του Δημήτρη Σούρδη*
Με την έναρξη της νέας σχολικής περιόδου κυριαρχούν πάλι οι αναφορές για υποστελέχωση
των σχολικών μονάδων, υποχρηματοδότηση και ελλείψεις σε υποδομές. Επειδή όμως τα
προβλήματα της παιδείας δεν εξαντλούνται σε αυτά, σχεδόν κάθε χρόνο οι εκάστοτε υπουργοί
αναγγέλλουν διαρκώς «βαθύτατες τομές», οι οποίες συνήθως εξαντλούνται στην αλλαγή του
τρόπου εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, και σε κάποιες τροποποιήσεις στα
αναλυτικά προγράμματα.
Η αύξηση της χρηματοδότησης, η κάλυψη των κενών σε εκπαιδευτικούς και η βελτίωση των
υλικοτεχνικών υποδομών, είναι μεν σημαντικά αλλά δεν αγγίζουν την καρδιά του
προβλήματος. Επίσης δεν γνωρίζω ποιο είδος εξετάσεων είναι το καλλίτερο, ούτε εάν
ενδείκνυται παιδαγωγικά η αντικατάσταση της κοινωνιολογίας από τα λατινικά και ούτε εάν
πρέπει να αυξηθούν οι ώρες διδασκαλίας των θρησκευτικών. Ακόμη όμως και αν δεχτούμε ότι
οι αλλαγές αυτού του είδους είναι παιδαγωγικά ορθές, από την στιγμή που αρνούμαστε να
δούμε την πολιτική και κοινωνική παράμετρο από την οποία πηγάζουν οι θεμελιώδεις
ανεπάρκειες του συστήματος η εικόνα δεν πρόκειται να βελτιωθεί αισθητά.
Ας αναλογιστούμε την στάση των παιδιών απέναντι στο σχολείο. Οι μαθητές καλούνται να
μάθουν, χωρίς να ενδιαφέρονται για την «μάθηση καθ’ αυτήν». Προσπαθούμε να τους
«μάθουμε ιστορία, μαθηματικά, κ.λπ.» χωρίς να τους έχουμε πείσει για την αξία του
«μανθάνειν». Η μάθηση έχει συνδυαστεί απλώς ως αναγκαία για την απόκτηση
«πιστοποιητικού επαγγελματικής ικανότητας», του οποίου παρεμπιπτόντως η αξία σταδιακά
μειώνεται. Είναι προφανές ότι δεν ευθύνονται τα παιδιά γι’ αυτό. Από μία κοινωνία η οποία
έχει απαξιώσει την μάθηση δεν μπορούμε να αναμένουμε κάτι διαφορετικό.
Το σχολείο είναι ο χώρος που το παιδί γίνεται πολίτης και μαθαίνει να προσανατολίζεται και
να επιλέγει. Την ικανότητα αυτή την αποκτά στην βάση λογικά ιεραρχημένων αξιών. Σήμερα
που ως κυρίαρχη αξία αναγνωρίζεται το χρήμα, η μάθηση, όπως και όλες σχεδόν οι κοινωνικές
αξίες απουσιάζουν παντελώς.
Τέλος απαραίτητη προϋπόθεση για την οικοδόμηση ενός εκπαιδευτικού συστήματος είναι η
ύπαρξη κατάλληλων εκπαιδευτικών. Πρόκειται ίσως για το πιο δύσκολο μέρος. Για να μπορείς
να διδάξεις είναι απαραίτητη μεν η επάρκεια στο γνωστικό αντικείμενο, αλλά πιο σημαντική
είναι η αγάπη για την μάθηση, την διδασκαλία και τα παιδιά.
Αφού ως κοινωνία αναγνωρίσουμε τα παραπάνω προβλήματα και θέσουμε τους στόχους, τα
υπόλοιπα ας τα αναλάβουν οι ειδικοί.
ΥΓ: Σε ότι αφορά στην χώρα μας, νομίζω ότι οικοδομήσαμε το εκπαιδευτικό σύστημα που
θέλαμε. Στόχος των περισσοτέρων είναι η τύποις αξιοκρατική* εισαγωγή σε ένα πανεπιστήμιο.
Η μάθηση και το περιεχόμενο αυτής είναι δευτερεύον ζήτημα. Αυτή η αντίληψη, όσο
διατηρείται καθίσταται ίσως ως ο σημαντικότερος ανασταλτικός παράγων.
* Πάντως είναι άξιο αναφοράς ότι καταφέραμε τουλάχιστον, να λειτουργήσουμε ένα σύστημα
από το οποίο απουσιάζει η συναλλαγή, η διαπλοκή και η διαφθορά.
* Μέλος της πολιτικής επιτροπής της Πράσινης Αριστεράς
