του Βασίλη Παπαστεργίου *
Ακόμα και το νερό
Όπως ξέρουμε, αυτή την εβδομάδα, η απερχόμενη κυβέρνηση ψήφισε το νόμο που θέτει το νερό υπό την εποπτεία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας που έτσι μετονομάστηκε σε Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, Αποβλήτων και Υδάτων.
Ο νόμος δεν ιδιωτικοποιεί άμεσα το νερό, όπως γράφηκε κατά κόρον, καθώς η πλειοψηφία των μετοχών των εταιρειών ύδρευσης συνεχίζει να ανήκει στις δημοτικές επιχειρήσεις. Ωστόσο, ο νόμος επιτρέπει να είναι πάροχοι υπηρεσιών νερού και νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου. Και επιπλέον υπάγει το νερό στην εποπτεία μιας ρυθμιστικής αρχής, κάτι που προσιδιάζει σε μια ιδιωτικοποιημένη αγορά, όπως είναι εξάλλου η αγορά ενέργειας.
Υπάρχουν όμως και άλλες ενδείξεις ότι η άμεση πρόθεση της κυβέρνησης και του διεθνούς λόμπι των νεοφιλελεύθερων είναι να εισάγει το στοιχείο του εμπορικού ανταγωνισμού ακόμα και για το νερό.
Και αυτό παρά το γεγονός ότι όλες οι σχετικές απόπειρες στο παρελθόν έχουν αποτύχει εξ αιτίας της θέσης του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣΤΕ) ότι σε σχέση με το νερό είναι αναγκαία η ιδιοκτησία της πλειοψηφίας των μετοχών κάθε τέτοιου φορέα από το δημόσιο.
Συγκεκριμένα, το ΣΤΕ με την 1906/2014 απόφασή της Ολομέλειάς του έκρινε ότι αντίκειται στο Σύνταγμα η μεταβίβαση της πλειοψηφίας των μετοχών της ΕΥΔΑΠ στο τότε ΤΑΙΠΕΔ.
«Η κατ’ ουσίαν μετατροπή της δημόσιας επιχειρήσεως σε ιδιωτική, που λειτουργεί με γνώμονα το κέρδος, καθιστά αβέβαιη τη συνέχεια της εκ μέρους της παροχής προσιτών υπηρεσιών κοινής ωφέλειας και δη υψηλής ποιότητας, η οποία δεν εξασφαλίζεται πλήρως με την κρατική εποπτεία», αποφαινόταν τότε το ΣΤΕ.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ήταν η μόνη ιδιωτικοποίηση που το ΣΤΕ έκρινε ότι αντίκειται στο Σύνταγμα, ενώ αντιθέτως ενέκρινε την μεταβίβαση στο ΤΑΙΠΕΔ μετοχών δημόσιων επιχειρήσεων σε σχέση με άλλα δημόσια αγαθά (ηλεκτρική ενέργεια κλπ).
Κακώς κατ’εμέ, αλλά έτσι έκρινε.
Ακολούθησαν αρκετά πρόσφατα οι υπ’αριθμ.190 και 191/2022 αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣΤΕ που έκριναν ότι αντίκειται στο Σύνταγμα η μεταβίβαση της πλειοψηφίας του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ δυνάμει του ν. 4389/2016 αυτή την φορά στο Υπερταμείο.
Οι βαθιά ιδεοληπτικοί εγχώριοι νεοφιλελεύθεροι ποτέ δεν μπόρεσαν να συμβιβαστούν με το «παράδοξο» του ΣΤΕ, δηλαδή την εκδήλωση αντίθεσης στην ιδιωτικοποίηση, έστω σε μία και μόνο περίπτωση.
Και δεν είναι μόνο η ψήφιση του πρόσφατου νόμου που δείχνει ότι απεργάζονται την υπονόμευση των αποφάσεων του ΣΤΕ.
Είναι μια σειρά από πράξεις, παραλείψεις και βέβαια δηλώσεις, αποκαλυπτικές των μυαλών που κουβαλάνε.
Α. Την εβδομάδα που πέρασε η Επιτροπή Συμμόρφωσης του Συμβουλίου της Επικρατείας καταλόγισε στην Κυβέρνηση παραβίαση της υποχρέωσης συμμόρφωσης προς την τελευταία απόφαση της Ολομέλειάς (ΣτΕ Ολ. 190, 191/2022), με την οποία κρίθηκε αντισυνταγματική η μεταβίβαση των μετοχών της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ στο Υπερταμείο.
Με δυο λόγια, κρίθηκε η κυβέρνηση δεν συμμορφώνεται με το διατακτικό των αποφάσεων που έκριναν άκυρες τις μεταβιβάσεις των μετοχών ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στο Υπερταμείο και δεν έχει προβεί στις αναγκαίες ενέργειες για την συμμόρφωση προς αυτή την απόφαση.
Εν προκειμένω, αξίζουν πολλά
συγχαρητήρια στις/στους συναδέλφους Αικατερίνη Γεωργιάδου και Alexandros Sarivalassis που χρόνια τώρα πολεμάνε ανιδιοτελώς για αυτή την υπόθεση, αλλά και στο κίνημα των εργαζομένων στην ύδρευση που από το 2012 αγωνίζονται με συνέπεια για το ζήτημα.
Αυτή η άρνηση συμμόρφωσης δεν είναι τυχαία, αλλά αντανακλά τις απόψεις των κυβερνώντων.
Β. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης το 2018 (ενώ είχαν εκδοθεί οι σχετικές αποφάσεις του ΣΤΕ) έλεγε σε συνέντευξή του στον Χατζηνικολάου ότι «στην ΕΥΔΑΠ πρέπει να μπει στρατηγικός επενδυτής».
Το κι αν αυτό είχε ήδη κριθεί αντισυνταγματικό, τι σημασία έχει αυτό για τον σημερινό πρωθυπουργό μας. Σεβασμός στην νομιμότητα a la carte, πάνω απ’όλα η νεοφιλελεύθερη ιδεοληψία.
https://www.youtube.com/watch?v=mHcehPelK3U
Γ. Αλλά και ο κατά τεκμήριο πιο σοβαρός άνθρωπος σε αυτή την κυβέρνηση, ο Νίκος Δένδιας σε συνέντευξή του στο Unfollow to 2012 απαντούσε ως εξής στην ερώτηση αν πρέπει να ιδιωτικοποιηθεί «ακόμα και για το νερό, που είναι φυσικό αγαθό;»
» – Με συγχωρείτε, φυσικό αγαθό είναι και ο αέρας. Το αγαθό δεν είναι το νερό. Το αγαθό σε αυτήν τη φάση είναι το δίκτυο διανομής. Το αγαθό είναι η μεταφορά. Το νεράκι το στέλνει ο Θεός, μπορεί ο καθένας από μας να βάζει μια κατσαρόλα στο παράθυρό του και να το συλλέγει. Αυτό θεωρητικά δεν έχει οικονομική αξία. Οικονομική αξία αποκτά όταν το μεταφέρω σε συγκεκριμένο χώρο, με προηγούμενο υγειονομικό έλεγχο, ανοίγω τη βρύση μου ό,τι ώρα θέλω και το πίνω. Αυτό είναι άλλης μορφής αγαθό από αυτό που στέλνει ο Θεός.»
http://unfollow.com.gr/print-edition/nikos-dendias/
Αυτοί είναι οι άνθρωποι, αυτά πιστεύουν.
Για αυτό, παρά τις διαβεβαιώσεις ότι η υπαγωγή του νερού στην Ρυθμιστική Αρχή «δεν είναι αυτό που νομίζετε», χρειάζεται εγρήγορση και ενεργά κινήματα υπεράσπισης αυτού του δημόσιου αγαθού.
Είναι γνωστό ότι η ιδιωτικοποίηση του νερού που επιχειρήθηκε στο εξωτερικό είχε συνέπειες καταστροφικές τόσο στην τιμή του αγαθού όσο και στην ποιότητα των υποδομών.
Η επάνοδος στο δημόσιο υπήρξε αναγκαία επιλογή και έγινε άρον άρον και με μεγάλο κόστος σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις.
Μπορείτε να δείτε σχετικά – αν δεν το έχετε δει ήδη – την εξαιρετική δουλειά του Γιώργου Αυγερόπουλου «Μέχρι την Τελευταία Σταγόνα – Ο Μυστικός Πόλεμος του Νερού στην Ευρώπη».
Και βέβαια την εξαιρετική ταινία «Ακόμα και η βροχή» που αναφέρεται στην καταστροφική ιδιωτικοποίηση του νερού στην Βολιβία.
Η δημοκρατία μας είναι μια κοινωνική δημοκρατία, καθώς το Σύνταγμά μας περιλαμβάνει μια σειρά από κοινωνικά δικαιώματα Το 2017 μια ομάδα νομικών του εγχώριου νεοφιλελευθερισμού είχε επεξεργαστεί και δημοσιεύσει μια πρόταση για ένα «καινοτόμο Σύνταγμα» χωρίς κοινωνικά δικαιώματα. Μεταξύ τους και ο Γιώργος Γεραπετρίτης, ο άνθρωπος των ειδικών αποστολών της σημερινής κυβέρνησης.
Ήταν μια διακήρυξη προθέσεων, μια ένδειξη για τις απώτερες προσδοκίες αυτού του κύκλου, που δίνει τον τόνο στην σημερινή διακυβέρνηση.
Όμως τα κοινωνικά δικαιώματα υπάρχουν και είναι σύμφυτα με την δημοκρατία μας και το κράτος δικαίου. Υπάρχουν κοινωνικά αγαθά, αναγκαία για μια αξιοπρεπή ζωή, που η δημοκρατία οφείλει να εξασφαλίζει για τους πολίτες της.
Χωρίς αυτά, δεν υπάρχει αξιοπρεπής ζωή. Και χωρίς αξιοπρεπή ζωή, δεν υπάρχουν πολίτες, αλλά μόνο καταναλωτές. Δεν υπάρχει δημοκρατία, αλλά μόνο αγορά.
Υπερασπιζόμενοι το δικαίωμα στο νερό, υπερασπιζόμαστε την δημοκρατία μας σαν μια κοινωνική δημοκρατία.
*Δικηγόρος , πρώην μέλος Δ.Σ. του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών
