Το ψηφιακό χρήμα και οι τράπεζες

Η ευρεία διάδοση των ψηφιακών νομισμάτων, τα οποία είναι γνωστά και ως κρυπτονομίσματα, συνιστά πρόκληση για τους επικεφαλής των κεντρικών τραπεζών. Αυτό εύχονται, τουλάχιστον, οι οπαδοί αυτής της νέας μορφής χρήματος. Να δημιουργήσουν ένα μέσο συναλλαγών που θα μπορεί να ανταγωνίζεται τα επίσημα νομίσματα και να φέρει δραστικές αλλαγές στα παραδοσιακά τραπεζικά μοντέλα. Αν και είναι εξαιρετικά δύσκολο να υλοποιηθούν αυτοί οι στόχοι, τα κρυπτονομίσματα έχουν φέρει στο φως τις δυσλειτουργίες των συστημάτων διασυνοριακών πληρωμών.

Τα κρυπτονομίσματα μπορούν, επίσης, να επαναπροσδιορίσουν την έννοια του χρήματος ως μέσου συναλλαγών. Στην Κίνα, το «πλαστικό χρήμα» και τα μετρητά εξαφανίζονται τόσο γρήγορα, που οι έμποροι δεν θα τα δέχονται πια, ενώ οι συναλλαγές μέσω κινητού τηλεφώνου διαδίδονται ολοένα και περισσότερο.

Οι κεντρικές τράπεζες εξετάζουν διαφορετικούς τρόπους για να αντιμετωπίσουν το ψηφιακό χρήμα: από την απαγόρευση της έκδοσης νέων κρυπτονομισμάτων μέχρι τη δημιουργία δικού τους κρυπτονομίσματος. Για παράδειγμα, η κεντρική τράπεζα της Σουηδίας σκέπτεται να εκδώσει την ηλεκτρονική κορώνα, την e-krona, διότι η χρήση μετρητών διαρκώς μειώνεται.

Το ενδιαφέρον των κεντρικών τραπεζών για ψηφιακές μορφές χρήματος προκλήθηκε από τη νομισματική πολιτική των σχεδόν μηδενικών επιτοκίων που εφαρμόστηκε μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση. Οι αποδόσεις των καταθέσεων αγγίζουν το μηδέν. Υπάρχουν, επίσης, ισχυρά επιχειρήματα κατά της χρήσης μετρητών, διότι έτσι χρηματοδοτούνται παράνομες δραστηριότητες και διευκολύνεται η φοροδιαφυγή.

Σήμερα, όμως, οι κεντρικές τράπεζες είναι αντιμέτωπες με μια νέα πρόκληση. Τα ψηφιακά νομίσματα είναι μια απειλή στο μονοπώλιο της έκδοσης νέου χρήματος που έχουν οι κεντρικές τράπεζες. Την ίδια ώρα, όμως, αν τα μετρητά εξαφανιστούν, τα νοικοκυριά δεν θα έχουν μια καλή εναλλακτική. Το «ιδιωτικό» χρήμα δεν έχει τη θεσμική στήριξη μιας κεντρικής τράπεζας.

Η δημιουργία παράλληλων νομισμάτων επηρεάζει τις λειτουργίες των κεντρικών τραπεζών σε πολλά επίπεδα. Το βασικότερο πρόβλημα που μπορεί να ανακύψει είναι ότι ένα χρηματοπιστωτικό σύστημα μπορεί να αποσταθεροποιηθεί αν η κεντρική τράπεζα δεν βρει τρόπους για να ρυθμίσει τη ρευστότητα σε περισσότερα από ένα νομίσματα.

Οι κεντρικές τράπεζες μπορούν να δημιουργήσουν τα δικά τους ψηφιακά νομίσματα. Ο απλούστερος τρόπος θα ήταν να προχωρήσουν στην έκδοση κρυπτονομισμάτων που θα παίζουν ενεργό ρόλο στο διατραπεζικό σύστημα συναλλαγών. Ιδιώτες και επιχειρήσεις, δηλαδή όχι μόνον οι μεσάζοντες, θα μπορούσαν να διατηρούν απευθείας καταθέσεις στην κεντρική τράπεζα που, γιατί όχι, να αποφέρουν αποδόσεις. Για τους ιδιώτες αυτό θα ήταν ωφέλιμο, διότι θα είχαν στη διάθεσή τους αποτελεσματικά συστήματα πληρωμών με την εγγύηση καταθέσεων που ισχύει σήμερα για τα μετρητά.

Εντούτοις, οικονομικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι οι κεντρικές τράπεζες διατρέχουν περισσότερους κινδύνους από την έκδοση ψηφιακών νομισμάτων σε σχέση με τα οφέλη που έχουν να αποκομίσουν. Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η διασφάλιση της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Φερ’ ειπείν, η μαζική φυγή καταθέσεων θα είναι πολύ πιο εύκολη υπόθεση, διότι θα συνέβαινε με το πάτημα λίγων κουμπιών. Μια καλύτερη λύση θα ήταν η δημιουργία ενός καινοτόμου, λειτουργικότερου συστήματος ηλεκτρονικών πληρωμών που θα ρυθμίζεται με αποτελεσματικότερους κανόνες.

*Ο Antonio Fatas είναι καθηγητής Οικονομικών στο INSEAD.
**H Beatrice di Mauro είναι καθηγήτρια Διεθνών Οικονομικών στο INSEAD.
Το άρθρο αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα Vox.

Via : www.kathimerini.gr