Ας στοχαστεί κάποιος πάνω στο σχόλιο του Τόμας Χομπς που έλεγε πως «στις κοινωνίες, έως τη δημιουργία των μεγάλων πολιτικών κοινοτήτων, το να είναι κανείς πειρατής ή ληστής δεν εθεωρείτο υποτιμητικό· επρόκειτο μάλλον για νόμιμο αρχαίο επάγγελμα». Σε συνδυασμό με το παραπάνω προπολιτικό, ας αναρωτηθεί –δηλαδή, ας αναρωτηθούμε συλλογικά– για τον άμεσο και επείγοντα χαρακτήρα της δημοκρατίας· για τα οφέλη της έντιμης δημοκρατικής ζωής, όχι μόνον για την Ελλάδα, αλλά για τη γειτονιά μας, την Ευρώπη, την παγκόσμια σκηνή. Οσο ποτέ άλλοτε, δεν είναι αυτονόητα. Η δημοκρατία είναι επιλογή, μια πολιτική με υλικά διαρκούς εγρήγορσης, μόνιμης στήριξης, θεσμικής λογοδοσίας, διαφάνειας, αυτοελέγχου και ανανέωσης.
Συνεπώς, η διερεύνηση του βάθους και της ποιότητας της πολιτικής ζωής δεν έχει να κάνει απλά με το θέμα «έντιμος δημοκρατικός βίος», επειδή τάχα είναι αυτό που κεντρίζει την πολιτική φιλοσοφία, την κοινωνική θεωρία και την πράξη της σύγχρονης πολιτικής. Ούτε γιατί ακόμα αναζητούνται τα στοιχεία εκείνα που θα μπορούσαν να θεωρηθούν πρότυπα δημοκρατίας. Το θέμα που καθιστά επιτακτική την όποια «κουβέντα περί δημοκρατίας», είναι το ότι από τη γέννηση της νεωτερικότητας ο «λαός» άκουσε ότι είναι «κυρίαρχος», αλλά δεν το πίστεψε ποτέ, και είχε τους λόγους του.
Τι είδε και τι άκουσε σήμερα ο λαός; Είδε και άκουσε το χειρότερο μάθημα για να βγάλει συμπερασματικές γενικεύσεις του τύπου «όλοι τα παίρνουν» και να θεμελιώσει έναν κανόνα που στρεβλώνει την πραγματικότητα. Κι αυτό, δίχως καν να σκεφτεί ότι αφενός «η κοινωνία πάντα σιχαινόταν εκείνους που την ξεσκεπάζουν» (Εμερσον) και αφετέρου ότι «ούτε ένας στους χίλιους χριστιανούς δεν ελέγχει την ατομική του διαγωγή με βάση τους χριστιανικούς κανόνες» (Μ. Φουκό).
Το ότι τα πολιτικά κόμματα θα τρώγονται μια ζωή, με την ελπίδα πως ποτέ τους δεν θα προχωρήσουν σε εκδηλώσεις κανιβαλισμού, είναι στους κανόνες του παιχνιδιού. Οπως και η πιθανότητα να υπάρξουν μαύρα πρόβατα στο κοπάδι, ακόμα ακόμα και περιπτώσεις λύκων που να φυλάνε το κοπάδι. Αλλά, σε αυτές τις περιπτώσεις, στους κανόνες του παιχνιδιού περιλαμβάνεται και η συνεργασία.
Ομως, τα πολιτικά μέρη έχουν κάθε λόγο να επιλέγουν τακτικές που νομίζουν πως θα γεμίσουν τα κομματικά τους ταμεία και έτσι δεν συνεργάζονται, αγνοούν τις κινήσεις των άλλων μερών και, χωρίς πολλά πολλά, διαιωνίζουν την κατάσταση και ενισχύουν τη στερεοτυπική εικόνα «ο λύκος φυλάει τα πρόβατα» ή «όλοι οι πολιτικοί τα παίρνουν» με ισορροπίες μη συνεργασίας, τόσο στο εσωτερικό των ίδιων των κομμάτων (εσωτερικά ξεκαθαρίσματα, τύπου Αντώναρου) όσο και στις διακομματικές σχέσεις (ποιος θα πάρει το γκουβέρνο, τύπου «η χειρότερη κυβέρνηση ever»).
Αυτές οι ισορροπίες της μη συνεργασίας έχουν συνεπαγωγές για το ζητούμενο. Εξασθενούν τον δημοκρατικό βίο. Και, επιπλέον, επιβάλλουν καθεστώς δυσμενών επιλογών (adverse selection). Προφανώς, μερικά άτομα –πολιτικοί, δημόσιοι λειτουργοί, στελέχη εταιρειών, μέλη της Δικαιοσύνης κ.ά.– είναι βέβαιο ότι γνωρίζουν περισσότερα απ’ ό,τι γνωρίζουν οι πολίτες για το πώς έχουν τα πράγματα. Και στο σημείο αυτό χάνεται η ουσία. Γιατί με το να υπερασπίζεσαι με περισσό φορμαλισμό και χίλιους νομικίστικους ή «πολιτικούς» τρόπους την αδιαφάνεια και με μεγαλοστομίες να διακηρύττεις «όλα στο φως», εννοώντας «όλα να μείνουν στο σκοτάδι», δημιουργείς προβλήματα στην πολιτική ζωή.
Το χειρότερο: οι πολίτες θα υποπτεύονται πως, πράγματι, «κάποιο λάκκο έχει η φάβα», πως η ποιότητα του συλλογικού καλού (summum bonum) υποβαθμίζεται, με αποτέλεσμα να εκτοπίζονται όλα τα δυνητικά καλά στοιχεία (πρόσωπα, προγράμματα, ιδέες) από την πολιτική ζωή του τόπου και να κυριαρχεί ο «τύπος Αδωνη».
Με άλλα λόγια, λειτουργείς ώστε να επιδρά ο περίφημος νόμος του ελισαβετιανού οικονομολόγου Γκρέσαμ: «το κακό νόμισμα θα διώχνει το καλό»· ό,τι ήταν ήδη γνωστό από την εποχή του Αριστοφάνη, ο οποίος στους «Βάτραχους» έλεγε πως, όπως ακριβώς φυγαδεύουν τα καλά νομίσματα και συναλλάσσονται με τα κάλπικα, οι Αθηναίοι διώχνουν (εξορίζουν) με τον ίδιο τρόπο τους καλούς πολίτες με αποτέλεσμα να μένουν στην εξουσία οι κοινοί κάλπηδες της πολιτικής.
Εύλογα υποστηρίχτηκε ότι η ελληνική κρίση είναι πολιτική και όχι απλά οικονομική. Και θα καμφθεί μόνον με πολιτικούς και όχι με οικονομικούς όρους. Το ζήτημα είναι ότι πολλοί υπερασπιστές του παγκόσμιου οικονομικού μοντέλου των πολυεθνικών εταιρειών με τις βαλίτσες χρήματος ισχυρίζονται ότι η δημοκρατία δεν είναι μια συνειδητή επιλογή, αλλά μια κουζίνα της οικονομικής μεγέθυνσης. Και αυτό δείχνει να βρίσκεται στο μυαλό περισσότερο της Δεξιάς και λιγότερο της Αριστεράς.
Μπορούμε να εκλάβουμε τη δημοκρατία ως αυταπόδεικτο αγαθό; Η απάντηση είναι όχι. Αλλά η λατρεία του αγαπημένου μας μίξερ ως μηχανιστικού μέσου πολιτικής «που-μας-βολεύει», παράγει δηλητήριο. Απέχει πολύ από την πολιτική κοινότητα που λειτουργεί έντιμα υπέρ του συλλογικού. Με επιεικείς χαρακτηρισμούς, το λιγότερο είναι καταστροφική για τις μέρες μας, τσέπες μας, τις νοητικές μας κατασκευές.
Via : www.efsyn.gr
