Η ακαταμάχητη νοσταλγία του ΚΚΕ Εσωτερικού

Γιώργος Γιαννουλόπουλος

Στην πολιτική η νοσταλγία είναι κακός σύμβουλος. Είτε επειδή μας προσφέρει μια οδό διαφυγής από το χαλεπό παρόν, είτε επειδή εξωραΐζει το παρελθόν – ένα είδος photoshop της Ιστορίας. Με αυτό κατά νου όμως, θα μπορούσαμε να γυρίσουμε πίσω για να βρούμε κάποια ερεθίσματα που ίσως μας βοηθήσουν να καταλάβουμε καλύτερα όσα συμβαίνουν σήμερα.

Για να πιάσουμε από την αρχή το νήμα, το ΚΚΕ Εσωτερικού ήταν προϊόν μιας συγκυρίας: η χούντα, η Αντίσταση, ο θρίαμβος της Μεταπολίτευσης. Καιροί συναισθηματικά και ιδεολογικά φορτισμένοι που κινητοποίησαν τους νέους κυρίως ανθρώπους σε όποιο πολιτικό σχήμα κι αν ανήκαν (πλην της Δεξιάς, για ευνόητους λόγους).

Μέσα σ’ αυτό το γενικό πλαίσιο, σε τι συνίσταται η ιδιοτυπία του ΚΚΕ Εσωτερικού; Απαντήσεις κυκλοφορούν πολλές και διάφορες. Κάποιοι επαινούν το ύφος του και επικροτούν ορισμένες εμβληματικές αντιδράσεις του, όπως λ.χ. την αντιδικία με το άλλο ΚΚΕ (Ενα είναι το κόμμα!).

Αλλοι του προσάπτουν ελιτισμό και υπενθυμίζουν σκωπτικά το γεγονός ότι ήταν εκλογικά αμελητέο. Εγώ θα έλεγα όμως, με το πλεονέκτημα της εκ των υστέρων σοφίας, ότι το μεγάλο και ανεπανάληπτο μέχρι σήμερα επίτευγμά του ήταν ο αφάνταστα δύσκολος συνδυασμός της κριτικής του ισχύοντος με την κριτική της ιδεολογίας που το αμφισβητεί. Ή, πιο συγκεκριμένα, η αντίσταση στο σύστημα το οποίο μας δυνάστευε και ταυτόχρονα η ανελέητη και γόνιμη επίκριση εκείνου που οι αριστεροί πίστευαν τότε ότι θα το υποκαθιστούσε, δηλαδή του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Αυτή είναι η χαρακτηριστική κίνηση του λεγόμενου κριτικού αναστοχασμού.

Δυστυχώς στη χώρα μας αλλά και εκτός –σημειωτέον ότι το ΚΚΕ Εσωτερικού ήταν η ελληνική εκδοχή του Ευρωκομμουνισμού– ο κριτικός αναστοχασμός δεν ρίζωσε αρκετά βαθιά και η κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης εξάλειψε τον άμεσο λόγο ύπαρξής του. Και κάπως έτσι γυρίσαμε πίσω στα παλιά και όχι τόσο καλά.

Εύγλωττο παράδειγμα ο Αλέξης Τσίπρας: όταν ήταν μικρός στην ΚΝΕ φώναζε «Ενας είναι ο εχθρός, ο ιμπεριαλισμός» και τώρα που μεγάλωσε φωνάζει «Ενας είναι ο εχθρός, ο νεοφιλελευθερισμός». Εχθροί αμφότεροι, δεν αντιλέγω. Το πρόβλημα όμως είναι αυτό το «ένας». Εάν είχε ενταχθεί στο ΚΚΕ Εσωτερικού –πράγμα ομολογουμένως αδύνατο λόγω ηλικίας– ή αν μάθαινε ποια είναι η ιστορία της παράταξης της οποίας ηγείται, ίσως να του περνούσε από το μυαλό ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά.

Πώς εξηγείται η τάση της Αριστεράς να απλουστεύει, δηλαδή να κάνει αυτό ακριβώς που προσπάθησε να εκριζώσει το ΚΚΕ Εσωτερικού; Οπως συμβαίνει κατά κανόνα σε τέτοιες περιπτώσεις, οι αντιδράσεις μας είναι απόρροια μιας αρχικής και ανεπίγνωστης επιλογής που τίθεται με όρους ή το ένα ή το άλλο. Πιο συγκεκριμένα, οι αριστεροί αισθάνονται υποχρεωμένοι να διαλέξουν ανάμεσα στη σκέψη και στη μαχητικότητα. Και, ως γνωστόν, διαλέγουν τη δεύτερη.

Ετσι εξηγείται το ότι η ελληνική Αριστερά έχει μαρτυρολόγιο και όχι μια παράδοση αυτοκριτικής αμφισβήτησης. Ολα τα λεγόμενα «θεωρητικά» άρχισαν και τελείωσαν με τον Μαρξ και τους αποστόλους του. Οπλισμένοι λοιπόν με την απόλυτη αλήθεια, ρίχνονταν στη μάχη πρόθυμοι να θυσιάσουν τα πάντα, ακόμα και τη ζωή τους. Ταυτόχρονα όμως –και εδώ προβάλλει το άλλο, αποτρόπαιο πρόσωπο της Αριστεράς– δεν δίσταζαν όχι μόνο να περιθωριοποιήσουν αλλά ακόμα και να εξοντώσουν όποιους τόλμησαν να αμφισβητήσουν την παντογνωσία του κόμματος.

Δεν ισχυρίζομαι ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει σήμερα. Ζούμε σε ειρηνικούς καιρούς. Το πνεύμα όμως παραμένει το ίδιο. Οποιαδήποτε κριτική, ακόμα κι όταν εκφέρεται από ανθρώπους οι οποίοι δεδηλωμένα παραμένουν στον χώρο της Αριστεράς, εκλαμβάνεται ως μαχαιριά πισώπλατη. Ή, για να θυμηθούμε τα παλιά, κουβαλάνε νερό στον μύλο του ιμπεριαλισμού. Διότι όποιος δεν ψηφίζει ΣΥΡΙΖΑ είναι σαν να ψηφίζει Μητσοτάκη. Αυτό δεν το φαντάστηκα. Το άκουσα.

Ας γυρίσουμε πενήντα και κάτι χρόνια πίσω. Οταν τα σοβιετικά άρματα μπήκαν στην Τσεχοσλοβακία, κάποιοι αριστεροί που στη συνέχεια αποτέλεσαν τον πυρήνα του ΚΚΕ Εσωτερικού και τότε βρίσκονταν στις φυλακές και στις εξορίες της χούντας είχαν το ηθικό ανάστημα και την πολιτική εντιμότητα να καταδικάσουν την εισβολή. Θα μπορούσαν κι αυτοί να επικαλεστούν το μείζον και το έλασσον ή να πουν, γιατί, καλύτερη είναι η χούντα; Αλλά δεν το έκαναν.

Είπαμε, κακός σύμβουλος η νοσταλγία. Εξωραΐζει το παρελθόν και μας δίνει τη δικαιολογία να δραπετεύσουμε από το παρόν. Ενώ όμως συνεχίζεται η συζήτηση για το μέλλον της Αριστεράς, μια συζήτηση γεμάτη αγωνιστικές κοινοτοπίες και υπόγειους ελιγμούς για το ποιος θα έχει το πάνω χέρι, ενώ όλοι συμφωνούν ότι η εσωστρέφεια, δηλαδή η κριτική αυτογνωσία, είναι κακό πράγμα, καλό θα ήταν να θυμηθούμε το ΚΚΕ Εσωτερικού. Οχι επειδή είχαν πάντα δίκιο, γιατί δεν είχαν, αλλά ως παράδειγμα που ενδέχεται να έχει κάτι να μας πει σήμερα.

Πηγή : https://www.efsyn.gr