του Δημήτρη Σούρδη *
Η κατάσταση που διαμορφώθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση από την εμφάνιση της χρηματοπιστωτικής κρίσης και μετά έφερε στην επιφάνεια μια σειρά από προβλήματα που δείχνουν ότι η Ε.Ε. δεν βιώνει απλά μια οικονομική κρίση αλλά μια βαθειά κοινωνική και πολιτισμική κρίση. Η πολιτική που ακολουθείται αυτήν την στιγμή στην Ε.Ε. από έναν γραφειοκρατικό μηχανισμό, που έχει σχεδόν αυτονομηθεί, έχει πάψει προ πολλού να εξυπηρετεί τους βασικούς στόχους της Ε.Ε. Η πολιτική αυτή αντί να προωθεί την ευρωπαϊκή ενοποίηση και την υπέρβαση των εθνικών ανταγωνισμών που οδήγησε στους δύο παγκοσμίους πολέμους ενισχύει την επανάκαμψή τους.
Η νομισματική ένωση κρατών, με μεγάλες αποκλίσεις οικονομικής ανταγωνιστικότητας, χωρίς κοινή οικονομική πολιτική και χωρίς επαρκή αντίρροπα μέτρα οδηγεί σε διεύρυνση αυτών των ανισοτήτων. Αυτό ήταν γνωστό ήδη από την απόφαση για την ένωση και η κρίση απλώς επιτάχυνε την εμφάνιση του προβλήματος.
Η χρηματοπιστωτική κρίση και ο τρόπος που επιλέχθηκε για την αντιμετώπισή της, όχι μόνον δεν έλυσε κανένα πρόβλημα αλλά είχε ως αποτέλεσμα την επιδείνωση των κοινωνικών προβλημάτων, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Το γεγονός ότι η χώρα μας πλήττεται στον μεγαλύτερο βαθμό οφείλεται και σε ενδογενείς αδυναμίες που συνοψίζονται στο πρόβλημα «πελατειακό κράτος», που οικοδόμησαν και διατήρησαν όλες οι μεταπολεμικές κυβερνήσεις. Όλες όμως οι χώρες της Ευρώπης, ακόμη και πολύ ισχυρότερες οικονομίες αντιμετωπίζουν σοβαρά κοινωνικά προβλήματα από την πολιτική της Ε.Ε., που μέσα και από μία στρεβλή λαϊκίστικη παρουσίαση από τα ΜΜΕ ήταν αρκετά να τροφοδοτήσουν τον υφέρποντα εθνικισμό που ούτως ή άλλως δεν είχε εκλείψει.
Η κυριαρχία των εθνικών όρων στην πολιτική συζήτηση, ακόμη και στο υψηλότερο επίπεδο, δείχνει και το μέγεθος του προβλήματος. Σε επίπεδο κοινωνίας η κατάσταση είναι σχεδόν τραγική. Ένα πολύ μεγάλο μέρος λαών της κεντρικής Ευρώπης θεωρεί π.χ. ότι οι «Έλληνες» τους εξαπατούν και τους αποσπούν το ιδρώτα τους και αντίστοιχα ένα πολύ μεγάλο μέρος των Ελλήνων θεωρεί ότι οι «Γερμανοί» εκμεταλλευόμενοι την κρίση υφαρπάζουν τον πλούτο της χώρας. Βρισκόμαστε δηλαδή σε μία κατάσταση όπου τα «κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα γίνονται αντιληπτά ως εθνικά προβλήματα» Το κοινωνικό πρόβλημα συγκαλύπτεται και εμφανίζεται απατηλώς ως εθνικό.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνον τα ήδη μεγάλα και αυξανόμενα εκλογικά ποσοστά που αποκομίζουν εκείνοι οι πολιτικοί σχηματισμοί που κατατάσσονται στην ακροδεξιά αλλά και η εθνικιστική στροφή που παρατηρείται σε φιλελεύθερα κόμματα ή ακόμη και στην Αριστερά. Το πόσο βαθιά έχει επηρεάσει ήδη αυτή η αντίληψη την πολιτική των περισσοτέρων κυβερνήσεων της Ευρώπης, γίνεται φανερό και στο προσφυγικό / μεταναστευτικό ζήτημα, που η βούληση για κοινή αντιμετώπιση του προβλήματος όχι μόνον απουσιάζει σχεδόν παντελώς, αλλά έχει δημιουργήσει ήδη πληθώρα διμερών ζητημάτων.
*Ο Δημήτρης Σούρδης είναι μέλος του Δικτύου Ανανεωτικής Αριστεράς
