του Νίκου Γραικούση *
Από Θεσσαλονίκη και με κατεύθυνση προς τα δυτικά άρχισε το 4ήμερο ταξίδι-οδοιπορικό στη Δυτική Μακεδονία και στα βόρεια της Ελληνικής Ηπείρου, με προορισμό τα χωριά του Γράμμου.
Η αποφυγή των μεγάλων εθνικών δρόμων, όπου αυτό είναι δυνατό και οι συχνές στάσεις, είναι απαραίτητη επιλογή αν θέλεις να απολαύσεις τη φύση, να δεις από κοντά τόπους και ανθρώπους και να νιώσεις καλύτερα την αίσθηση της ταξιδιωτικής περιπέτειας.
Λίμνη των Κύκνων
Πρώτη στάση λοιπόν στην λίμνη Άγρα ή την λίμνη των κύκνων, πάνω στο δρόμο που συνδέει την Έδεσσα με την Καστοριά και τη Φλώρινα. Μόλις επτά χιλιόμετρα δυτικά από την Έδεσσα και 2,5 χιλιόμετρα από το χωριό Άγρας.
Η μικρή τεχνητή λίμνη, στις πηγές του ποταμού Εδεσσαίου (Βόδα), παρουσιάζει ένα μοναδικό θέαμα με τις αμέτρητες πάπιες και του κύκνους να κυκλοφορούν σχεδόν δίπλα σου. Περιτριγυρισμένη από καλαμιώνες και πλούσια βλάστηση παρουσιάζει τοπίο αμαζονιακής ζούγκλας. Αν είσαι τυχερός και παρατηρητικός μπορείς να δεις βίδρες, υδρόβιες χελώνες, κάστορες, πελαργούς, πελεκάνους (ανάλογα την εποχή), πέρδικες, γεράκια, σκαντζόχοιρους και νερόφιδα. Την ιχθυοπανίδα της περιοχής δεν μπορείς να την δεις εύκολα, αλλά μπορείς να την δοκιμάσεις γευστικά στις μικρές και γραφικές ταβερνούλες των γύρω χωριών.
Η έκπληξη μας στο χώρο της λίμνης ήταν η έκθεση φυσικής ιστορίας στο κέντρο πληροφόρησης, το οποίο βρίσκεται επάνω στον κεντρικό δρόμο δίπλα στη λίμνη.
Σε ένα μικρό σε έκταση για τον πλούτο των εκθεμάτων του οίκημα, βρίσκονται περισσότερα από 300 εκθέματα πουλιών και ζώων της περιοχής.
Η καταπληκτική ξενάγηση από την Ειρήνη, την υπεύθυνη του κέντρου, η διαμόρφωση του χώρου και ο τρόπος της παροχής των πληροφοριών που μας δόθηκαν, έκαναν τη στάση μας στη λίμνη πραγματική απόλαυση. Το εισιτήριο των τριών ευρώ το θεωρήσαμε μικρό κατά την έξοδο μας από το κέντρο πληροφόρησης.
Όποιος διαθέτει βάρκα ή κανό (χωρίς μηχανή), μπορεί να περιηγηθεί μέσα στη λίμνη, ανάμεσα στις καλαμιές για μια πραγματική φυσιολατρική περιπέτεια.
Ο γύρος της λίμνης και η επίσκεψη στα χωριά Βρυτά και Νησί ολοκλήρωσαν την περιήγηση μας στην περιοχή ενώ η νοτιοδυτική κατεύθυνση συνεχίστηκε με προορισμό τη λίμνη των Πετρών, 45 χιλιόμετρα από τη λίμνη Άγρα, με κατεύθυνση προς την Καστοριά.
Λίμνη Πετρών
Η λίμνη έχει έκταση 12,6 τ.χλμ. και βρίσκεται σε υψόμετρο 560 μέτρων. Βρίσκεται στους πρόποδες του όρους Βόρας (Καϊκματσαλάν) και φιλοξενεί μεγάλη ποικιλία πτηνών στις όχθες της.
Τα γαλαζοπράσινα νερά της είναι το αποτέλεσμα της αντανάκλασης των γυμνών βουνών δίπλα της.
Για την καλύτερη θέα της λίμνης επισκεφτήκαμε το ξωκλήσι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, πέντε χιλιόμετρα βόρεια από το χωριό Πέτρες. Η θέα από το ύψωμα μας αποζημίωσε, παρά τα δυο χιλιόμετρα ομαλού κατά τα άλλα χωματόδρομου που συναντήσαμε μέχρι εκεί.
Μόλις εμφανιστήκαμε, πεζή, πάνω στο βράχο του ξωκλησιού, χιλιάδες πουλιά κάθε είδους, μικρά και μεγάλα που κάθονταν ήσυχα στην όχθη άρχισαν στην αρχή να κολυμπούν και μετά να πετούν σκεπάζοντας κυριολεκτικά τη λίμνη. Το θέαμα μοναδικό. Οι ήχοι των κρωξιμάτων τους κατά την απολίμνωσης τους και το ζωντανό σύννεφο που σχημάτισαν πετώντας δημιούργησαν μια αξέχαστη εικόνα. Αποχωρήσαμε αφού ζητήσαμε από μακριά συγνώμη για την ενόχληση και την …ταλαιπωρία.
Το ταξίδι συνεχίστηκε ακόμα νοτιοδυτικότερα προς τον παλαιοντολογικό χώρο του Δισπιλιού έξω από την Καστοριά.
Δισπιλιό
Δίπλα στη λίμνη της Καστοριάς και τέσσερα χιλιόμετρα πριν από την ομόνυμη πόλη, στην περιοχή του Δισπιλιού, βρίσκεται ένας λιμναίος παλαιοντολογικός οικισμός που χρονολογείται από το 5.000 πΧ.
Στον πολύ όμορφο αυτό χώρο έχει δημιουργηθεί το πρώτο Ελληνικό Οικομουσείο το οποίο αναπαριστά έναν προϊστορικό Λιμναίο Οικισμό, με καλύβες, πάνω σε ξύλινες πλατφόρμες μέσα στη λίμνη, οι οποίες διαθέτουν σκεύη οικιακής χρήσης και εργαλεία της εποχής.
Ο χώρος ανακαλύφθηκε το 1932 αλλά μετά από πενήντα χρόνια, το 1992, άρχισαν συστηματικά οι ανασκαφές.
Αυτό που ευχαριστηθήκαμε πάντως πιο πολύ, αφού όλη η παρέα είχε ξαναεπισκευτεί πρόσφατα τον χώρο, ήταν η ηλιόλουστη απογευματινή βόλτα στο πανέμορφο λιμναίο τοπίο.
Τα 4 ευρώ του εισιτηρίου άξιζαν την απόλαυση του …χωνευτικού περιπάτου μετά από ένα καλό γεύμα σε ταβέρνα της περιοχής.
Νεστόριο
Τελικός προορισμός της πρώτης ημέρας του ταξιδιού ήταν το Νεστόριο. Ακολουθήσαμε τον πιο απομονωμένο δρόμο μέσω Άργους Ορεστικού και Μελάνθιου για να απολαύσουμε μια ήσυχη διαδρομή 30 χιλιομέτρων στη φύση. Διασχίσαμε τον Αλιάκμονα και μπήκαμε στην πόλη από ανατολικά.
Αφού ακούσαμε το τραγούδι του Πάνου Τζαβέλα ο ‘’φρούραρχος της Καστοριάς’’, έτσι για να μπούμε στο κλίμα της περιοχής, αφήσαμε τα πράγματα μας στο κατάλυμα όπου θα διανυκτερεύαμε και για να μη χάσουμε το τελευταίο φως της ημέρας φύγαμε για την παραποτάμια τοποθεσία στην οποία γίνεται το πασίγνωστο river party του Νεστορίου.
Ενάμιση χιλιόμετρο έξω από το κάτω Νεστόριο βρίσκεται μια πανέμορφη τοποθεσία ακριβώς δίπλα στο ποτάμι όπου κάθε Αύγουστο και για μια εβδομάδα διενεργείται το πιο γνωστό event της Ελλάδας με πλήθος καλλιτεχνικών εκδηλώσεων και συμμετοχή χιλιάδων επισκεπτών.
Βρέξαμε τα πόδια μας στον Αλιάκμονα και η ημέρα έκλεισε στη μοναδική ανοιχτή ταβέρνα της περιοχής με ένα υπέροχο δείπνο.
Την επομένη το πρωί το πρόγραμμα περιελάμβανε επίσκεψη στο μνημείο και στο νεοϊδρυθέν μουσείο του ΕΑΝ-ΕΛΑΣ-ΔΣΕ και στο κάστρο του Νεστορίου. Το μνημείο επιβλητικό αλλά το μουσείο κλειστό.
Εκεί που εντυπωσιαστήκαμε από τη θέα και το τοπίο ήταν κατά την ανάβαση μας στο κάστρο. Μια εκπληκτική τοποθεσία στην κορυφή του βράχου που δεσπόζει πάνω από το Νεστόριο. Το εκκλησάκι του Αγίου Πνεύματος ανοικτό και ο γύρο χώρος οργανωμένος για πικ-νικ. Υποσχεθήκαμε στον εαυτό μας ότι θα επιστρέψουμε μια μέρα για ένα απολαυστικό μπάρμπεκιου στην εξοχή.
Ο Γκρεμός του Χάρου – Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης
Δεκατέσσερα χιλιόμετρα νότια του Νεστορίου βρίσκεται η Νέα Κοτύλη. Γραφικό χωριό σε υψόμετρο 1.400 μέτρων.
Ενάμιση χιλιόμετρο ακόμα πιο νότια και από τη δεξιά πλευρά του δρόμου ξεκινά ο χωματόδρομος που οδηγεί στο ‘’Γκρεμό του Χάρου’’.
Συστήνουμε ανεπιφύλακτα τη διαδρομή αυτή ως μία από τις ομορφότερες ορεινές διαδρομές της Ελλάδας.
Ο χωματόδρομος εύκολος, διατηρημένος χωρίς νεροφαγώματα σε οδηγεί ύστερα από πέντε χιλιόμετρα σε έναν επιβλητικό γκρεμό 300 μέτρων που σου κόβει την ανάσα. Ο περίπατος δίπλα στον γκρεμό σου προκαλεί δέος. Η θέα φανταστική με τις γύρω κορυφογραμμές σαν ζωντανός πίνακας ζωγραφικής. Αν προχωρήσεις 500 μέτρα ο δρόμος κάνει έναν μικρό κύκλο και σε οδηγεί σε μέρος όπου μπορείς να φωτογραφίσεις τον γκρεμό από μπροστά.
Η συνέχεια του χωματόδρομου εκτός του ότι σε γοητεύει, οδηγεί ύστερα από μόνο τέσσερα χιλιόμετρα στο Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης σε υψόμετρο 1455 μέτρων.
Δυστυχώς το βρήκαμε κλειστό και όπως μάθαμε ανοίγει μόνο ΣΚ και ύστερα από συνεννόηση. Στο πάρκο λειτουργεί λαογραφικό μουσείο, βιβλιοθήκη και μουσείο ντοκουμέντων του εμφυλίου πολέμου, ο οποίος κορυφώθηκε στην περιοχή αυτή.
Για περισσότερες πληροφορίες μπορεί κάποιος να ανατρέψει στα www.grammos-pes.gr και
facebook.com/ParkoEthnikesSymphilioses
Γράμμος ή Γραμούστα – Πηγές Αλιάκμονα
Στο δρόμο για τον Γράμμο συνέβη το …απρόοπτο. Χαθήκαμε! Ούτε το google maps μπόρεσε να μας βοηθήσει. Πήραμε άλλον χωματόδρομο, ο οποίος μετά από λίγο μετατράπηκε σε κατσικόδρομο-μονοπάτι. Η τυχαία συνάντηση μας με κυνηγούς στην περιοχή έσωσε αν όχι εμάς, σίγουρα το αυτοκίνητο που καθότι δεν ήταν 4Χ4 θα άφηνε πολλά από τα εξαρτήματα του στο ‘’δρόμο’’
Αφού βάλαμε ρότα στο σωστό δρόμο ύστερα από τέσσερα χιλιόμετρα πατήσαμε …άσφαλτο. Στρίψαμε δεξιά για το χωριό του Γράμμου ή Γραμούστα όπως το λένε, και σε ακόμα είκοσι χιλιόμετρα η άσφαλτος μας …τελείωσε. Στροφή αριστερά για επτά ανηφορικά χιλιόμετρα, στη διάρκεια των οποίων χαζεύαμε εκτός από το τοπίο, τα μηχανήματα μεταφοράς της κομμένης ξυλείας από τα έγκατα του δάσους. Το πως είναι δυνατό με τέτοια κλίση και με ανύπαρκτους δρόμους να εκτελούν εργασίες μόνο αυτά και οι οδηγοί τους το ξέρουν!
Στάση στο χωριό, που οι μόνοι κάτοικοι πρέπει να ήταν οι στρατιώτες του εκεί φυλακίου, με τους οποίους χαιρετηθήκαμε και ύστερα κατευθυνθήκαμε στην κοίτη του Αλιάκμονα ο οποίος πηγάζει από εκείνα τα μέρη.
Από τους καλύτερους καφέδες που έχω πιεί με πηγαίο ποταμίσιο νερό. Και αφού ο καιρός το επέτρεπε κανείς δεν είπε όχι για λίγο βούτηγμα των ποδιών στα τρεχούμενα νερά του νεαρού στην περιοχή αυτή ποταμού.
Πληκάτι
Τελευταίο κομμάτι της διαδρομής της δεύτερης ημέρας ήταν αυτό που οδηγούσε στο χωριό Πληκάτι. Από τη βόρεια πλευρά του όρους Γράμμου, όπου είναι η Γραμούστα, θα διανυκτερεύαμε στην νότια πλευρά στο παραπάνω χωριό. Η διαδρομή όχι μικρή, 85 χιλιόμετρα, αφού επιλέξαμε ταξίδι σε άσφαλτο. Ασχέτως αν η άσφαλτος στα τελευταία είκοσι χιλιόμετρα χωράει μόνο ένα αυτοκίνητο. Υπάρχει όμως και χωματόδρομος 50 χιλιομέτρων που θα συντόμευε τη διαδρομή μας, αλλά δεν είμαστε τόσο γενναίοι για να τον ακολουθήσουμε.
Λίγο πριν δύσει ο ήλιος φτάσαμε στο Πληκάτι. Τελευταίο χωριό πριν την κορυφογραμμή του Γράμμου, η οποία είναι και τα σύνορα με την Αλβανία. Γραφικότατο, με σπίτια από πέτρα, ένα με το περιβάλλον και απόλυτα εναρμονισμένο με τη φύση. Μια γρήγορη βόλτα στα στενά και στην πλατεία του μας έδωσε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε με δυο τρεις ηλικιωμένους που μένουν στο χωριό των 15 μόνιμων κατοίκων. Η γνωστή έκφραση ’’από πού ‘στε εσείς’’ κυριάρχησε! Η σύντομη γνωριμία μαζί τους ‘’έδενε’’ με το περιβάλλον και πλούτιζε τις εμπειρίες μας για μια ζωή που δεν είμαστε συνηθισμένοι ούτε να σκεφτούμε!
Ενάμισι χιλιόμετρο μετά το χωριό και σε υψόμετρο 1275 μέτρων είναι το κατάλυμα ‘’Αγριολούλουδου του Γράμμου’’ όπου θα φιλοξενούμασταν για δύο βράδια. Σε μια μικρή κοιλάδα περιτριγυρισμένη από οξιές, πλατάνια, καστανιές με την επιβλητική παρουσία της αρχής της οροσειράς του Γράμμου από πάνω μας. Από το τηλεσκόπιο στην αυλή του καταλύματος μπορούσες να δεις κοιτώντας ψηλά τα αγριοκάτσικα να βόσκουν δίπλα στην κορυφογραμμή.
Μόλις κρύφτηκε ο ήλιος πίσω από βουνό τα φερμουάρ των μπουφάν έκλεισαν. Μερικοί επιχείρησαν μια νυχτερινή βόλτα, η οποία έληξε άδοξα ύστερα από λίγα μέτρα λόγο σκότους και του δύσβατου της περιοχής.
Η καλή έκπληξη ήταν αργότερα στο εστιατόριο του καταλύματος που ο ιδιοκτήτης του ο Γιώργος δεν μας πήρε παραγγελία για το φαγητό αλλά άρχισε να φέρνει ότι ήθελε αφού είμαστε οι μοναδικοί επισκέπτες και οι προμήθειες για μεσοβδόμαδα ήταν περιορισμένες. Πάντως κανείς δεν είπε όχι στο κοκκινιστό αγριοκάτσικο και στο αγριογούρουνο στο πήλινο μαζί με γαλοτύρι και μπόλικο κρασί!
Η βραδιά της δεύτερης ημέρας έκλεισε λέγοντας ο ένας στον άλλον εντυπώσεις της ημέρας δίπλα στο υπερφορτωμένο από ξύλα τζάκι.
Αετομηλίτσα – Ασημοχώρι – Χιονιάδες –Γοργοπόταμος – Βούρμπιανη – Πυρσόγιαννη-Οξυά
Την επόμενη μέρα, τρίτη μέρα της εκδρομής, το πρόγραμμα περιελάμβανε περιήγηση στα χωριά του Γράμμου. Πρώτο χωριό οι Χιονιάδες, σκαρφαλωμένο πάνω στο βουνό στο τέλος ενός φιδωτού ανηφορικού δρόμου σε υψόμετρο 1150 μέτρων. Ακολούθησε το Ασημοχώρι, ο Γοργοπόταμος (του Γράμμου όχι ο άλλος) η Βούρμπιανη και η Πυρσόγιαννη που ήταν πάνω στο δρόμο μας. Όσο για την επίσκεψη στην Οξυά χρειάστηκαν 6 μόνο χιλιόμετρα παράκαμψης μέσα από έναν πανέμορφο ορεινό δρόμο με εντυπωσιακά σε χρώματα πετρώματα να κυριαρχούν στο βουνό.
Τελικός προορισμός η Αετομηλίτσα, παλαιότερα Ντένισκο (προσήλιο στα Σλάβικα) , σε υψόμετρο 1430 μέτρων. Δεκαεπτά χιλιόμετρα ανηφόρα από τον κεντρικό δρόμο, με χωματόδρομο σε λίγα κομμάτια του δρόμου, αλλά το αποτέλεσμα σε ανταμείβει.
Ένα καθαρά κτηνοτροφικό χωριό και κατοικείται μόνο το καλοκαίρι, ενώ το χειμώνα οι οικογένειες των κτηνοτρόφων κατεβαίνουν με τα κοπάδια τους κυρίως στους νομούς της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας.
Καφεδάκι και πρόγευμα στο κιόσκι έξω από το χωριό με τη θέα να απλώνεται στα πόδια μας.
Επιστροφή στο Πληκάτι, στον ξενώνα που διαμέναμε και απογευματινή βόλτα στο βουνό. Το να ξαπλώνεις στη γη κάτω από τον ήλιο και να αγναντεύεις τη φύση και την ομορφιά γύρω σου είναι η καλύτερη ψυχοθεραπεία που μπορεί να υπάρξει στον κόσμο ετούτο. Προτείνω ανεπιφύλακτα να το δοκιμάσετε.
Κόνιτσα – Πάδες- Δοτσικό – Φιλιππαίοι
Τέταρτη και τελευταία ημέρα του ταξιδιού. Η ημέρα της επιστροφής. Αλλά δεν θα την αφήναμε να πάει χαμένη. Μακριά από μεγάλους δρόμους αποφασίσαμε να επιστρέψουμε κάνοντας ένα …μικρό κύκλο.
Η διαδρομή της επιστροφής περιελάμβανε επίσκεψη στην Κόνιτσα (αέριο, τσιγάρα) και έπειτα στάση στους Πάδες. Στο μικρό αυτό γραφικό χωριό του Σμόλικα μπορείς να απολαύσεις τον καφέ σου αλλά και πολλές άλλες σπιτικές γεύσεις στον ξενώνα ‘’Munti Smolikas’’, μέσα σε ένα καταπράσινο και γραφικότατο τοπίο.
Υπάρχει χώρος για κατασκήνωση και από εκεί ξεκινά και το μονοπάτι για την ανάβαση του Σμόλικα.
Ίσως ….μια άλλη φορά!
Το ταξίδι συνεχίστηκε προς ανατολικά και μετά το Δίστρατο ανεβήκαμε στη Βασιλίτσα.
Ο δρόμος περνά από το χιονοδρομικό και συνεχίζει με αριστερή παράκαμψη για Σαμαρίνα.
Επειδή όλη η παρέα είχε πάει πολλές φορές στη Σαμαρίνα, βάλαμε προορισμό για το Δοτσικό για μια βόλτα στο γεφύρι του. Επιστροφή και μετά από τους Φιλιπαίους άρχισε η κατάβαση και το άσχημο συναίσθημα της επιστροφής.
Αλλά αν δεν επιστρέψεις πως θα ξαναφύγεις!
Με αυτή τη σκέψη παραπλανήσαμε τους εαυτούς μας και κατευθυνθήκαμε στην καθημερινή μας ρουτίνα!
*Οικονομολόγος , Μέλος Πολιτικής Επιτροπής ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ
