του Κώστα Καρατέγου
Το επικείμενο συνέδριο της ΔΗΜΑΡ δεν μπορεί παρά να έχει σαν κεντρικό του επίδικο την ανασυγκρότηση του χώρου του δημοκρατικού σοσιαλισμού, την στρατηγική του 3ου πόλου όπως συνήθως ονομάζεται. Κάποιες χρήσιμες κατά την γνώμη μου επισημάνσεις είναι:
1. Ο 3ος πόλος αφορά κατάθεση συγκεκριμένης εναλλακτικής λύσης για τον τόπο και όχι απλή κάλυψη χώρου μεταξύ ΝΔ & ΣΥΡΙΖΑ. Το παράδειγμα της χρόνιας αποτυχίας της αριστεράς να συγκροτήσει πειστική αφήγηση, παρά το τεράστιο κενό που δημιουργούσε η σύγκλιση αλλά και η απαξίωση του δικομματισμού, πρέπει να γίνει μάθημα. Το πολιτικό σχέδιο θα κρίνει την βιωσιμότητα του εγχειρήματος, όχι η πολιτική γεωγραφία.
2. Ο 3ος πόλος συνιστά μια πρόταση πολιτικής αυτονομίας και όχι ετεροκαθορισμού. Δεν προσκολλάται σε κάποιον από τους άλλους δύο, δεν κλείνει επιλεκτικά το μάτι μέσω βολικών γενικοτήτων τύπου ‘οι φιλοευρωπαικές δυνάμεις’, ‘το μεταρρυθμιστικό μέτωπο’, ‘η διασφάλιση της πολιτικής σταθερότητας’. Ούτε επίσης των αντίστοιχων ‘ή ενότητα της αριστεράς’, ΄ ο υπαρκτός συσχετισμός του 27%’. Δεν αποφασίζεις πρώτα τον ευκταίο συνέταιρο, και μετά προσαρμόζεις σ’ αυτόν και ένα προγραμματικό ευχολόγιο για τα προσχήματα. Η απάντηση στο ερώτημα ποια πολιτική έχει ανάγκη η χώρα για να βγεί από την κρίση, θα δημιουργήσει τις όποιες συγκλίσεις, όχι το ανάποδο.
3. Ο 3ος πόλος πρέπει να έχει και πλειοψηφική στόχευση αλλά και καθαρό ποιές κοινωνικές δυνάμεις οφείλει να εκφράσει. Η Κεντροαριστερά δεν είναι εταιρεία που ψάχνει πελάτες και όπου τους βρεί, απευθύνεται στην κοινωνία που πλήττεται, δεν σνομπάρει στο όνομα του ‘αντιλαικισμού’ τα φτωχότερα στρώματα, δεν γυρνά την πλάτη στους κοινωνικά αδύναμους. Αριστερά οποιουδήποτε τύπου χωρίς συγκεκριμένες κοινωνικές αναφορές απλά δεν υπάρχει και αυτό δεν είναι ‘αγκύλωση’ αλλά συστατική συνθήκη. Ειδάλλως μιλάμε είτε για πελατειακά, είτε για ψευδεπίγραφα μορφώματα.
4. Ο 3ος πόλος έχει ανάγκη ένα ισχυρό και τολμηρό προγραμματικό πλαίσιο. Οι βεβαιότητες του αριστερού μεταπολιτευτικού λόγου είναι προφανώς ξεπερασμένες. Η αγωνιστική πλειοδοσία στην ανευθυνότητα έχει και αυτή το μερίδιό της στα σημερινά αδιέξοδα. Αυτό όμως δεν πρέπει να οδηγεί στην υιοθέτηση ενός light( και καμιά φορά hard) μνημονιασμού, που εκτός των άλλων στρώνει το δρόμο στους απανταχού ‘σχίστες μνημονίων’. Η διαρκής επίκληση της ‘κοινής λογικής’, του ‘αυτονόητου ’, των ‘εύλογων μεταρρυθμίσεων’, ούτε πρωτότυπη, ούτε πολύ περισσότερο, αθώα είναι. Δεν μπορεί η τροικανή ατζέντα αποδοχής των ανισοτήτων, ξεθεμελίωσης του κράτους πρόνοιας, αποδιάρθρωσης του παραγωγικού ιστού και διάλυσης του δημόσιου τομέα, να εκλαμβάνεται ως ουδέτερη και αναγκαία. Αν η συγκρότηση του 3ου πόλου γίνει με όρους ιδεολογικής ηγεμονίας της συντηρητικής παράταξης, είναι εκ των προτέρων καταδικασμένη.
5. Ο 3ος πόλος δεν είναι δυνατόν να παρακάμψει τα κρίσιμα ερωτήματα ταυτότητας και πολιτικής, κάνοντας άλμα σε μιαν άλλη χώρα και σε μιαν άλλη εποχή. Η σημερινή διακυβέρνηση του τόπου δεν είναι λεπτομέρεια. Πιθανή ταύτιση του χώρου με τις κυβερνητικές πολιτικές, θα είναι αυτοκτονική επιλογή, θα ‘κάψει’ τελεσίδικα το εγχείρημα και θα αποτελέσει θείο δώρο στον ΣΥΡΙΖΑ. Το πραγματικό δίλλημα είναι αν η κεντροαριστερά θα επαναπροσδιορίσει την στρατηγική της προτείνοντας πραγματικές και ρεαλιστικές λύσεις, στηριγμένες όμως στις θεμελιώδεις αξίες της, η αν θα ταυτιστεί ουσιαστικά με τις συντηρητικές πολιτικές, επιχειρώντας να εμφανιστεί ως η κεντρώα εκδοχή τους. Δεν πρόκειται για κάποιο πείσμα η γινάτι της ΔΗΜΑΡ, πολύ περισσότερο για ιδιοτέλεια όπως διακινούν με εμπάθεια, κυρίως όσοι επιβιώνουν εδώ και δεκαετίες, εμπορευόμενοι πολιτικά την σχέση ΠΑΣΟΚ-Ανανεωτικής Αριστεράς. Πρόκειται για ζητήματα ουσίας που ζητούν απαντήσεις, πέρα από δίκες προθέσεων και κατάφωρες διαστρεβλώσεις.
6. Ο 3ος πόλος δεν μπορεί να συγκροτηθεί κατ΄ αναλογία με τον ασπόνδυλο πολυσυλλεκτισμό του ΣΥΡΙΖΑ. Η επανάληψη του Συριζαικού μπουφέ όπου διαλέγεις ότι θέλεις, σε κεντροαριστερή έκδοση , φαντάζει και είναι απολύτως προβληματική. Ακόμη και αν επιφέρει πρόσκαιρα ψηφοθηρικά οφέλη, είναι κόντρα στην ουσιαστική λογική του εγχειρήματος.
7. Ο 3ος πόλος δεν θα προκύψει ούτε από παρθενογένεση, ούτε από μηδενική βάση. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα μετατραπεί σε κολυμβήθρα του Σιλωάμ. Η εικόνα που θα εκπέμψει στην κοινωνία έχει μεγάλη σημασία. Αν σε αυτήν πρωταγωνιστούν πρόσωπα φθαρμένα, σύμβολα της προηγούμενης κατάστασης, και επιφανείς εκπρόσωποι του πελατειασμού, η όλη προσπάθεια δεν θα πάει μακριά. Αν το στοίχημα είναι η απεύθυνση στην νέα γενιά, πρέπει αυτό να έχει αντανάκλαση και στο να στηριχτούν και να προβληθούν νέοι άνθρωποι.
8. Ο 3ος πόλος οφείλει να διερευνήσει και ένα άλλο τρόπο εμπλοκής της κοινωνίας στο πολιτικό γίγνεσθαι. Το οργανωτικό μοντέλο όλων ανεξαιρέτως των κομμάτων( και της ΔΗΜΑΡ) αποτελεί τροχοπέδη σε κάτι τέτοιο. Εδώ θα χρειαστεί πιθανόν μεγαλύτερη τόλμη και φαντασία και από το όποιο πολιτικό σχέδιο.
9. Ο 3ος πόλος χρειάζεται έναν μάχιμο και διεκδικητικό ευρωπαισμό. Ένας σημαντικός σύντροφος που δεν είναι πλέον ανάμεσά μας, είχε πει κάποτε ότι προτιμά την όποια Ευρώπη από την καθόλου, και είχε δίκιο. Το όραμά του όμως ήταν η δημοκρατική ενωμένη Ευρώπη των λαών, τίποτα λιγότερο από αυτό. Η παραμονή στην ευρωζώνη, η μη διακινδύνευση της ευρωπαικής πορείας της χώρας, οι οδυνηροί συμβιβασμοί, έχουν νόημα όσο δεν χάνεις από τα μάτια σου το ότι η Ευρώπη για να επιβιώσει πρέπει να αλλάξει, ότι η ακύρωση της σημερινής πολιτικής είναι όρος για την συνέχιση της προσπάθειας. Χωρίς αυτό το στοιχείο μιλάμε για την Ευρώπη της ‘Ψωροκώσταινας’, ο χρησιμοθηρικός, ψοφοδεής επαρχιωτισμός των κυβερνήσεων ΝΔ & ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να είναι ο δικός μας ευρωπαισμός.
10. Ο 3ος πόλος έχει απόλυτη ανάγκη την καθοριστική παρουσία της Δημοκρατικής Αριστεράς. Η προσυνεδριακή διαδικασία δεν πρέπει να την οδηγήσει στην εσωστρέφεια, η πίεση που της ασκείται για διαδικασίες ‘ότι νάναι’, δεν πρέπει να ενεργοποιήσει φοβικά αντανακλαστικά, η κινητικότητα γύρω από μια κεντροαριστερά που κοιτάει και λίγο κεντροδεξιά, δεν αποτελεί λόγο να κλειστεί στον εαυτό της. Οφείλει με θάρρος να υπερασπίσει το πολιτικό της σχέδιο, να παλέψει για την ηγεμονία, να το δοκιμάσει παντού, χωρίς βεβιασμένες κινήσεις, κάνοντας βήματα που αποδεικνύουν την καλή της πρόθεση και αφαιρούν επιχειρήματα από κακοπροαίρετους. Ο διάλογος αποτελεί προνομιακό πεδίο γι’ αυτήν. Η ανασυγκρότηση του χώρου θα συμβεί ούτως η άλλως, και η Δημοκρατική Αριστερά δεν μπορεί παρά να βρίσκεται στο κέντρο αυτής της προσπάθειας.
Στα 2,5 χρόνια που μεσολάβησαν από το 1ο συνέδριο, η ΔΗΜΑΡ πήρε σημαντικές και δύσκολες αποφάσεις, που την μετέτρεψαν από περιθωριακή δύναμη σε κεντρικό πολιτικό παίκτη. Και λάθη έκανε, και απροετοίμαστη φάνηκε και σε αντιφάσεις υπέπεσε. Η πολιτική της όμως δεν ήταν ευκαιριακή, δεν απεμπόλησε ποτέ την κεντρική στρατηγική της, αποφυγή της χρεοκοπίας με την κοινωνία όρθια. Στις αποφάσεις εισόδου και εξόδου από την κυβέρνηση διάλεξε την κάθε φορά πιο δύσκολη επιλογή, εκείνη που είχε το υψηλότερο πολιτικό κόστος, και το πλήρωσε χωρίς να κάνει πίσω. Η ΔΗΜΑΡ πέρασε το τελευταίο χρόνο μέσα από ‘καυδιανά δίκρανα’ και το ότι άντεξε κάτι δείχνει για τον χώρο. Αυτή η αντοχή της μάλιστα επιτρέπει σήμερα να συζητάμε την ανασύνθεση του 3ου πόλου. Χωρίς αυτήν την μικρή ανάσα και το ηθικό πλεονέκτημα που έδωσε η ΔΗΜΑΡ, η υπόθεση του δημοκρατικού σοσιαλισμού και της σοσιαλδημοκρατίας θα μας είχε προ πολλού κουνήσει μαντήλι. Το 2ο συνέδριο μπορεί να συζητήσει νηφάλια για το παρελθόν και κυρίως το μέλλον, χωρίς πολιτικούς ‘κανιβαλισμούς’ και προσπάθειες ετεροχρονισμένης δικαίωσης. Τα δύσκολα είναι μπροστά. Σε μια μεταβατική εποχή που όπως λέγεται ‘το παλιό έχει πεθάνει αλλά το καινούργιο δεν έχει γεννηθεί ακόμη’ έχουμε μια ευκαιρία να βοηθήσουμε με τις μικρές μας δυνάμεις την γέννα, να μετατρέψουμε την χθεσινή κρίση σε αυριανό πλεονέκτημα. Και αυτή η ευκαιρία δεν πρέπει να πάει χαμένη.
