Μία από τις πρώτες δηλώσεις μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία ήταν αυτή του Γκέμπελς, ότι «το έτος 1789 διαγράφεται από την Ιστορία», θέση που υιοθέτησαν κατά καιρούς οι περισσότεροι από τους ακροδεξιούς ηγέτες αλλά και τους αντιδραστικούς αναθεωρητές ιστορικούς των τελευταίων δεκαετιών.
Τι αντιπροσώπευε το 1789 στο μυαλό τους; Μα την ίδια την Αποκάλυψη και τον Αντίχριστο: είναι η ενσάρκωση του γαλλικού ρεπουμπλικανισμού, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, των πολιτικών ελευθεριών, του οικουμενισμού και, πάνω απ’ όλα, «των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη». Οι «ιδέες του 1789» θεωρούνται από τους ακροδεξιούς και τους φασίστες υπεύθυνες για την παρακμή, την απώλεια της τιμής και της δύναμης του έθνους. Είναι ο εκφυλισμός που οδήγησε στη φιλελεύθερη δημοκρατία, αυτής που απεμπόλησε τη «ρώμη» και την ισχύ και έδωσε λόγο στους πληβείους και τους αβράκωτους.
Στον μεσοπόλεμο, πολλοί διανοούμενοι της Γαλλίας επέλεξαν, αντί του Λαϊκού Μετώπου, διάφορες μορφές ακροδεξιάς στράτευσης και υπέκυψαν στη «ζωτικότητα» και την «πρωτόγονη δύναμη» του φασισμού, ενώ λίγο αργότερα ήρθε σαν φυσιολογικό αποτέλεσμα το καθεστώς του Βισί και η συνεργασία με τους ναζί. Πολλοί, απορρίπτοντας ή αμφισβητώντας τον «ορθό λόγο», ενέδωσαν στις ανορθολογικές δυνάμεις που παραπέμπουν δήθεν στο «ιερό» και στο αγνό μέσω των φασιστικών τελετουργιών.
Ισως περισσότερο επίκαιρο από ποτέ είναι να ξαναδιαβάσουμε, στα σημερινά συμφραζόμενα με την επάνοδο του φασισμού, του ρατσισμού και της ακροδεξιάς, το βιβλίο του Εριχ Φρομ «Ο φόβος μπροστά στην ελευθερία» (1941), στο οποίο αναλύει τη φασιστική προσωπικότητα σαν μια παλινδρομική μορφή χαρακτήρα που επιθυμεί να απελευθερωθεί από τις απαιτήσεις της αυτονομίας τού εγώ.
Αυτή την απελευθέρωση του την παρέχει η δυνατότητα να χαθεί μέσα στην κοινωνική συλλογικότητα –στην περίπτωσή μας στο φασιστικό κόμμα ή κράτος–, εκεί όπου αίρονται οι ατομικές αναστολές και αφυπνίζονται τα θηριώδη ένστικτα. Την περίοδο του μεσοπολέμου –το 1923– έγραψε και ο Φρόιντ το βιβλίο του «Ψυχολογία των μαζών και ανάλυση του εγώ».
Η μάζα, γράφει, «σέβεται την ισχύ και επηρεάζεται μόνο λίγο από την καλοσύνη, που γι’ αυτήν δεν σημαίνει παρά ένα είδος αδυναμίας. Αυτό που απαιτεί από τους ήρωές της είναι η ισχύς, ακόμα και η βιαιότητα… Κατά βάση απόλυτα συντηρητική, αποστρέφεται βαθιά κάθε νεωτερισμό και πρόοδο και σέβεται απεριόριστα την παράδοση».
Ισως αυτές οι αναλύσεις μάς βοηθήσουν να καταλάβουμε τι είναι αυτό που (ξανα)ζούμε σήμερα και να διαγνώσουμε τις αιτίες που διευκολύνουν την άνοδο αυταρχικών και ακροδεξιών ηγετών, οι οποίοι αναλαμβάνουν να παίξουν τον ρόλο του τιμωρού άγγελου απέναντι στο διεφθαρμένο παλαιό καθεστώς.
Και βέβαια σήμερα τα πράγματα είναι αρκετά πιο πολύπλοκα από την περίοδο του Μεσοπολέμου, καθώς από την εξίσωση έχει εκλείψει ο άμεσος κίνδυνος μιας κομμουνιστικής επανάστασης, η οποία θα σάρωνε από τα αριστερά την παρακμασμένη αστική κοινωνία. Τότε ο φασισμός αυτοπαρουσιαζόταν ως ο «τρίτος δρόμος» ανάμεσα στον απαξιωμένο φιλελευθερισμό και τον κομμουνισμό-εβραιομπολσεβικισμό.
Σήμερα, που τα κοσμοπολίτικα όνειρα μιας «διαρκούς διεθνούς ειρήνης» έχουν πεθάνει, ο εύκολος δρόμος είναι ένας νεο-απομονωτισμός, σύμφωνα με τον οποίο το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να προσέχουμε «το σπίτι μας», προστατεύοντας τα εθνικά μας σύνορα και τα εθνικά μας συμφέροντα.
Via : www.efsyn.gr
