Μετά από χρόνια εκστρατείας γυναικών ακτιβιστριών, πριν από μερικές ημέρες, τερματίστηκε η απαγόρευση των γυναικών να οδηγούν στη Σαουδική Αραβία. Η είδηση έκανε τον γύρο του κόσμου καθώς είναι η πιο εμφανής από μια δέσμη πρόσφατων πρωτοβουλιών που ανέλαβε ο Σαουδάραβας 32χρονος διάδοχος του θρόνου, πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, για την ενίσχυση του ρόλου των γυναικών στη Σαουδαραβική κοινωνία.
Αυτές οι πρωτοβουλίες περιλαμβάνουν περισσότερες θέσεις εργασίας για τις γυναίκες στο δημόσιο τομέα, χαλάρωση του αυστηρού κώδικα του γυναικείου ντυσίματος, δυνατότητα υποψηφιότητας των γυναικών στις δημοτικές εκλογές, παραχώρηση του δικαιώματος οδήγησης στις γυναίκες, και μικρά αλλά σημαντικά βήματα για τη μείωση της επιρροής της ανδρικής κηδεμονίας στο σύστημα, το οποίο απαιτεί ακόμη από τις γυναίκες να αποκτήσουν τη συναίνεση ενός αρσενικού συγγενή για σημαντικές αποφάσεις της ζωής τους.
Αν και τις εβδομάδες πριν από την άρση της απαγόρευσης, ένας αριθμός γυναικών ακτιβιστριών οδήγησης συνελήφθησαν στη Σαουδική Αραβία προκαλώντας κάποια αμφιβολία για την αποφασιστικότητα της κυβέρνησης να χαλαρώσει τον κοινωνικό έλεγχο των γυναικών, τελικά το σχέδιο τέθηκε σε εφαρμογή. Το δικαίωμα οδήγησης εντάσσεται στη συνέχιση της πολιτικής που εγκαινίασε ο βασιλιάς Αμπντάλα (de facto αντιβασιλέας μετά το 1996, βασίλευσε την περίοδο 2005-2015).
Αυτές οι κινήσεις είναι γεγονός πως εξασφαλίζουν την υποστήριξη των γυναικών και ενός τμήματος του πληθυσμού της Σαουδικής Αραβίας, ενώ αποκαθιστά την εικόνα του καθεστώτος στα μάτια των Δυτικών. Αξίζει να σημειωθεί πως οι γυναίκες της χώρας είναι ολοένα και καλύτερα καταρτισμένες και ο αποκλεισμός τους από την αγορά εργασίας αποτελεί τεράστια σπατάλη παραγωγικού δυναμικού τη στιγμή που θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν ένα μέρος του ξένου εργατικού δυναμικού, κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών.
Προκειμένου να διατηρήσουν τα εγκόσμια και τα πνευματικά συμφέροντά τους, οι θρησκευτικοί άρχοντες της χώρας έχουν τη δυνατότητα να προβούν σε έναν μικροσυμβιβασμό, κάνοντας παραχωρήσεις σε τομείς που θεωρούν δευτερεύοντες, θέτοντας παράλληλα τους όρους τους. Για παράδειγμα, αρκετοί υψηλόβαθμοι κληρικοί γνωμοδότησαν πριν μερικά χρόνια ότι η οδήγηση των γυναικών δεν αποτελεί θρησκευτικό ζήτημα, αλλά κοινωνικό. Και η εξαγγελία αυτού του δικαιώματος συνοδεύεται από την προϋπόθεση ότι θα εξασφαλίζουν την άδεια του πατέρα ή του νόμιμου κηδεμόνα τους.
Είναι αδύνατο να προβλεφθεί η εξέλιξη των σχέσεων ανάμεσα στη μοναρχία και στο θρησκευτικό κατεστημένο στη Σαουδική Αραβία. Όμως, για την ώρα, δεν αμφισβητείται η παραδοσιακή συμμαχία που συνδέει αυτούς τους δύο εταίρους. Η Σαουδική Αραβία είναι γνωστό ότι είναι ένα από τα πιο συντηρητικά καθεστώτα στον κόσμο. Γιατί λοιπόν αυτή η γενική χαλάρωση του κοινωνικού ελέγχου επί των γυναικών που συμβαίνει αυτή τη στιγμή; Πολλοί υποστηρίζουν ότι είναι πρωτίστως και αναγκαστικά η τόνωση της οικονομίας, η οικονομική αναγκαιότητα εν ολίγοις.
Η Σαουδική Αραβία βρίσκεται σήμερα σε κρίσιμη οικονομική κατάσταση. Τα τελευταία 60 χρόνια, άφθονα έσοδα από το πετρέλαιο επέτρεψαν στο κράτος να οικοδομήσει ένα εκτεταμένο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας, το οποίο πέρα από την ελεύθερη στέγαση και άλλα προσοδοφόρα χαρακτηριστικά παρείχε στους πολίτες καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας στον δημόσιο τομέα με λίγες απαιτήσεις, μακρές διακοπές και πρόωρη συνταξιοδότηση.
Αυτό το μοντέλο λειτούργησε καλά εφ ‘όσον ο πληθυσμός ήταν μικρός και το εισόδημα πετρελαίου άφθονο. Αλλά αυτό δεν συμβαίνει πλέον. Ο πληθυσμός αναπτύσσεται με ταχύ ρυθμό και θα συνεχίσει στο προσεχές μέλλον. Σήμερα, το 60% των 22 εκατομμυρίων υπηκόων της Σαουδικής Αραβίας είναι κάτω από την ηλικία των 30. Η τιμή του πετρελαίου κατέρρευσε το 2014 – αν και τώρα έχει ανακάμψει λίγο – γεγονός που είχε σοβαρό αρνητικό αντίκτυπο στο κρατικό εισόδημα της Σαουδικής Αραβίας.
Με αυτό το πνεύμα, το 2017, ο νεαρός πρίγκιπας, ανακοίνωσε το «Saudi Vision 2030», την πιο ριζική μεταρρύθμιση για τη δυτικοποίηση της οικονομίας της Σαουδικής Αραβίας μέχρι σήμερα. Ο φιλόδοξος μακροπρόθεσμος στόχος είναι να απεγκλωβιστεί η οικονομία από το πετρέλαιο και ταυτόχρονα να ενσωματωθεί στο εργατικό δυναμικό μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού της Σαουδικής Αραβίας. Να σημειωθεί, ότι από τις 12 εκατομμύρια αμειβόμενες θέσεις εργασίας στη Σαουδική Αραβία, σήμερα μόνο 5 εκατομμύρια κατέχουν οι Σαουδάραβες, ενώ τα υπόλοιπα 7 εκατομμύρια κατέχουν μετανάστες εργαζόμενοι. Ένα άλλο στοιχείο του Vision 2030 είναι ότι η πρόσληψη πρέπει να βασίζεται στην αξία και τις ικανότητες και όχι σε οικογενειακές ή φυλετικές συνδέσεις.
Οι γυναίκες στο εργατικό δυναμικό
Οι γυναίκες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στο Vision 2030. Γενικά, οι γυναίκες της Σαουδικής Αραβίας είναι ελαφρώς καλύτερα μορφωμένες από τους άνδρες και έτσι η κυβέρνηση πιστεύει ότι μπορούν να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στην ανάπτυξη της χώρας. Οι γυναίκες μπορεί επίσης να είναι περισσότερο πρόθυμες από ό, τι οι άνδρες στο να αναλάβουν ορισμένες θέσεις εργασίας, όπως νοσηλευτές ή άλλες θέσεις εργασίας που σχετίζονται με τις υπηρεσίες, στις οποίες απασχολείται ξένο προσωπικό. Σήμερα μόνο μία στους πέντε Σαουδάραβες εργαζόμενους είναι γυναίκες – εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό σε σύγκριση με άλλες χώρες του κόσμου.
Ο σημαντικότερος λόγος για τον οποίο οι γυναίκες απουσιάζουν σε μεγάλο βαθμό από το εργατικό δυναμικό σχετίζεται με τις πολιτιστικές παραδόσεις και τις θρησκευτικές ερμηνείες, οι οποίες δηλώνουν ότι οι γυναίκες πρέπει να φροντίζουν το σπίτι, ενώ οι άνδρες παρέχουν εργασία έξω από το σπίτι. Υπάρχει όμως και μια σειρά πρακτικών εμποδίων που δυσκολεύουν τις γυναίκες να αναλάβουν πραγματικά δουλειά, εάν το επιθυμούν. Πρωταρχικό μεταξύ αυτών ήταν και το ζήτημα της απαγόρευσης των γυναικών να οδηγούν.
Η Σαουδική Αραβία έχει πολύ ζεστό κλίμα και είναι δύσκολο να σταθείς για πολύ ώρα έξω στον ήλιο. Οι πόλεις ωστόσο σχεδιάζονται με αμερικανικό τρόπο, που σημαίνει μεγάλες αποστάσεις μεταξύ εργασίας, οικίας, υπηρεσιών και αγορών. Επομένως, οι δυνατότητες των γυναικών που περπατούν ή ποδηλατούν για την εργασία είναι πολύ περιορισμένες. Από την άλλη, οι δημόσιες συγκοινωνίες είναι σημαντικά υποανάπτυκτες και τα ταξί δεν αποτελούν πολιτιστική επιλογή εκτός εάν τουλάχιστον δύο γυναίκες μετακινούνται μαζί. Σύμφωνα με την απαγόρευση οδήγησης των γυναικών, αυτό σημαίνει ότι για να φύγει από το σπίτι μια γυναίκα πρέπει να οδηγείται από ένα αρσενικό συγγενή, ή αν η οικογένεια μπορεί να το αντέξει, από έναν οδηγό.
Απόντες και οι άνδρες
Για τις οικογενειακές συνήθειες, η μίσθωση ενός οδηγού και η αγορά ενός επιπλέον αυτοκινήτου δεν είναι πρόβλημα, αλλά για την πλειονότητα των εργαζομένων στο δημόσιο τομέα, η χρησιμοποίηση ενός οδηγού είναι απλά πάρα πολύ δαπανηρή. Ο διάδοχος ζήτησε από τους δημόσιους οργανισμούς να δημιουργήσουν ή να επεκτείνουν τις υπηρεσίες μεταφορών για γυναίκες εργαζόμενες.
Αλλά το ζήτημα των μεταφορών έχει επίσης αντίκτυπο στον τρόπο με τον οποίο και οι άνδρες μπορούν να εργαστούν. Οι σύζυγοι που δεν μπορούν να μισθώσουν οδηγούς είναι υποχρεωμένοι να εγκαταλείψουν τις εργασίες τους για να οδηγήσουν τις συζύγους τους όταν πρέπει να πάνε στον γιατρό ή σε άλλα ραντεβού που θεωρούνται σημαντικά. Έτσι, οι περισσότεροι εργοδότες στη Σαουδική Αραβία, τουλάχιστον στον δημόσιο τομέα, αποδέχονται αυτόν τον πολιτισμικό κανόνα, υπονοώντας ότι η οδήγηση της συζύγου είναι νόμιμος λόγος για να μην είναι παρούσα στη δουλειά.
Αυτό καθιστά την άρση της απαγόρευσης των γυναικών ουσιώδους σημασίας προκειμένου να καταστεί η Σαουδική οικονομία πιο αποτελεσματική μακροπρόθεσμα. Θα μπορούσε ενδεχομένως να φέρει πιο μορφωμένες γυναίκες στην αγορά εργασίας, αυξάνοντας παράλληλα και την αποτελεσματικότητα του ανδρικού εργατικού δυναμικού. Αλλά πρωτίστως αποτελεί την αιχμή της αλλαγής των πολιτισμικών κανόνων που στο μέλλον θα επιτρέψουν στους άνδρες και τις γυναίκες να καταλαμβάνουν τους ίδιους χώρους και να εργάζονται μαζί.
Via : tvxs.gr
