του Μανώλη Δ.Τζερέτα *
Αφορμή για την παρέμβαση αυτή ,η τιμητική πρόσκληση του δημοσιογράφου και φίλου Μάκη Διόγου,για να τοποθετηθώ στα θέματα του ποδοσφαίρου στο Εναλλακτικό Κάμπινγκ του Άρδην στο Πήλιο 19-23/7.Επειδή αντικειμενικές δυσκολίες δεν μου επέτρεψαν να βρεθώ εκεί ,μπήκα στον πειρασμό να καταγράψω τον πυρήνα της τοποθέτησης μου.
Η εμπορευματοποίηση του ποδοσφαίρου συνέβαλε τα μέγιστα σε αυτό που ονομάζουμε καπιταλιστική επέκταση.Το επαγγελματικό ποδόσφαιρο είναι μια τεράστια καπιταλιστική βιομηχανία ,ένα σύμπλεγμα πολλών ,ισχυρών και μεγάλων συμφερόντων με δραστηριότητες που αφορούν : κατασκευές,μεταφορές,εταιρείες ένδυσης-υπόδησης,ειδησιογραφικές-εκδοτικές…Επίσης οι χώρες που αναλαμβάνουν μεγάλες διοργανώσεις χρησιμοποιούν την εμπορευματοποίηση ως μια ακόμα ευκαιρία για την καπιταλιστική μεγένθυση τους.Το συνεχές κυνήγι των κερδών μέσα από την καπιταλιστική επέκταση δεν μπορεί ναγίνει χωρίς την καταστροφή του κοινωνικού πλούτου στη συγκεκριμένη περίπτωση της αλάνας δηλαδή του κοινόχρηστου χώρου ευχαρίστησης του αθλήματος.Ο στόχος είναι η δημιουργία όλο και περισσότερων θεατών –καταναλωτών με όλο λιγότερους ,ενεργά συμμετέχοντες.
Από την άλλη στον αντίποδα της εμπορευματοποίησης υπάρχει : «Το ποδόσφαιρο που χρειάζεται την συμμετοχή των εργαζομένων,αφοσίωση,όρθιους στις εξέδρες,συναίσθημα,οικονομικό fair play,παράδοση ,διαφάνεια ,πάθος, ιστορία και ανεξαρτησία ».Η παράγραφος αυτή είναι από μια ανακοίνωση των φιλάθλων της Ουνιόν Βερολίνου απέναντι στην εμπορευματική λογική της Λειψίας.Η Λειψία , άλλωστε,μαζί με την Λεβερκούζεν και την Βόλφσμπουργκ σπάσανε μια μεγάλη παράδοση στη Γερμανία όπου οι μετοχές των ομάδων ανήκουν στους οπαδούς. Στην απέναντι όχθη, όλων αυτών η St.Pauli ,που από τις αρχές του ογδόντα μεταμορφώνεται από μια παραδοσιακή ομάδα στην έκφραση μιας αριστερής προοδευτικής προσέγγισης για το ποδόσφαιρο , αποκλείοντας τα ακροδεξιά στοιχεία από τις κερκίδες της και παρεμβαίνοντας με πολλαπλές δράσεις στη Γερμανία και εκτός αυτής(καμπάνια για το Νερό στη Ρουάντα ,διανομείς νερού ,στα σχολεία στη Κούβα κλπ).Η ομάδα παίρνει το προσωνύμιο Freibeuter der Liga (πειρατές του πρωταθλήματος) ,η κουλτούρα του κόσμου που βρίσκεται δίπλα της την σώζει από την χρεωκοπία με τα περίφημα μπλουζάκια Retter (Σωτηρία).Πριν λίγες μέρες το γήπεδο της άνοιξε για την διαμονή των διαδηλωτών κατά των G-20 ενώ ο κόσμος της ομάδας μας και ο προπονητής της Ewald Linen ήταν μπροστά στον αγώνα για ένα καλύτερο μέλλον όπου οι Άνθρωποι θα είναι πάνω από τα κέρδη.
Αυτή η διαπάλη διαμορφώνει τους δύο δρόμους που υπάρχουν από τη μια κέρδος,χρήμα ,εύκολη επιτυχία ,από την άλλη ,ρομαντισμός,φανέλα και ο κοινωνικός ρόλος του ποδοσφαίρου και της ομάδας ως εκφραστής κοινωνικών τάξεων.
Στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο ,ένα ακόμη σημαντικό παράδειγμα του άλλου δρόμου ,της Αυτοδιαχείρισης, υπήρξε η Democracia Corinthiana την διετία 1982-84 η οποία στη καρδιά μιας στυγνής δικτατορίας χάρη στους έντονα πολιτικοποιημένους ποδοσφαιριστές Socrates ,Vladimir ,μαζί με τον κοινωνιολόγο ,αθλητικό διευθυντή Αν.Μ.Άλβες εκμεταλευόμενοι και το γεγονός ότι η ομάδα το 1910 ιδρύθηκε από μετανάστες εργάτες ,άρα υπήρχε η αριστερή βάση στον κόσμο της ,δημιούργησε ένα δημοκρατικό σύστημα λειτουργίας της ομάδας όταν αυτό ήταν συνολικά ζητούμενο για την κοινωνία της Βραζιλίας.Η βασική θέση προέβλεπε ψηφοφορία για κάθε ζήτημα από την ώρα του γεύματος μέχρι την πρόσληψη ή την απόλυση ,με πλήρη ισοτιμία της ψήφου.Στη συνέχεια ακολούθησαν τα μηνύματα με δημοκρατικές προτροπές στις φανέλες όπως : «Θέλω να ψηφίσω για πρόεδρο» και το κορυφαίο «Στις 15 ψηφείστε».Όταν η ομάδα κατέκτησε τον τίτλο στη πλάτη της φανέλας υπήρχε η λέξη ,Δημοκρατία.Πέρα από τους τίτλους το κίνημα που δημιουργήθηκε γύρω από την ομάδα της έδωσε την δυνατότητα να δημιουργήσει και οικονομικό αποθεματικό .Μεγάλη παρακαταθήκη του εγχειρήματος ήταν η αντίληψη «Νίκη ή Ήττα αλλά πάντα Δημοκρατικά».
Στον χώρο του ερασιτεχνικού ποδοσφαίρου ,στον οποίο δρω για 35 χρόνια ,οι δρόμοι επίσης είναι ξεκάθαροι από τη μια ο μικρομεγαλισμός και ο μιμητισμός του επαγγελματικού ποδοσφαίρου από την άλλη η δική μας αντίληψη της Αυτοοργάνωσης και της Αυτοδιαχείρισης ,όπου το σωματείο είναι εκφραστής του κοινωνικού περίγυρου που δρα ,είναι θεσμός κοινωνικοποίησης που το Εγώ βρίσκει την διάκριση και την Αξία του μέσα από το Εμείς και αυτή η συμμετοχική διαδικασία ,ξαναβάζει στη καρδιά της λειτουργίας τους πραγματικούς πρωταγωνιστές που είναι οι ποδοσφαιριστές.Έτσι τα παιδιά δημιουργούν κοινωνική διέξοδο –δραστηριότητα και σε ένα επόμενο επίπεδο παρεμβαίνουν στα δρώμενα της τοπικής κοινωνίας υλοποιώντας παρεμβάσεις Αλληλοβοήθειας και Αλληλεγγύης για τις πιο ευπαθείς ομάδες και για τους συμπολίτες μας που στα χρόνια της μνημονιακής κρίσης έχει ανατραπεί η κανονικότητα τους.(Αναλυτικά έχω αναφερθεί στις μορφές Αλληλεγγύης στο άρθρο μου :Ερασιτεχνικό Ποδόσφαιρο και Τοπική Κοινωνία).
Οι δύο λογικές προσέγγισης είναι ξεκάθαρες και υπάρχουν από τις μεγάλες επαγγελματικές κατηγορίες ως τις μικρότερες ,από τη μια το κέρδος ,το προεδρικό μοντέλο λειτουργίας ,οι υπόγειες διαδρομές του χρήματος και η επικράτηση με κάθε μέσο που απαξιώνει το άθλημα και από την άλλη το σωματείο ως Ιδέα και Ιστορία που ανήκει μόνο στο κόσμο του μέχρι το κίνημα των διαφορετικών ομάδων μας που Αυτοοργανώνονται απειλώντας τα κάθε λογής μικροκατεστημένα που προσπαθούν με κάθε τρόπο να εμποδίσουν την κοινωνική παρέμβαση μας.
Η Ηθική και η Αξιοπρέπεια όσων έχουμε ενστερνιστεί τον εναλλακτικό δρόμο της Αυτοοργάνωσης-Αυτοδιαχείρισης πρέπει να μας οδηγήσει στην εντατικοποίηση των προσπαθειών μας ώστε να προκύψουν κοινωνικές ανατροπές μέσα από το μαζικότερο άθλημα του πλανήτη . Μέχρι την ΤΕΛΙΚΗ ΝΙΚΗ !!!
*Ο Μανώλης Δ.Τζερέτας είναι προπονητής ποδοσφαίρου
