Είναι οι μικρές μας συνήθειες. Ο καφές «από τον δρόμο», το μπουκαλάκι με το νερό, το αναψυκτικό, για κάποιους και το τσιγάρο. Προϊόντα που πολλοί από εμάς καταναλώνουμε σε καθημερινή βάση, συχνά αρκετές φορές την ημέρα. Η «συνήθεια» είναι ισχυρή και δύσκολα κλονίζεται, ακόμα και αν ενοχλείσαι από τις θαμμένες «γόπες» στην άμμο ή τα πλαστικά καλαμάκια, ποτήρια και καπάκια που παρασύρει ο αέρας στη θάλασσα ή στοιβάζονται στα ταλαιπωρημένα καλαθάκια απορριμμάτων.
Μια νέα ευρωπαϊκή έρευνα για διαδεδομένα πλαστικά μιας χρήσης έρχεται να εκτιμήσει τις συνέπειες των επιλογών και στη χώρα μας: τουλάχιστον 666 εκατ. πλαστικά μπουκάλια νερού «καταναλώνονται» κάθε χρόνο στην Ελλάδα, 202 εκατ. πλαστικά ποτήρια καφέ, 900 εκατ. καλαμάκια, 37 εκατ. πλαστικά ταπεράκια φαγητού ή γλυκού. Oσο για τις «γόπες»; Περί τα 19 δισ. τσιγάρα καταναλώνονται κάθε χρόνο στην Ελλάδα και όλοι ξέρουμε πού καταλήγουν τα περισσότερα από τα αποτσίγαρα…
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από τον μη κυβερνητικό οργανισμό Seas At Risk (που ασχολείται με την προστασία των θαλασσών), με κοινοτική χρηματοδότηση και είναι μια πρώτη απόπειρα καταγραφής της έκτασης του προβλήματος των πλαστικών μιας χρήσης στην καθημερινότητά μας. Η έκθεση εξετάζει ορισμένες από τις πιο δημοφιλείς κατηγορίες προϊόντων μιας χρήσης: πλαστικά μπουκάλια, ποτήρια και καπάκια καφέ, καλαμάκια και πλαστικούς αναδευτήρες, συσκευασίες φαγητού και «γόπες» τσιγάρων (οι οποίες συγκαταλέγονται στα πλαστικά μιας χρήσης, καθώς τα φίλτρα εμπεριέχουν πλαστικές ίνες).
Τα στοιχεία
Ελλείψει αναλυτικών δεδομένων, οι μελετητές χρησιμοποίησαν ως βάση διαθέσιμα στοιχεία ανά προϊόν από όσες χώρες αυτά υπάρχουν, κάνοντας αναγωγή στις υπόλοιπες με βάση τον πληθυσμό ή το κατά κεφαλήν εισόδημα. Eτσι, όπως προκύπτει για την Ελλάδα, «καταναλώνονται» ετησίως:
• Από 666 εκατ. έως 1,28 δισ. πλαστικά μπουκάλια (συνολικά στην Ε.Ε. 45-60 δισ.).
• Από 202 έως 369 εκατ. πλαστικά ποτήρια και καπάκια (συνολικά στην Ε.Ε. 13,7-17 δισ.).
• Περίπου 900 εκατ. καλαμάκια μόνο από τα ταχυφαγεία (46,5 δισ. σε όλη την Ε.Ε.).
• Από 37 έως 58 εκατ. πλαστικές συσκευασίες φαγητού (συνολικά στην Ε.Ε. 2,4-2,6 δισ.).
• Τέλος, στη χώρα μας «καταναλώνονται» 19 δισ. τσιγάρα ετησίως (580 δισ. σε όλη την Ε.Ε.).
Το ιδιαίτερα ενδιαφέρον σε σχέση με τη χώρα μας είναι ότι οι αναγωγές αυτές… είναι σίγουρα πολύ μικρότερες από την πραγματικότητα. Για παράδειγμα, οι αναγωγές βάσει πληθυσμού δεν συμπεριλαμβάνουν το –ιδιαίτερα σημαντικό για τη χώρα μας– μέγεθος του τουρισμού (11 εκατ. πληθυσμού έναντι 20 εκατ. επισκεπτών).
Η περιβαλλοντική οργάνωση Greenpeace προσπάθησε πριν από μερικούς μήνες να συγκεντρώσει στοιχεία για την ίδια κατηγορία προϊόντων: χρησιμοποιώντας στοιχεία για την κατανάλωση καφέ στη χώρα μας εκτός σπιτιού (315.000 σάκοι καφέ τον χρόνο, που σημαίνει 1,3 δισ. καφέδες) και στοιχεία από τις αλυσίδες πώλησης καφέ take away, κατέληξε ότι ετησίως χρησιμοποιούνται περισσότερα από 300 εκατ. πλαστικά ποτήρια μιας χρήσης, περίπου ένα εκατ. την ημέρα.
Πού καταλήγουν τα πλαστικά αυτά; Στους ΧΥΤΑ (καθώς δεν είναι ανακυκλώσιμα) και στις θάλασσες. Σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος για τα απορρίμματα στις παραλίες (2015), σε κάθε 100 μέτρα παραλίας στη Μεσόγειο συλλέγονται 112 «γόπες», 110 καπάκια ποτηριών, 91 πλαστικά μπουκάλια και 131 καλαμάκια. Παρά την «ορατότητα» του προβλήματος στην Ελλάδα, η χώρα μας δεν έχει λάβει μέτρα για τον περιορισμό των καθημερινών προϊόντων μιας χρήσης, η κατανάλωση των οποίων είναι διαρκώς αυξανόμενη (τουλάχιστον για τις κατηγορίες προϊόντων που αναφέρθηκαν).
Τι μπορεί να γίνει
Ενα από τα βασικά ζητήματα είναι ότι, εκτός από τα πλαστικά μπουκάλια, τα υπόλοιπα προϊόντα που εξετάζονται στην έκθεση δεν καλύπτονται από την ευρωπαϊκή περιβαλλοντική νομοθεσία, καθώς δεν θεωρούνται προϊόντα συσκευασίας (επομένως δεν υπάρχουν στόχοι ανακύκλωσης κ.λπ.). Το ερώτημα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αφορά τον βαθμό ανάληψης ευθύνης από τη βιομηχανία παραγωγής πλαστικού και τους εισαγωγείς. Η πρώτη «Στρατηγική για τα Πλαστικά στην Ε.Ε.», που αναμένεται να παρουσιαστεί στο τέλος του έτους, έχει ως γενικό στόχο τη δημιουργία ενός πλαισίου για την επένδυση στην καινοτομία, ώστε τα πλαστικά προϊόντα να ενταχθούν περισσότερο στην κυκλική οικονομία – είναι άγνωστο όμως τι θα προβλέπει για τα πλαστικά μιας χρήσης. Υπάρχουν, όμως, ορισμένα καλά παραδείγματα ευρωπαϊκών πόλεων ή χωρών που έχουν ήδη αναλάβει δικές τους πρωτοβουλίες:
• Η πιο εντυπωσιακή προέρχεται από τη Γαλλία. Οπως έχει ανακοινώσει, θα απαγορεύσει από την 1/1/2020 την πώληση πλαστικών (ποτήρια, πιάτα, μαχαιροπίρουνα) σε σούπερ μάρκετ. Η απαγόρευση, όμως, δεν αφορά σε όλα τα καταστήματα λιανικής.
• Στο Μόναχο ο δήμος έχει ήδη από το 1990 απαγορεύσει τη χρήση ποτηριών ή μπουκαλιών μιας χρήσης σε οποιαδήποτε μεγάλη εκδήλωση πραγματοποιείται από τον δήμο ή σε χώρο του δήμου (ανάμεσα στις οποίες και η παγκοσμίως γνωστή Oktoberfest). Αντ’ αυτών, ενοικιάζονται στους διοργανωτές φορητά πλυντήρια πιάτων.
• Στην Κοπεγχάγη ο δήμος εγκατέστησε 60 πηγές πόσιμου νερού για να ενθαρρύνει τη χρήση μπουκαλιών πολλαπλών χρήσεων.
• Στη Νορβηγία έχει από το 1994 δημιουργηθεί ένα σύστημα επιστροφής μπουκαλιών και κουτιών από ποτά και αναψυκτικά. Για παράδειγμα, επιστρέφοντας ένα μπουκάλι μισού λίτρου, ο πολίτης παίρνει μια νορβηγική κορώνα. Εκτιμάται ότι το σύστημα έχει οδηγήσει σε ανάκτηση του 95% των συσκευασιών του είδους.
• Στο Φράιμπουργκ (Γερμανία) ο δήμος και το τοπικό πανεπιστήμιο δημιούργησαν την πρωτοβουλία «Freiburg cup»: προωθούν την πώληση, έναντι ενός ευρώ μιας επαναχρησιμοποιούμενης κούπας καφέ, την οποία ο πολίτης μπορεί να αφήσει σε οποιοδήποτε συνεργαζόμενο καφέ ή αρτοποιείο, λαμβάνοντας πίσω το ποσό.
Via : www.kathimerini.gr
