ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΚΑΓΙΑΝΝΗΣ
Η πρώτη δήλωση του νέου πρωθυπουργού της Ιταλίας Πάολο Τζεντιλόνι ήταν να διαβεβαιώσει ότι η κυβέρνησή του είναι έτοιμη να παρέμβει για να διασφαλίσει τη σταθερότητα του ιταλικού πολιτικού συστήματος. Είναι εξαιρετικά πιθανό να αναγκαστεί να το αποδείξει πολύ σύντομα. Η Ρώμη, αντιλαμβανόμενη ότι πλέον το ζήτημα δεν είναι απλώς να διασώσει τη Monte dei Paschi, αλλά να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών προς το σύνολο των ιταλικών τραπεζών, έχει επεξεργαστεί πακέτο μέτρων 95 δισ. ευρώ, το οποίο είναι έτοιμη να εφαρμόσει αμέσως. Το μεγάλο αγκάθι εξακολουθεί να παραμένει η απαίτηση Βρυξελλών και Φρανκφούρτης να εφαρμοστεί ο νέος κανόνας, σύμφωνα με τον οποίον πριν από την κρατική διάσωση τραπεζών θα πρέπει να έχουν «κουρευτεί» οι πιστωτές τους. Πρόκειται για πολιτική νάρκη για τον κ. Τζεντιλόνι, δεδομένου πως οι πρώτοι που θα «κουρευτούν» θα είναι χιλιάδες μικροεπενδυτές, εξέλιξη που είναι βέβαιον ότι θα ενισχύσει τις ευρωσκεπτικιστικές δυνάμεις της Ιταλίας.
«Θέλω να καταστήσω σαφές ότι η κυβέρνηση είναι έτοιμη να παρέμβει, ώστε να εγγυηθεί τη σταθερότητα των τραπεζών και τις αποταμιεύσεις των πολιτών», ήταν η πρώτη δήλωση του κ. Τζεντιλόνι την περασμένη Τρίτη. Η θητεία του είναι πολύ πιθανό να αποδειχθεί βραχύβια, δεδομένου ότι όλα τα ιταλικά κόμματα επιθυμούν τη διενέργεια πρόωρων εκλογών, μάλλον προς τα τέλη της άνοιξης. Ωστόσο, το μεγάλο πρόβλημα της Ρώμης αυτή τη στιγμή είναι το ιταλικό τραπεζικό σύστημα, το οποίο έχει αποσταθεροποιηθεί, εξαιτίας της Monte dei Paschi. Θέλοντας να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών προς τις ιταλικές τράπεζες, η κυβέρνηση Τζεντιλόνι έχει επεξεργαστεί πακέτο μέτρων 95 δισ. ευρώ, ώστε να διασώσει τη Monte dei Paschi, την τρίτη μεγαλύτερη τράπεζα της Ιταλίας, και ακόμη τρεις μικρότερες τράπεζες. Σύμφωνα με πληροφορίες της ιταλικής εφημερίδας La Repubblica, η κυβέρνηση είναι έτοιμη να προχωρήσει στη διάσωση στις 22 Δεκεμβρίου, ενδέχεται όμως να χρειαστεί να το πράξει και νωρίτερα. Ποσό 15 δισ. ευρώ προορίζεται για την ανακεφαλαιοποίηση της τρίτης μεγαλύτερης ιταλικής τράπεζας και τριών μικρότερων: Banca Carige, Veneto Banca και Popolare di Vicenza. Τα υπόλοιπα 80 δισ. ευρώ σε εγγυήσεις θα χρησιμοποιηθούν για να ενισχυθεί η ρευστότητα των προβληματικών τραπεζών. Οι εγγυήσεις θα είναι κρατικά ομόλογα, τα οποία οι προβληματικές τράπεζες θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν στην ΕΚΤ, ώστε να υποστηρίξουν τη ρευστότητά τους.
«Θέλω να καταστήσω σαφές ότι η κυβέρνηση είναι έτοιμη να παρέμβει, ώστε να εγγυηθεί τη σταθερότητα των τραπεζών και τις αποταμιεύσεις των πολιτών», ήταν η πρώτη δήλωση του νέου πρωθυπουργού της Ιταλίας Πάολο Τζεντιλόνι την περασμένη Τρίτη.
Η διορία
Η Ρώμη είχε δώσει στη Monte dei Paschi διορία μέχρι τα τέλη της εβδομάδας, ώστε η διοίκησή της να προσπαθήσει να αντλήσει 5 δισ. ευρώ σε νέα κεφάλαια από ιδιώτες επενδυτές. Σε μια ύστατη προσπάθεια να αποφύγει την κρατικοποίηση, η Monte dei Paschi επιχειρεί να πείσει κατόχους ομολόγων μειωμένης εξασφάλισης, ονομαστικής αξίας 2,1 δισ. ευρώ, να τα ανταλλάξουν με μετοχές της τράπεζας. Την προπερασμένη εβδομάδα είχε συγκεντρώσει 1 δισ. ευρώ από παρόμοια επιχείρηση. Αυτή τη φορά θα επιτραπεί και σε περίπου 40.000 μικροεπενδυτές της τράπεζας που κατέχουν ομόλογα μειωμένης εξασφάλισης (junior bondholders) να πάρουν μέρος στην επιχείρηση. Η ιταλική κανονιστική αρχή (Consob) είχε απαγορεύσει τη συμμετοχή τους, εκτιμώντας ότι ενείχε υπερβολικό ρίσκο. Η αξία των συγκεκριμένων ομολόγων έχει καταρρεύσει τις τελευταίες ημέρες. Εν συνέχεια η Monte dei Paschi θα πρέπει να πείσει το κρατικό επενδυτικό ταμείο του Κατάρ να επενδύσει 1 με 2 δισ. στην τράπεζα, κάτι εξαιρετικά απίθανο, και, τέλος, να πουλήσει μη εξυπηρετούμενα δάνεια ονομαστικής αξίας 28 δισ. ευρώ στο 33% της αξίας τους.
O κανόνας
Το μεγάλο «αγκάθι» για την ιταλική κυβέρνηση εξακολουθεί να είναι ο νέος κανόνας περί κρατικής διάσωσης, που την αναγκάζει να «κουρέψει» χιλιάδες μικροεπενδυτές, ενώ Βρυξέλλες, Φρανκφούρτη και Βερολίνο δεν φαίνονται διατεθειμένα να επιτρέψουν εξαίρεση για την Ιταλία. Η Ρώμη προσπαθεί να πείσει τις Βρυξέλλες και τους εταίρους της να της επιτρέψουν να αποζημιώσει τους περίπου 40.000 μικροεπενδυτές της Monte dei Paschi και των υπόλοιπων τραπεζών. Επισημαίνουμε ότι Ιταλοί μικροεπενδυτές κατέχουν 30 δισ. ευρώ ομόλογα μειωμένης εξασφάλισης.
Μια ιδιαίτερα επιθετική εξαγορά και στο βάθος η Monte dei Paschi
Η κατάρρευση της Monte dei Paschi οφείλεται ασφαλώς σε πολλά αίτια, μεταξύ των οποίων το απαρχαιωμένο επιχειρηματικό της μοντέλο, τα δάνεια που έδινε χωρίς να λαμβάνει τις στοιχειώδεις προφυλάξεις, την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και την ύφεση που γνώρισε εν συνεχεία η ιταλική οικονομία. Ωστόσο, σύμφωνα με τη Wall Street Journal, η ρίζα των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η τρίτη μεγαλύτερη τράπεζα της Ιταλίας βρίσκεται στην πλέον καταστροφική επιχειρηματική συμφωνία της πρόσφατης Ιστορίας, η οποία έλαβε χώρα το 2007. Η πορεία της Monte dei Paschi και τριών ακόμη μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζών προς την καταστροφή ξεκίνησε σε ένα πολυτελές εστιατόριο της Γενεύης το 2007. Τότε είχαν συναντηθεί στο Four Seasons Hotel des Bergues οι επικεφαλής τριών ευρωπαϊκών τραπεζών, της βρετανικής Royal Bank of Scotland, της βελγικής Fortis και της ισπανικής Santander. Αντικείμενο της συνάντησης ήταν η επιθετική εξαγορά και κατόπιν το «σπάσιμο» της ολλανδικής τράπεζας ABN Amro. Η συμφωνία ολοκληρώθηκε με την εξαγορά της ABN Amro έναντι 71 δισ. ευρώ, ακριβώς τη στιγμή που ξεσπούσε στις ΗΠΑ η κρίση των επισφαλών στεγαστικών δανείων (subprime). Η συνέχεια ήταν εφιαλτική για όλους τους εμπλεκόμενους, πλην της Santander. Η RBS και η Fortis, η μεγαλύτερη τράπεζα του Βελγίου, κρατικοποιήθηκαν για να μην καταρρεύσουν. Η Monte dei Paschi θα είναι, κατά πάσα πιθανότητα, το επόμενο θύμα εκείνης της καταστροφικής συμφωνίας. Η ABN Amro αποτελούσε στόχο άλλων τραπεζών επί χρόνια, διαθέτοντας περίπλοκο δίκτυο επιχειρήσεων λιανικής και επενδυτικής τραπεζικής σε Ολλανδία, ΗΠΑ, Ιταλία και Βραζιλία. Κάθε ένας από τους διευθύνοντες συμβούλους των RBS, Fortis και Santander θεωρούσε ότι το δίκτυο της ABN Amro τού προσέφερε επιχειρηματικές ευκαιρίες.
Μετά την εξαγορά της ολλανδικής τράπεζας, η Santander εγκατέλειψε το σχέδιο να επεκταθεί στην ιταλική αγορά και πούλησε την Banca Antonveneta της ABN Amro στη Monte dei Paschi αντί 9 δισ. ευρώ. Η Santander επλήγη από την παγκόσμια κρίση και τη «φούσκα» ακινήτων της Ισπανίας, ωστόσο, χάρη στα 9 δισ. ευρώ που είχε πάρει από τη Monte dei Paschi, κατάφερε να αποφύγει την κρατικοποίηση. Αντιθέτως, η ιταλική τράπεζα, αφότου κατέβαλε το πολύ υψηλό τίμημα, δεν κατάφερε να ανακάμψει και έκτοτε υποφέρει από έλλειψη κεφαλαίων. Η Monte dei Paschi απέτυχε στις τραπεζικές δοκιμασίες του 2014 και του 2016. Ακόμη πιο τραγικό είναι το γεγονός ότι η συμφωνία εξαγοράς της AMB Amro είχε ξεσπάσει κατά την κρίση των τοξικών στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ. Οι μέτοχοι της RBS είχαν εγκρίνει ενθουσιωδώς τη συμφωνία τον Αύγουστο του 2007, ακριβώς μία ημέρα αφότου είχε αρχίσει η χρηματοπιστωτική κρίση, με το «πάγωμα» τριών γαλλικών αμοιβαίων κεφαλαίων της χρηματαγοράς.
Η Monte dei Paschi είχε εξαγοράσει την Antonveneta, την 8η τότε μεγαλύτερη τράπεζα της Ιταλίας, τον Νοέμβριο του 2007, ενώ η συμφωνία είχε ολοκληρωθεί στα τέλη Μαΐου του 2008. Από το 2009 και μετά η Monte dei Paschi έχει λάβει 8 δισ. σε νέα κεφάλαια, χρήματα τα οποία έχουν εξανεμιστεί. Ισως η ιστορία της να είχε εξελιχθεί διαφορετικά αν η ιταλική κυβέρνηση και η ΕΚΤ είχαν πιέσει τη διοίκηση της Monte dei Paschi να ανακεφαλαιοποιηθεί μετά την αποτυχία της στις τραπεζικές δοκιμασίες του 2014.
Via: www.kathimerini.gr
