ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΗΤΣΙΟΥ *
1. Θα χρειαστεί βέβαια να περάσει καιρός, να τραβηχτούν τα νέρα για να μπορέσει να γίνει ρεαλιστική αποτίμηση, αλλά είναι βέβαιο ότι πρόκειται για τραγωδία τεράστιων διαστάσεων, από όποια πλευρά κι αν την εξετάσει κανείς, κοινωνική, οικονομική, περιβαλλοντική, υποδομών.
Δεν θα «πεινάσει η Ελλάδα» – η Θεσσαλία έχει πάψει προ πολλού να είναι «ο σιτοβολώνας της Ελλάδας» – αλλά η τοπική και κατ’ επέκταση η εθνική οικονομία δέχεται ένα πολύ μεγάλο πλήγμα. Αγροτική παραγωγή, κτηνοτροφία, βιοτεχνία, βιομηχανία, εμπόριο θα ζήσουν μια παρατεταμένη κρίση και θα χρειαστεί πολύς χρόνος να ανακάμψουν, ενώ οι πόροι που θα απαιτηθούν θα είναι πολύ μεγάλοι.
2. Μέσα σε διάστημα δύο ετών, η περιοχή έζησε δύο επεισόδια, με περίοδο επανεμφάνισης που ξεπερνά τη σχεδιαστική διάρκεια ζωής των έργων υποδομής. Όχι μόνο αυτό, αλλά οι (όποιοι) πόροι που δαπανήθηκαν μετά τον Ιανό, δαπανήθηκαν μάλλον επι ματαίω, καθώς οι μελέτες (όσες έγιναν) πρέπει να επικαιροποιηθούν με βάση τα νέα δεδομένα και ο συνολικός σχεδιασμός να επανεξεταστεί εξ αρχής και εκ βάθρων. Επίσης, η λογική που λέει «δεν έχουμε λεφτά για μεγάλα έργα» έχει καταρρεύσει ήδη, αφού τα ποσά για αποζημιώσεις και αποκατάσταση ζημιών είναι τεράστια, αν σκεφτεί κανείς ότι ο προϋπολογισμός για τον σαφώς μικρότερο Ιανό, ξεπερνούσε τα 145 εκατομμύρια ευρώ και σ’ αυτά πρέπει να προσθέσουμε και τα του Daniel.
3. Πρέπει να έχει γίνει σαφές ότι η πολιτική προστασία σε επίπεδο δήμων, περιφέρειας και κεντρικού κράτους, πρέπει να επανασχεδιαστεί. Δεν αρκούν τα μιλιτέρ ντυσίματα, τα αμερικέν καπελάκια, τα κοντομάνικα με τα μπράτσα έξω. Δεν είναι αποτελεσματική η επικοινωνιακή διαχείριση της επικαιρότητας. Χρειάζονται μυαλά, βάσεις δεδομένων, αναλύσεις με βάση αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία, μοντέλα προσομοίωσης κινδύνων και φυσικών καταστροφών. Χρειάζονται τοπικά σχέδια δράσης για τους επικρατέστερους κινδύνους της περιοχής, χρειάζεται συνεχής επικαιροποίηση όλων των δεδομένων και σχεδίων, χρειάζεται σχεδιασμός διάταξης τακτικών και έκτακτων δυνάμεων αντιμετώπισης κινδύνων και καταστροφών και άλλα πολλά.
4. Η Θεσσαλία δεν είναι ένα άθροισμα νομών. Στο μεγαλύτερο μέρος της έχει ενιαία συμπεριφορά σε κινδύνους. Ο οποιοσδήποτε λοιπόν σχεδιασμός πρέπει να βασίζεται στο ενιαίο του χαρακτήρα της και οι υπεύθυνοι πρέπει πάντα να βλέπουν τη μεγάλη εικόνα. Αυτό απαιτεί διεπιστημονική και διατομεακή θεώρηση. Είναι ευτύχημα η υπάρξη του Πανεπιστημίου και από εκεί και πέρα, όλες οι παραγωγικές τάξεις μπορούν να συμβάλλουν στη συνδιαμόρφωση σχεδίων, γνωρίζοντας ο καθένας τα όρια του ρόλου του.
5. Οι παλιές συνταγές είναι ακριβώς αυτό: παλιές. Οι συνθήκες αλλάζουν ραγδαία και άρδην. Διαστασιολογήσεις έργων, φέρουσα ικανότητα του χώρου (τόσο οικιστικά – πληθυσμιακά όσο και από άποψη καλλιεργειών ή ζωϊκού κεφαλαίου), βιοποικιλότητα, οικότοποι, δάση, όλα θα πρέπει να αποκτήσουν νέους συντελεστές βαρύτητας στο νέο σχεδιασμό. Δεν έχει νόημα να εμμένουμε σε έργα που εμπνεύστηκαν κάποιοι πριν από εξήντα και χρόνια, δεν έχει νόημα να εμμένουμε σε αδιέξοδες καλλιεργητικές πρακτικές, σε υπεραλιεύσεις κ.ά. Όλα πρέπει να αναθεωρηθούν.
*Περιβαντολόγος
