Τι θα πρέπει να γνωρίζουν οι εργαζόμενοι
*Παλαιολόγος Ι. Λιάζος
Την περίοδο των εορτών Χριστουγέννων και νέου έτους έχουμε τις παρακάτω αργίες, κατά τις οποίες απαγορεύεται η καθ΄οιονδήποτε τρόπο απασχόληση του εργαζομένου (άρθρο 3 ΒΔ 748/1966 και άρθρο 197 ΠΔ 80/2022 «Κώδικας Ατομικού Εργατικού Δικαίου»), εκτός εκείνων που νομίμως λειτουργούν κατά τις Κυριακές και εορτές που ορίζονται με τα άρθρα 1 & 9 του ΒΔ 748/1966 και τα άρθρα 195 & 201 του ΠΔ 80/2022 «Κώδικας Ατομικού Εργατικού Δικαίου»), όπως αυτές ορίζονται από την εργατική νομοθεσία και έχουν, ανά εορτή, την παρακάτω αντιμετώπιση.
1.1. Εορτή Χριστουγέννων (25 Δεκεμβρίου) και Πρωτοχρονιά (1 Ιανουαρίου)
Η 25η Δεκεμβρίου (Χριστούγεννα) και η Πρωτοχρονιά είναι δύο τις πιο πάνω εξαιρέσιμες εορτές (βλ. τις σχετικές διατάξεις του άρθρου 60 του Ν. 4808/21, και του άρθρου 193 του ΠΔ 80/2022 «Κώδικας Ατομικού Εργατικού Δικαίου» ).
Επειδή εφέτος τόσο η 25η Δεκεμβρίου ‘οσο και η 1 Ιανουαρίου συμπίπτουν με ημέρα Κυριακή, ισχύουν τα παρακάτω:
1.1.1. Επιχειρήσεις που δεν θα λειτουργήσουν την Κυριακή 25 Δεκεμβρίου & Κυριακή 1 Ιανουαρίου
Οι επιχειρήσεις που δεν θα λειτουργήσουν την Κυριακή 25 Δεκεμβρίου & Κυριακή 1 Ιανουαρίου υποχρεούνται, σύμφωνα με τον νόμο 3755/1957 άρθρο 2, να καταβάλουν:
- μόνον σε όσους αμείβονται με ημερομίσθιο, το συνήθως καταβαλλόμενο ημερομίσθιό τους, σύμφωνα με τις 323/62 και 303/61 αποφάσεις του Αρείου Πάγου με τις οποίες το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο έχει δεχθεί ότι το ημερομίσθιο της εξαιρετέας εορτής οφείλεται και όταν η εορτή αυτή συμπίπτει με ημέρα Κυριακή.
- Το ημερομίσθιό τους δικαιούνται να λάβουν και οι ημερομίσθιοι που απασχολούνται στο Δημόσιο – ΝΠΔΔ – ΟΤΑ.
Το άρθρο 2 του ΝΔ 3755/57, προβλέπει ότι, το ημερομίσθιο των εξαιρέσιμων εορτών καταβάλλεται σε όσους δεν απασχολούνται εκ λόγων ΠΟΥ ΔΕΝ ΟΦΕΊΛΟΝΤΑΙ σε εις αυτούς.
1.1.2. Απασχόληση των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα κατά την Κυριακή 25 Δεκεμβρίου
Στην περίπτωση απασχόλησης των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα κατά την Κυριακή 25 Δεκεμβρίου, οφείλονται τα εξής:
- Σε όσους αμείβονται με ημερομίσθιο, τόσα ωρομίσθια όσες οι ώρες απασχολήσεώς τους και προσαύξηση 75%, που θα υπολογισθεί επί του νομίμου ωρομισθίου τους.
Επί πλέον οι εργοδότες υποχρεούνται να χορηγήσουν αναπληρωματική ανάπαυση εφόσον η απασχόληση υπερβαίνει τις πέντε ώρες.
- Σε όσους αμείβονται με μηνιαίο μισθό, οφείλεται προσαύξηση 75% που υπολογίζεται στο νόμιμο ωρομίσθιό τους για όσες ώρες απασχοληθούν και αναπληρωματική ανάπαυση υποχρεωτικώς όταν η απασχόληση υπερβαίνει τις 5 ώρες. Ζήτημα καταβολής και αμοιβής, βάσει του μηνιαίου μισθού γεννάται μόνον όταν δεν χορηγηθεί αναπληρωματική ανάπαυση.
- Αναπληρωματική ανάπαυση (εφόσον η απασχόληση διήρκεσε πέρα των 5 ωρών) οφείλεται στις επιχειρήσεις – εργοδότες:
- που υπάγονται στις διατάξεις περί υποχρεωτικής αναπαύσεως κατά Κυριακή και ημέρες αργίας, και
- που δεν υπάγονται στις διατάξεις αυτές και λειτουργούν νομίμως κατά την Κυριακή και τις αργίες, για τις οποίες καταρτίζεται, πρόγραμμα αναπαύσεων, στις οποίες λαμβάνεται υπ’ όψη η απασχόληση κατά τις Κυριακές και συνεπώς δεν οφείλεται επί πλέον εκείνων του προγράμματος, ημέρα αναπαύσεως.
- Τα παραπάνω ισχύουν και για τον δημόσιο τομέα.
Επισήμανση.
Η μεταφορά της αργίας σε άλλη εργάσιμη ημέρα, καταργήθηκε, με το άρθρο 7 του Ν. 1400/83, τόσο για τον ιδιωτικό, όσο και για τον Δημόσιο τομέα, και συνεπώς δεν γεννάται θέμα μεταθέσεως της εν λόγω εορτής.
1.2. Δευτέρα ημέρα των Χριστουγέννων – Θεοφάνεια
Η Δευτέρα ημέρα των Χριστουγέννων (26 Δεκεμβρίου), και τα Θεοφάνεια (6 Ιανουαρίου) είναι επίσης εξαιρέσιμες εορτές κατά το άρθρο 60 του Ν. 4808/21.
Ισχύουν τα παραπάνω πλην της υποχρέωσης για αναπληρωματική ανάπαυση (εφόσον η απασχόληση διήρκεσε πέρα των 5 ωρών) που οφείλεται στις επιχειρήσεις – εργοδότες, που υπάγονται στις διατάξεις περί υποχρεωτικής αναπαύσεως κατά Κυριακή και ημέρες αργίας, και που δεν υπάγονται στις διατάξεις αυτές και λειτουργούν νομίμως κατά την Κυριακή και τις αργίες, για τις οποίες καταρτίζεται, πρόγραμμα αναπαύσεων, στις οποίες λαμβάνεται υπ’ όψη η απασχόληση κατά τις Κυριακές και συνεπώς δεν οφείλεται επί πλέον εκείνων του προγράμματος, ημέρα αναπαύσεως.
Συνοπτικά έχουμε:
Για τους μισθωτούς του Δημοσίου, των ΝΠΔΔ και των ΟΤΑ, η 26η Δεκεμβρίου, η Πρώτη του Έτους και τα Θεοφάνεια είναι επίσης ημέρες αργίας, σύμφωνα με την από 29-12-80 ΠΝΠ που εκυρώθη με τον Ν. 1157/81 (ΔΕΝ 1981 σελ. 37 και 500, βλ. και ΔΕΝ 2014, τεύχος 1653 σ. 1115). Το επί συμβάσει ιδ. δικαίου ημερομίσθιο προσωπικό δικαιούται να λάβη το ημερομίσθιό του, αν κατά τις ημέρες αυτές δεν απασχοληθή για λόγους που δεν οφείλονται σ’ αυτό. Σε περίπτωση απασχολήσεώς του κατά τις ημέρες αυτές, το προσ/κο ιδ. δικαίου δικαιούται να λάβη το ημερομίσθιό του και προσαύξηση 75% επί του νομίμου ημερομισθίου. Βλ. και Μελ. Χ. Γκούτου εις ΔΕΝ 1986 σελ. 273 (276).
1.1. Εργασία κατά τις Κυριακές 11/12 και 18/12.
Με το άρθρο 108 του Ν. 4314/14 έχουν καταργηθεί το άρθρο 6 του ΒΔ 748/66 και το άρθρο 1 του ΒΔ 750/71.
Η κατάργηση του άρθρου 1 του ΒΔ 750/71 έχει συμπαρασύρει σε κατάργηση και το άρθρο 2 του ΒΔ αυτού που όριζε ότι εφ’ όσον οι μισθωτοί απασχολούντο κατά την Κυριακή του διαστήματος 18 έως 24 Δεκεμβρίου άνω των πέντε ωρών, η αναπληρωματική ανάπαυση μπορούσε να χορηγηθεί κατ’ άλλη εργάσιμη ημέρα του επομένου μηνός Ιανουαρίου.
Επίσης έχει συμπαρασύρει σε κατάργηση την διάταξη του άρθρου 10 του ΒΔ 748/66 κατά την οποία δεν υπήρχε υποχρέωση χορήγησης αναπληρωματικής ανάπαυσης για την απασχόληση κατά την τελευταία Κυριακή, εφόσον συνέπιπτε με την 31η Δεκεμβρίου.
Εργάσιμες Κυριακές μόνον για τα Εμπορικά Καταστήματα (και όχι και για τις λοιπές επιχειρήσεις) είναι εφέτος οι Κυριακές 11/12 και 18/12.
Για την απασχόληση άνω των 5 ωρών κατά τις Κυριακές αυτές οφείλεται υποχρεωτικώς 24ωρη αναπληρωματική ανάπαυση κατά την εβδομάδα που ακολουθεί την κάθε Κυριακή από τις ανωτέρω.
Δεν προβλέπεται η δυνατότης χορηγήσεως αναπληρωματικής αναπαύσεως κατά την προηγουμένη των άνω Κυριακών εβδομάδα. Τέτοια δυνατότης προβλέπεται μόνον για τις Κυριακές των τακτικών εκπτώσεων (περ. α’ παρ. 1 του άρθρου 15 του Ν. 4177/13).
Από τους μισθωτούς που θα απασχοληθούν κατά την Κυριακή 11/12, την Κυριακή 18/12 (και κατά την τελευταία Κυριακή 25/12, όπως ήδη αναπτύξαμε):
- όσοι αμείβονται με ημερομίσθιο, θα λάβουν όσα οι ώρες απασχολήσεώς τους ωρομίσθια (με βάση τον καταβαλλόμενο μισθό) και προσαύξηση 75%, υπολογιζόμενη επί του νόμιμου ωρομισθίου, (για όσες ώρες απασχοληθούν), δικαιούνται υποχρεωτικά
Αναπληρωματική ανάπαυση εφ’ όσον αυτοί απασχοληθούν άνω των 5 ωρών
- όσοι αμείβονται με μηνιαίο μισθό, μόνον προσαύξηση 75% επί του νόμιμου ωρομισθίου, για όσες ώρες απασχοληθούν, εφ’ όσον τύχουν αναπληρωματικής αναπαύσεως, άλλως και την βάσει του καταβαλλομένου μισθού τους αμοιβή, ίση με τόσα ωρομίσθια όσες οι ώρες απασχολήσεώς τους.
Αναπληρωματική ανάπαυση εφ’ όσον αυτοί απασχοληθούν άνω των 5 ωρών
*Ο Παλαιολόγος Ι. Λιάζος είναι Σύμβουλος Εργασιακός και Ασφαλιστικός
