Ενθαρρυντικά είναι τα αποτελέσματα του νέου θεσμικού πλαισίου για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία (Κ.ΑΛ.Ο.) που υιοθετήθηκε με τον Ν. 4030/2016 καθώς η νέα ώθηση που δόθηκε στον τομέα αποτυπώνεται τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά, με τη σταθερή αύξηση των φορέων της και τη δραστηριοποίησή τους σε όλο και περισσότερους κλάδους, εκτιμά η Ετήσια Εκθεση 2018 της Ειδικής Γραμματείας Κ.ΑΛ.Ο. του υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης.
Η έκθεση αποτυπώνει τα πεπραγμένα, τις δράσεις, τα εργαλεία και τις εξελίξεις στο πεδίο της Κ.ΑΛ.Ο., που σημειώθηκαν το 2017 και μέχρι τον Αύγουστο του 2018, ενώ παρουσιάζει αναλυτικά το Σχέδιο Δράσης το οποί,ο όπως τονίζει η υπουργός Εφη Αχτσιόγλου, «συγκροτείται στη βάση συγκεκριμένων θεσμικών, νομοθετικών, χρηματοδοτικών και λοιπών πολιτικών πρωτοβουλιών με σκοπό να καταστήσει τον τομέα της Κ.ΑΛ.Ο. θεμελιώδες μέρος της Αναπτυξιακής Στρατηγικής της χώρας».
«Οι προσπάθειές μας αποδίδουν καρπούς, όπως φαίνεται από την αυξητική τάση του 12% που καταγράφηκε στη λειτουργία υφιστάμενων και νέων Φορέων Κ.ΑΛ.Ο. σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, τη σταθερή αύξηση των θέσεων εργασίας στον τομέα, αλλά και την εξάπλωση των Φορέων Κ.ΑΛ.Ο. σε όλους σχεδόν τους κλάδους της οικονομίας», σημειώνει η αναπληρώτρια υπουργός Θεανώ Φωτίου, αναγνωρίζοντας ωστόσο πως απομένουν πολλές προκλήσεις να αντιμετωπιστούν, κυρίως ως προς την ισόρροπη ανάπτυξη του οικοσυστήματος σε όλες τις περιφέρειες, την ουσιαστική αύξηση των θέσεων εργασίας και του κύκλου εργασιών των φορέων Κ.ΑΛ.Ο.
Εξελίξεις στο Οικοσύστημα της Κ.ΑΛ.Ο.
Ο τομέας παρουσιάζει μια συνεχή αριθμητική αύξηση και έως τον Αύγουστο στο σχετικό Μητρώο ήταν καταγεγραμμένοι 1.151 φορείς Κ.ΑΛ.Ο. σε ολόκληρη τη χώρα, από τους οποίους ωστόσο ενεργοί σύμφωνα με τις ετήσιες εκθέσεις του 2017 (με στοιχεία για το 2016) ήταν μόλις 374 από 335 το 2016. Η δε κατανομή τους στις περιφέρειες της χώρας δεν είναι ομοιόμορφη καθώς η συντριπτική πλειοψηφία (65%) συνεχίζει να συγκεντρώνεται σε τρεις περιφέρειες: Αττική (44%), Κεντρική Μακεδονία (13%) και Θεσσαλία (8%).
Θετικό είναι το γεγονός ότι ο αριθμός των εργαζομένων στους φορείς Κ.ΑΛ.Ο. αυξάνει συνεχώς και από 985,74 ΕΜΕ (ετήσιες μονάδες εργασίας), εκ των οποίων οι 311,35 προέρχονταν από ευάλωτες ομάδες το 2015, το 2016 οι ΕΜΕ έφτασαν τις 1.023,41, εκ των οποίων οι 385,93 προέρχονταν από ευάλωτες μονάδες.
Επίσης αυξάνει ο κύκλος εργασιών των φορέων Κ.ΑΛ.Ο., καθώς από συνολικά 8,7 εκατ. € το 2015 έφτασε τα 10,1 εκατ. € το 2016 με την πλειοψηφία των φορέων να έχει κύκλο εργασιών μικρότερο των 10.000 €.
Το κύριο χαρακτηριστικό άλλωστε των φορέων Κ.ΑΛ.Ο. είναι ότι πρόκειται για πολύ μικρού μεγέθους επιχειρήσεις.
Ο μεγαλύτερος αριθμός τους απαντά στον κλάδο της εστίασης, όπου συγκεντρώνονται 41 φορείς, που αναλογούν στο 11% του συνόλου. Τη δεύτερη θέση κατέχει ο κλάδος της εκπαίδευσης με 38 φορείς, (10%), ακολουθούμενος από τις δραστηριότητες οργανώσεων με 30 φορείς (8%) και το λιανικό εμπόριο που εκπροσωπεί το 7% του συνόλου.
Αντίθετα, στον πρωτογενή τομέα δραστηριοποιούνται μόλις 7 φορείς Κ.ΑΛ.Ο., στη βιομηχανία τροφίμων 5, όσοι ακριβώς είναι ενεργοί και σε άλλες μεταποιητικές δραστηριότητες.
Στην πλειοψηφία τους οι φορείς Κ.ΑΛ.Ο. δεν εμφανίζουν σημαντικά κέρδη ή σημαντικές ζημίες, αλλά μία αρνητική εξέλιξη ως προς τη βιωσιμότητά τους είναι το γεγονός ότι οι ζημίες που εμφανίζουν το 2016 είναι αυξημένες σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά: το 2015 τα έσοδα των φορέων έφτασαν τα 8,7 εκατ. € και τα έξοδά τους τα υπερκέρασαν κατά 148.000 €, ενώ το 2016 τα έσοδα των φορέων έφτασαν τα 10,1 εκατ. € και τα έξοδά τους τα υπερκέρασαν κατά 919.000 €.
Επίσης εξακολουθεί να παρατηρείται το φαινόμενο ένα σημαντικό μέρος των εργαζομένων στους ενεργούς φορείς Κ.ΑΛ.Ο. να απασχολούνται με άτυπες μορφές εργασίας καθώς και το 2016 το μισθολογικό κόστος των εργαζομένων –εάν καταβαλλόταν– θα υπερέβαινε κατά πολύ (2,3 εκατ. € ) τα συνολικά έσοδα των φορέων.
Τα προβλήματα αυτά καθιστούν επιτακτική και άμεση την ανάγκη για βελτίωση της βιωσιμότητας των φορέων της Κ.ΑΛ.Ο. αλλά και για παροχή σημαντικών χρηματοδοτικών εργαλείων προκειμένου να μπορέσουν να προχωρήσουν σε παραγωγικές επενδύσεις, με δεδομένα τα πολύ μικρά δανειακά κεφάλαια που διατέθηκαν από τα τραπεζικά ιδρύματα γι’ αυτούς το 2016.
Νέες επιχορηγήσεις και χρηματοδοτικά εργαλεία
Οι συνολικοί πόροι που διατίθενται για την ανάπτυξη της Κ.ΑΛ.Ο. προέρχονται κυρίως από το ΕΣΠΑ 2014-2020 και ανέρχονται σε 164.512.107 €. Ηδη τον Αύγουστο προκηρύχθηκε η δράση για τη σύσταση και λειτουργία σε ολόκληρη την επικράτεια 89 Κέντρων Στήριξης της Κ.ΑΛ.Ο. για 30 μήνες, με συνολικό προϋπολογισμό 11.303.000 €.
Η δεύτερη φάση ανάπτυξης φορέων υποστήριξης Κ.ΑΛ.Ο., συνολικού προϋπολογισμού 51.102.984 €, αφορά τη σύσταση μιας τουλάχιστον ένωσης φορέων Κ.ΑΛ.Ο. ανά Περιφέρεια και θα προκηρυχθεί αρκετά αργότερα, όταν θα έχουν εδραιώσει τη λειτουργία τους τα πρώτα Κέντρα Στήριξης.
Αντίθετα, σύντομα και πάντως έως το τέλος του χρόνου, σύμφωνα με την Εκθεση, αναμένεται να προκηρυχθούν δύο δράσεις για την άμεση επιχορήγηση φορέων Κ.ΑΛ.Ο., καθώς τα σχέδια πρόσκλησής τους βρίσκονται σε διαδικασία διαβούλευσης μεταξύ των εμπλεκόμενων υπηρεσιών των αρμόδιων υπουργείων.
Η πρώτη αφορά υφιστάμενες επιχειρήσεις Κ.ΑΛ.Ο. και στοχεύει στη στήριξη και ενίσχυση των παραγωγικών εγχειρημάτων αυτοδιαχείρισης και συλλογικής κοινωνικής επιχειρηματικότητας, καθώς και τη μείωση της ανεργίας και την ενίσχυση της απασχόλησης.
Το συνολικό ύψος των επιχορηγήσεων φτάνει τα 27.878.654 € και προβλέπεται οι φορείς που θα χρηματοδοτηθούν να καταβάλουν ίδια συμμετοχή κλιμακούμενη ανάλογα με το ύψος της επένδυσης, για την κάλυψη της οποίας θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν είτε ίδιους πόρους ή/και δάνειο.
Παρόμοιες είναι οι προβλέψεις και στη δεύτερη δράση που αφορά την άμεση επιχορήγηση νέων ή υπό ίδρυση φορέων Κ.ΑΛ.Ο., ο συνολικός προϋπολογισμός της οποίας ανέρχεται στα 38.875.465 €.
Παράλληλα προβλέπονται και άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως το Ταμείο Κοινωνικής Οικονομίας με βασικό στόχο τη διευκόλυνση της πρόσβασης των φορέων Κ.ΑΛ.Ο. στη χρηματοδότηση.
Ανάμεσα στα άλλα προβλέπεται να διατεθούν χρηματοοικονομικά προϊόντα, όπως μικρο-δάνεια, τα οποία αφορούν είτε κεφάλαια κίνησης είτε επενδυτικές δαπάνες ύψους έως 25.000 ευρώ.
Ωστόσο, δεν υπάρχει ρητή αναφορά στο πότε θα συσταθεί και θα αρχίσει να λειτουργεί αυτό το ΝΠΙΔ, το οποίο θα εποπτεύεται από το υπουργείο Εργασίας.
Νομοθετικές πρωτοβουλίες
Πέρα από την αναλυτική αναφορά σε άλλες πρωτοβουλίες της Ειδικής Γραμματείας Κ.ΑΛ.Ο., όπως είναι ο σχεδιασμός ενός εργαλείου μέτρησης του κοινωνικού αντίκτυπου των φορέων Κ.ΑΛ.Ο. ή το σχέδιο για καθιέρωση ειδικής πιστοποιημένης σήμανσης (λογότυπο) για Φορείς Κ.ΑΛ.Ο. με στόχο τη διαφοροποίηση των φορέων και αγαθών (προϊόντα και υπηρεσίες) Κ.ΑΛ.Ο. από φορείς και αγαθά της συμβατικής οικονομίας, η Εκθεση παρουσιάζει συνοπτικά δύο μελέτες-εκθέσεις που εκπόνησε το Βρετανικό Συμβούλιο στο πλαίσιο του προγράμματος τεχνικής υποστήριξης που παρέχει για την ανάπτυξη της Κ.ΑΛ.Ο. στην Ελλάδα για σημαντικές νομοθετικές πρωτοβουλίες που θα απασχολήσουν τον χώρο της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας στο επόμενο διάστημα.
Η πρώτη αφορά τη δημιουργία ενός κατάλληλου μοντέλου για την Ελλάδα, ώστε υπό πτώχευση, αφερέγγυες και ήδη πτωχευμένες επιχειρήσεις να μπορούν να μεταβιβάζονται σε πρωτοβουλίες της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας.
Σε αυτό το πλαίσιο προτείνεται σειρά θεσμικών παρεμβάσεων σε επιμέρους νομοθετικά πλαίσια, με στόχο την ενίσχυση του ρόλου των εργαζομένων και των θεσμικών τους εκπροσώπων, σε όλα τα στάδια της επικείμενης αναδιοργάνωσης μιας επιχείρησης και την αντίστοιχη εναρμόνιση των διατάξεων του Ν. 4430/2016, που αφορούν τη λειτουργία του Συνεταιρισμού Εργαζομένων, εφόσον συνομολογείται ότι αυτό είναι το κατάλληλο νομικό όχημα για αυτού του τύπου τις διαδικασίες.
Ανάμεσα στις άλλες προτάσεις που διατυπώνονται για τη μεταβίβαση αυτών των επιχειρήσεων σε φορείς Κ.ΑΛ.Ο. είναι και η θεσμοθέτηση ενός ειδικού Υποστηρικτικού Μηχανισμού, ο οποίος θα παρέχει ευνοϊκή χρηματοδότηση και συμβουλευτική υποστήριξη, σε όλα τα στάδια διαπραγμάτευσης με τον προηγούμενο ιδιοκτήτη και τους τυχόν λοιπούς πιστωτές, καθώς και στην εφαρμογή του εγκεκριμένου επιχειρηματικού σχεδίου των εργαζομένων.
Η δεύτερη μελέτη-έκθεση αφορά την υφιστάμενη συνεταιριστική νομοθεσία και τη δυνατότητα εναρμόνισης-ενοποίησής της, καταλήγοντας σε συγκεκριμένες νομοθετικές και άλλες προτάσεις, οι οποίες ωστόσο όπως σημειώνεται, αποτελούν απλώς απόψεις και «δεν αντιπροσωπεύουν την επίσημη θέση της Ειδικής Γραμματείας Κ.ΑΛ.Ο.».
Στη μελέτη αυτή τονίζεται ότι το κατακερματισμένο, ακωδικοποίητο και σε αρκετά σημεία «υπέρ το δέον λεπτομερές» πλαίσιο της υφιστάμενης συνεταιριστικής νομοθεσίας δεν προσφέρει μια ενιαία προσέγγιση του συνεταιριστικού κινήματος και εμποδίζει τη διαμόρφωσης μιας συνολικής δημόσιας πολιτικής προς ενίσχυση της ιδιαίτερης ταυτότητάς του.
Θεωρώντας την ενοποίηση της κατακερματισμένης συνεταιριστικής νομοθεσίας αναγκαία συνθήκη για τη περαιτέρω πρόοδο και ανάπτυξη των συνεταιρισμών στη νέα ελληνική πραγματικότητα, η μελέτη του Βρετανικού Συμβουλίου προτείνει ως βασικό εργαλείο για την ενοποίηση της συνεταιριστικής νομοθεσίας τη θέσπιση ενός Νόμου-Πλαισίου, ενός κοινού ρυθμιστικού πλαισίου στο οποίο θα υπάγονται οι συνεταιρισμοί και το οποίο θα ρυθμίζει τα βασικά ζητήματα λειτουργίας και οργάνωσής τους, χωρίς να υπεισέρχεται σε λεπτομερείς ρυθμίσεις.
«Ο προτεινόμενος Νόμος–Πλαίσιο έχει γενικές και ευέλικτες ρυθμίσεις και προκρίνει τη συνεταιριστική αυτοδιοίκηση έναντι της κρατικής προστασίας του συνεταιριστικού θεσμού, αφήνοντας τα περιθώρια στους συνεταιριστές να αποφασίσουν για το ποια θα είναι η βέλτιστη λύση για την επιχείρησή τους», αναφέρει το σχετικό κείμενο.
Το θέμα της συνολικότερης ρύθμισης της συνεταιριστικής νομοθεσίας από το υπουργείο Εργασίας, αρμόδιο για τα θέματα Κ.ΑΛ.Ο., θα αποτελέσει αντικείμενο πολλών διαβουλεύσεων καθώς, ανάμεσα στα άλλα, έως σήμερα οι συνεταιρισμοί σύμφωνα με τον Ν. 4030/2016 δεν θεωρούνται αυτοδίκαια αναπόσπαστο κομμάτι της Κ.ΑΛ.Ο.
Αναπάντητο παραμένει το ερώτημα εάν μέσα από την ενοποίηση της συνεταιριστικής νομοθεσίας, το υπουργείο θα τους εντάξει όλους στον τομέα ή θα συνεχίσουν να ισχύουν ειδικές προϋποθέσεις για να θεωρηθούν φορείς Κ.ΑΛ.Ο.
Via : www.efsyn.gr
