουν όμως αρκετές ομοιότητες, όπως το χτίσιμο πάνω στη λαϊκή δυσαρέσκεια και τη μετατροπή της σε μια εθνικιστική πολιτική».
-Και τι μπορεί να γίνει;
«Εάν η Αριστερά στην Ευρώπη δεν φανεί ικανή να απαντήσει στα ίδια αυτά ζητήματα και δεν απευθυνθεί στο ίδιο αυτό ακροατήριο με ένα διαφορετικό πρόγραμμα, θα υπάρξει, φοβάμαι, ένας πολύ μεγάλος κίνδυνος σε αρκετές χώρες αλλά και συνολικά στην Ευρώπη.
Δεν είναι το ίδιο με τη μεσοπολεμική περίοδο και τέτοιες συγκρίσεις, που θεωρούν ότι θα ξαναπεράσουμε τις ίδιες φασιστικές φάσεις, είναι ανοησίες, γιατί η Ιστορία δεν επαναλαμβάνεται με τους ίδιους όρους. Ο μεγάλος κίνδυνος προέρχεται από το γεγονός ότι αυτά τα νεοφασιστικά κινήματα χρησιμοποιούν τον λαϊκισμό και αυτό πρέπει να τεθεί στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας».
Ποιος είναι ο Ετιέν Μπαλιμπάρ
Ο Ετιέν Μπαλιμπάρ γεννήθηκε στην πόλη Avallon της Γαλλίας το 1942 και σπούδασε φιλοσοφία στην Ecole Normale. Εγινε γνωστός σε ηλικία μόλις 23 ετών λόγω της συνεργασίας του με τον μαρξιστή φιλόσοφο Λουί Αλτουσέρ και τη συμμετοχή του στο βιβλίο «Διαβάζοντας το Κεφάλαιο».
Υπήρξε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος για πολλά χρόνια, μέχρι την αποχώρησή του το 1978. Απόψε στις 19.15 μιλά στα «Κρίση-μα Σεμινάρια», στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, με θέμα «Ποια κρίση, ποια Αριστερά, ποια Ευρώπη;»
VIa : www.efsyn.gr
