του ΠΑΝΤΕΛΗ ΜΗΤΣΙΟΥ
Σε ένα κόσμο που αλλάζει ταχύτατα, η στασιμότητα ή η καθυστέρηση μπορεί να ισοδυναμεί με θάνατο. Πολιτικές, επιστημονικές, εμπορικές αλλαγές συμβαίνουν ραγδαία, παντού και σε οποιαδήποτε στιγμή και επηρεάζουν τις ζωές ανύποπτων ανθρώπων ή κοινωνιών ή κρατικών οντοτήτων. Ο κόσμος σήμερα είναι μικρός και κανένα μέρος δεν είναι αρκετά μακριά ώστε να μη μας απασχολούν οι εξελίξεις σε αυτό.
Μπορεί να είμαστε έτοιμοι για το απρόσμενο; Πρακτικά, όχι. Μπορεί όμως να είμαστε έτοιμοι να αλλάξουμε, στο βαθμό που αυτό είναι δυνατό. Αν δεν μπορούμε να εξαλείψουμε την αβεβαιότητα, ας δοκιμάσουμε τουλάχιστον να βελτιώσουμε την ευελιξία και προσαρμοστικότητά μας.
Κυρίαρχο ρόλο στην καλλιέργεια της προσαρμοστικότητας και στην υποστήριξη της ευελιξίας παίζει η εκπαίδευση στη σχολική ηλικία που στα χρόνια της επαγγελματικής ωριμότητας λέγεται ενημέρωση και επιμόρφωση.
Ειδικά σε ότι αφορά τους αγρότες και την αγροτική παραγωγή στον ανεπτυγμένο κόσμο, τα χρόνια της ηρεμίας έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί. Η γραφική εικόνα του αγρότη με πρακτικές γνώσεις που προετοιμάζει τη γη, σπέρνει, θερίζει είναι μεν γραφική αλλά ουδεμία σχέση έχει με την πραγματικότητα. Στο ρευστό, παγκοσμιοποιημένο, σύγχρονο σκηνικό ο αγρότης που επιβιώνει και πετυχαίνει (πρέπει να) είναι γεωπόνος, χημικός, εδαφολόγος, μετεωρολόγος, χρηματιστής, μαρκετίστας, έμπορος, επιχειρηματίας, εργάτης και άλλα πολλά. Όλα μαζί και ταυτόχρονα. Μπορεί; Σαφώς όχι. Μπορεί όμως να αγοράσει την απαραίτητη κάθε φορά γνώση αρκεί να φέρεται πάντα και παντού σαν σωστός καταναλωτής.
Όπως ακριβώς απορρίπτει το σπόρο, το λίπασμα, το τρακτέρ, το φάρμακο που δεν του κάνει τη δουλειά του καλά, με τον ίδιο τρόπο πρέπει να απορρίπτει και τη λάθος γνώση και αυτούς που του την παρέχουν, είτε αυτό αφορά το διάθεση των προϊόντων του είτε την επιλεγμένη καλλιέργεια είτε τον τρόπο οργάνωσης και διάθεσης της παραγωγής του. Η αξιολόγηση των υπηρεσιών που κανείς καταναλώνει είναι επίσης γνώση και πρέπει να διαδίδεται. Η διάδοση αυτή βοηθά όλους: η αγορά «ξεσκαρτάρει» το κακό της κομμάτι, οι αγρότες κερδίζουν σταδιακά καλύτερες υπηρεσίες, η αγροτική οικονομία αρχίζει να κάνει βήματα μπροστά.
Η εκπαίδευση τώρα, για να είναι αποτελεσματική πρέπει να ξεφύγει από τον διεκπεραιωτικό της χαρακτήρα που απλά εισπράττει κοινοτικά κονδύλια για να πουλήσει ενημέρωση με καφεδάκι, μπουφέ, κοστούμια και μπλαζέ ύφος από άσχετους προς ιθαγενείς. Η επιμόρφωση και συμβουλευτική αγροτών οφείλει να είναι ζωντανή, διαδραστική, αποτελεσματική, να επιδιώκει follow up και αξιολόγηση και να είναι παρούσα στο χωράφι, τουλάχιστον για έναν αγροτικό κύκλο. Οφείλει να σέβεται τον καταναλωτή της και να «φωτίζει» το αντικείμενό της από όσες περισσότερες πλευρές είναι κάθε φορά δυνατό.
Η εκπαίδευση στο χώρο της αγροτικής οικονομίας πρέπει να έχει δυο στόχους.
Ο πρώτος είναι να μετατρέψει την επιστημονική γνώση σε αποδοτική πραγματικότητα, να συνδέσει δηλαδή τα κέντρα παραγωγής επιστημονικής γνώσης (Πανεπιστημιακά ή Τεχνολογικά ιδρύματα και Ινστιτούτα) με το χωράφι και τον πάγκο πώλησης.
Ο δεύτερος να μάθει στους παραγωγούς πώς να μεγιστοποιούν το όφελός τους και να ελαχιστοποιούν την πιθανότητα ζημίας από την παραγωγή τους.
Ο πρώτος στόχος επιτυγχάνεται με δομές που χρηματοδοτούνται και από το κράτος, από το συνεταιριστικό κίνημα (που πρέπει να αλλάξει ριζικά) και από τον κόσμο των επιχειρήσεων. Ο δεύτερος στόχος δεν απαιτεί την ανάμιξη του κράτους, αντίθετα, όσο μακριά αυτό παραμένει, τόσο καλύτερα. Ο δεύτερος στόχος μπορεί να επιτυγχάνεται σε εξαιρετικές περιπτώσεις με δαπάνες μεμονωμένων αγροτών ή να επιδιώκεται μέσα από (επαναλαμβάνω, υγιείς) συνεταιριστικές ή εταιρικές δομές.
Τα παραπάνω από μόνα τους είναι απλά λόγια. Ενταγμένα όμως σε μια εθνική στρατηγική, με την ανάλογη θεσμική θωράκιση και επεξεργασμένα σχέδια περιφερειακής ανάπτυξης, είναι απαραίτητα εξαρτήματα μιας καλολαδωμένης μηχανής.
*Το παραπάνω κείμενο αποτέλεσε τη βάση της εισήγησης μου στην ημερίδα του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Νάουσας (υπό τη διεύθυνηση της πολύ δραστήριας Λίανας Στυλιανού) σχετικά με την ανάγκη αναδιάρθρωσης της αγροτικής παραγωγής
Via : http://toperivallon.gr
