του Μανόλη Δρεττάκη*
Στη διάρκεια των πρώτων ετών της λειτουργίας της Ευρωζώνης, τα 12 κράτη-πρώτα μέλη της αναπτύσσονταν, αλλά με πολύ διαφορετικούς ρυθμούς το καθένα. Ήρθε, όμως, η κρίση του 2008, η οποία το 2009 βύθισε τις οικονομίες και των 12 πρώτων-μελών της σε βαθιά ύφεση. Και ενώ τα βόρεια κράτη «συνήλθαν» τον αμέσως επόμενο χρόνο, αλλά με βραδείς ρυθμούς, δεν συνέβη το ίδιο στα νότια και στην Ιρλανδία, για διαφορετικούς λόγους το καθένα. Έτσι τρία από τα κράτη αυτά (Ελλάδα, Πορτογαλία και Ιρλανδία) υποχρεώθηκαν να υπογράψουν Μνημόνια στα οποία περιλαμβάνονται σκληρά μέτρα τα οποία εφάρμοσαν οι υποταγμένες στους δανειστές κυβερνήσεις τους, βυθίζοντας τις οικονομίες των χωρών τους σε πολυετή ύφεση.
Στο άρθρο αυτό θα εξετάσουμε την πορεία των οικονομιών της χώρας μας και της Πορτογαλίας, κρατών με περίπου το ίδιο μέγεθος πληθυσμού και με μικρές σχετικά, διαφορές στο μέγεθος -όχι όμως και στη δομή- των οικονομιών τους (στο άρθρο αυτό δεν εξετάζουμε την Ιρλανδία διότι έχει λιγότερο από τον μισό πληθυσμό των δύο κρατών και μια δομή οικονομίας εντελώς διαφορετική από αυτές). Τα βασικά στοιχεία των οικονομιών των δύο κρατών που θα εξετάσουμε στο άρθρο αυτό είναι το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές, το κατά κεφαλή ΑΕΠ σε σταθερές τιμές επίσης και το ποσοστό ανεργίας. Τα στοιχεία που χρησιμοποιούμε είναι από τη βάση δεδομένων της Στατιστικής Υπηρεσίας της Ε.Ε., της Eurostat, για τα έτη 2000-2012 και για το 2013 τις τελευταίες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το έτος αυτό.
Στην 1η στήλη του Πίνακα που ακολουθεί δίνεται το ΑΕΠ σε εκατ. ευρώ σε σταθερές τιμές του 2005 της Ελλάδας τα έτη 2000-2013 και στη 2η εκείνο της Πορτογαλίας. Στην 3η και στην 4η στήλη δίνεται το κατά κεφαλή ΑΕΠ σε σταθερές τιμές του 2005 των δύο κρατών και στην 5η και στην 6η το ποσοστό ανεργίας τους τα ίδια έτη.
Από τον Πίνακα αυτό φαίνεται ότι:
Το ΑΕΠ και το κατά κεφαλή ΑΕΠ σε σταθερές τιμές του 2005 τόσο της Ελλάδας όσο και της Πορτογαλίας αυξάνονταν την περίοδο 2000-2007 (εξαίρεση στην Πορτογαλία αποτελεί το έτος 2003 στο οποίο σημειώθηκε μικρή μείωσή του). Οι ρυθμοί όμως αύξησή τους στην Ελλάδα ήταν πολύ υψηλότεροι από εκείνους της Πορτογαλίας, με αποτέλεσμα το κατά κεφαλή ΑΕΠ της Ελλάδας, ενώ διέφερε ελάχιστα από εκείνο της Πορτογαλίας το 2000, να είναι το 2008 κατά 25% υψηλότερο. Με την έναρξη, όμως, της κρίσης και στη συνέχεια την υπογραφή και εφαρμογή των Μνημονίων, άρχισε η μείωση τους και στα δύο κράτη, πάλι με ταχύτερους ρυθμούς στην Ελλάδα απ’ ό,τι στην Πορτογαλία την περίοδο 2008-2013 με αποτέλεσμα το 2013 το κατά κεφαλή ΑΕΠ της Ελλάδας να είναι μόλις 2% υψηλότερο εκείνου της Πορτογαλίας. Τελικά το συνολικό ΑΕΠ της Ελλάδας το 2013 αναμένεται να είναι ελάχιστα υψηλότερο απ’ ό,τι ήταν το 2000, και χαμηλότερο από εκείνο του 2001, ενώ εκείνο της Πορτογαλίας ελαφρά χαμηλότερο και από εκείνο του 2000. Το κατά κεφαλή ΑΕΠ, όμως, και των δύο κρατών θα είναι χαμηλότερο και από εκείνο του 2000. Η κρίση και τα Μνημόνια, δηλαδή, κατέστρεψαν όλη την ανάπτυξη 13 ετών.
Το ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα την περίοδο 2000-2008, με μικρές αυξομειώσεις, έφτασε στο χαμηλότερο επίπεδό του το 2008, αντίθετα της Πορτογαλίας αυξανόταν με χαμηλούς ρυθμούς, και ενώ το 2000 ήταν δυόμισι φορές χαμηλότερο απ’ ό,τι εκείνο της Ελλάδας, το 2008 ήταν ελαφρά υψηλότερο. Με την έναρξη, όμως, της ύφεσης τα ποσοστά ανεργίας και των δύο κρατών αυξάνονταν συνεχώς, αλλά η αύξησή τους σε ποσοστιαίες μονάδες στην Ελλάδα ήταν πολύ μεγαλύτερη από εκείνη της Πορτογαλίας, με αποτέλεσμα το ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα το 2013 αναμένεται να είναι σχεδόν τετραπλάσιο εκείνου του 2008, ενώ εκείνο της Πορτογαλίας διπλάσιο. Σε σχέση, όμως, με το επίπεδό του το 2000, το 2013 στην Ελλάδα θα είναι 2,5 φορές υψηλότερο, ενώ στην Πορτογαλία 4 φορές.
Παρά, επομένως, τις διαφορές στους ρυθμούς μεταβολής βασικών μεγεθών των οικονομιών τους η κρίση και τα Μνημόνια προκάλεσαν και στα δύο κράτη καταστροφή της οικονομίας τους, όπως φαίνεται από την κατολίσθηση του κατά κεφαλή ΑΕΠ σε επίπεδα ακόμα και κατώτερα του 2000 και την εκτίναξη της ανεργίας τους σε πρωτοφανή ύψη. Και η Ιταλία και η Ισπανία, όμως, που παρ’ όλο ότι δεν έχουν υπογράψει Μνημόνια, έχουν υποστεί τις συνέπειες της πολιτικής της λιτότητας που τους έχουν επιβάλει τα βόρεια κράτη της Ευρωζώνης με πρωτοστατούσα τη Γερμανία (το κατά κεφαλή ΑΕΠ της Ισπανίας το 2013 αναμένεται να είναι χαμηλότερο απ’ ό,τι το 2001 και της Ιταλίας απ’ ό,τι 2000). Δεδομένου ότι τα προβλήματά των τεσσάρων αυτών κρατών είναι κοινά, επιβάλλεται να συνασπιστούν και να απαιτήσουν από τα βόρεια κράτη την εγκατάλειψη της πολιτικής που τους έχουν επιβάλει, μιας πολιτικής που, αν συνεχιστεί, εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους κοινωνικών εκρήξεων στα κράτη αυτά.
*Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι τέως αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ
Via : www.avgi.gr
