Ποτέ στη ζωή μου δεν έχω κάνει τίποτα τόσο απαιτητικό και εξοντωτικό όσο το να διευθύνω την Εθνική Βιβλιοθήκη της Αργεντινής. Από τη μια μέρα στην άλλη έγινα λογιστής, τεχνικός, δικηγόρος, αρχιτέκτονας, ηλεκτρολόγος, ψυχολόγος, διπλωμάτης, κοινωνιολόγος, ειδικός στη συνδικαλιστική πολιτική αλλά και στον πολιτιστικό σχεδιασμό, τεχνοκράτης, και φυσικά βιβλιοθηκάριος
Ο Αργεντινο-Καναδός συγγραφέας Αλμπέρτο Μανγκέλ ανέλαβε τον περασμένο Ιούλιο την εμβληματική θέση που για 18 χρόνια κατείχε ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες στη Βιβλιοθήκη του Μπουένος Αϊρες, μια θέση που τού είχε εμπνεύσει ορισμένες από τις πιο ωραίες και πρωτότυπες ιστορίες του.
Ο χώρος δεν είναι πια το κομψό μέγαρο αποικιακού ρυθμού στην ελιτίστικη γειτονιά Μονσεράτ, αλλά ένα ογκώδες κτίριο, σαν βιβλίο ανοιγμένο πάνω σε τσιμεντένιο τραπέζι. Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Αργεντινής γιγαντώθηκε. Και ο Μανγκέλ παράτησε τα πάντα για να μπει στον λαβύρινθό της.
Αυτός, που ως έφηβος συνόδευε τον τυφλό Λατινοαμερικανό γκουρού από τη Βιβλιοθήκη μέχρι το σπίτι του, και γινόταν τα μάτια του για να του διαβάσει ιστορίες των μεγάλων μετρ της λογοτεχνίας· αυτός που με διαλείμματα έλειπε 40 χρόνια από τον τόπο του γιατί έζησε ως πλάνης στο Παρίσι, στο Λονδίνο, στο Μιλάνο, στην Ταϊτή, στο Τορόντο (1982-2000) ή στη γαλλική επαρχία· αυτός που με τη σύντροφό του είχε μόλις εγκατασταθεί και δίδασκε στη Νέα Υόρκη, αποφάσισε στα 68 του να αναλάβει το μεγάλο στοίχημα της επανεκκίνησης μιας εθνικής βιβλιοθήκης.
Διαβάζοντας το εξομολογητικό ημερολογιακό κείμενό του στο «Literary Review», ένιωσα ότι ανήκει κι εκείνος στους «ταγμένους». Οπως και ο Σταύρος Ζουμπουλάκης και ο Φίλιππος Τσιμπόγλου, πρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου και διευθυντής, αντίστοιχα, της Εθνικής Βιβλιοθήκης Ελλάδος (ΕΒΕ), η οποία τη Δευτέρα ξεκινά την επιχείρηση μετεγκατάστασης ενός εκατομμυρίου τεκμηρίων (βιβλίων, χειρογράφων, χαρτών κ.λπ.) από το Βαλλιάνειο μέγαρο στο, δημόσιο πλέον, Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.
«Κάθε μετακίνησή μας υπογραμμίζεται από διαβάσματα» παρατηρεί ο Μανγκέλ. «Ως εξόριστοι, ως εξερευνητές, ως πρόσφυγες ή ως έποικοι, μες στο βιός μας κουβαλάμε βιβλία. Ταξιδεύουμε με τα βίπερ ή με τα kindle μας. (…) Οι ιστορίες μάς παρέχουν μια ταυτότητα για τον τόπο της εγκατάστασής μας και για τους εαυτούς μας ως άτομα. Καταγράφουν την αυγή και τη δύση των κοινωνιών μας.
Και τα βιβλία, που τις μεταφέρουν, μας βοηθούν να ξαναφέρνουμε στο μυαλό μας τις πόλεις, που ένας πόλεμος, ένας λιμός, μια καταστροφή, μάς έχουν εξαναγκάσει να εγκαταλείψουμε.(…)» Στα στρατόπεδα των Σύρων προσφύγων στην Τουρκία, οι σκηνές είναι στημένες σαν προσωρινά βιβλιοστάσια. Οι Παλαιστίνιοι εξόριστοι στη Σουηδία συναντιούνται στη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Στοκχόλμης για να απαγγείλουν ποίηση.
Οι Μεξικανοί που διασχίζουν παράνομα τα σύνορα με τις ΗΠΑ, για να γλιτώσουν από τη βία στη χώρα τους, έχουν ξαναζωντανέψει στα προάστια του Λος Αντζελες ή του Ντιτρόιτ, τις δικές τους «salas de lectura», τις αυτοσχέδιες λέσχες ανάγνωσης που ο λαϊκός κόσμος έχει δημιουργήσει απ’ άκρη σ’ άκρη στο Μεξικό. Αλλά κι ο Μέγας Αλέξανδρος κουβαλούσε στις εκστρατείες του ένα αντίγραφο της Ιλιάδας…».
Η τιμωρία του ξερόλα και η πρόνοια της ελληνικής ΕΒΕ
Από όλους τους «ταγμένους» μυθιστοριογράφους που έχουν εστιάσει στον κόσμο του βιβλίου (Μπόρχες, Μπολάνιο, Βίλα-Μάτας, Κάρλος Ρουίθ Θαφόν, Ζάουμε Καμπρέ κ.ά.), ο Αλμπέρτο Μανγκέλ είναι εκείνος που έχει γράψει τα περισσότερα καίρια δοκίμια για την ανάγνωση:
Η ιστορία της ανάγνωσης ( Λιβάνης 1997), Η βιβλιοθήκη τη νύχτα (μη μεταφρασμένο) 2007, Ο ταξιδιώτης, ο πύργος και το σκουλήκι: ο αναγνώστης ως μεταφορά (μη μτφρ) 2013, Ομηρος: Ιλιάδα και Οδύσσεια, μια βιογραφία, (Ελληνικά Γράμματα, 2009).
Εχει όμως ξεχωρίσει και για τις 22 Ανθολογίες του -ιδίως εκείνες που αφορούν τη λογοτεχνία του Φανταστικού- αλλά και για την αρθρογραφία του στα σπουδαιότερα λογοτεχνικά περιοδικά του κόσμου. Ομως εκείνοι που «γνωρίζουν», τον θαυμάζουν ως εξέχοντα μάνατζερ βιβλιοθηκών!
Σήμερα, για να περιγράψει την ευθύνη που αισθάνεται στο νέο πόστο τού διευθυντή της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Αργεντινής, ανασύρει ως αλληγορία ένα νεανικό διήγημά του. Πρωταγωνιστούσε, λέει, «ένας αφόρητος ξερόλας που έκανε μια συμφωνία με τον Διάβολο και κέρδισε την εποπτεία ολόκληρου του κόσμου.
Ομως τότε συνειδητοποίησε ότι έπρεπε να ασχοληθεί με τα πάντα, ταυτόχρονα: με την ανατολή του ήλιου και το γύρισμα κάθε σελίδας κάθε βιβλίου, και με την πτώση κάθε φύλλου, μέχρι τη ροή κάθε σταγόνας αίμα σε κάθε φλέβα. Και ήταν τόσο βαρύ αυτό το καθήκον, που τον συνέθλιψε…».
Να, κάτι που δεν θα συμβεί με τον Μανγκέλ, ούτε με τον ομόλογό του Φίλιππο Τσιμπόγλου. Διότι δεν είναι ξερόλες. Κι έχουν επίγνωση ότι είναι άλλο οι θεωρίες των βιβλιόφιλων περί βιβλιοθηκών κι άλλο η ορθολογική εφαρμογή τους.
«Η προηγούμενη διοίκηση», σχολιάζει ο Μανγκέλ, «επικέντρωσε τις προσπάθειές της στη διοργάνωση δημοφιλών πολιτιστικών και πολιτικών δράσεων και όχι στα τεχνικά ζητήματα, με αποτέλεσμα να μην μπορεί κανείς να προσδιορίσει πόσους τόμους διέθετε η Βιβλιοθήκη: τρία ή πέντε εκατομμύρια;
Εγώ δίνω προτεραιότητα στη διοικητική αποτελεσματικότητα, στην πρόσληψη βιβλιοθηκονόμων, στην επικαιροποίηση του καταλόγου της Βιβλιοθήκης και στην ψηφιοποίηση του θησαυρού της, διότι μονάχα έτσι θα μπορέσουμε να τον μοιραστούμε με τις επαρχιακές βιβλιοθήκες.
Υποτίθεται πως η Εθνική Βιβλιοθήκη είναι η Βιβλιοθήκη όλων των Αργεντινών, όμως μέχρι τώρα υπηρετούσε κυρίως τους κατοίκους του Μπουένος Αϊρες. Αφού έγινα διευθυντής άρχισα λοιπόν να ταξιδεύω για να γνωρίσω όλους τους βιβλιοθηκονόμους της επαρχίας και τις ανάγκες τους».
Ετσι και στα δικά μας, χάρη στην ειδική διάταξη του Νόμου 4452/17, που μόλις ψηφίστηκε, συγκροτείται ένα Εθνικό Δίκτυο Βιβλιοθηκών και η ΕΒΕ αναλαμβάνει ρόλο συντονιστή για τις εν λειτουργία 46 Δημόσιες, 200 Δημοτικές, 38 Ακαδημαϊκές (ΑΕΙ και ΤΕΙ) κ.ά. βιβλιοθήκες, ώστε πλέον να συνεργάζονται, παρότι υπάγονται άλλες στο υπουργείο Παιδείας, άλλες στην Τοπική Αυτοδιοίκηση κ.ο.κ.
Κι όπως ο Μπόρχες ονειρευόταν κάθε βιβλιοθήκη ως οικουμενική, έτσι και το δίδυμο της ΕΒΕ έχει υπογράψει συμφωνίες με τις μεγαλύτερες βιβλιοθήκες της οικουμένης, ώστε να μπορεί να παραγγείλει οποιοδήποτε βιβλίο για έναν αναγνώστη στην Ελλάδα.
Κι έχει υποσχεθεί ότι θα κάνει τα πάντα για να καταστήσει την ΕΒΕ αξεπέραστη σε διεθνές επίπεδο, στη βιβλιογραφία που αφορά τον ελληνικό πολιτισμό (από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι σήμερα) και την πρόσληψή του από τις άλλες κουλτούρες. Ενας σκοπός που πέρασε στον νόμο!
Via : www.efsyn.gr
