Λέκκας: 300 σημεία της Ελλάδας κινδυνεύουν από καταστροφικές πλημμύρες

Το χρόνιο πρόβλημα των αυθαιρεσιών και των καταπατήσεων έφερε ξανά στην επιφάνεια η τραγωδία στη δυτική Αττική.

Ο Ευθύμιος Λέκκας προειδοποιεί όμως ότι τουλάχιστον άλλα 300 σημεία στην Ελλάδα διατρέχουν ανάλογο κίνδυνο. Ο καθηγητής Γεωλογίας τόνισε ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα πρόληψης, τονίζοντας ότι «οι επόμενες καταστροφές είναι μπροστά μας».

Σε αυτά τα 300 σημεία, υπογραμμίζει ο κ. Λέκκας, είναι «υποψήφια» για καταστροφές όπως αυτές που βίωσε η Μάνδρα και η Νέα Πέραμος. «Το πού θα σημειωθεί η επόμενη καταστροφή είναι θέμα το πού θα πέσει η επόμενη βροχή», προειδοποίησε, αποδίδοντας την τραγωδία στη δυτική Αττική όχι μόνο στην έντονη βροχόπτωση, αλλά και στην ακραία διάβρωση που είχε αποτέλεσμα να καταλήξει στο νερό ο διπλάσιος όγκος λάσπης.

Ο κ. Λέκκας είναι ένας από τους τέσσερις επιστήμονες, που μίλησαν στο ΑΠΕ, αναλύοντας τα αίτια της φονικής πλημμύρας, αλλά και το τι πρέπει να γίνει για να αποφευχθούν ανάλογες τραγωδίες.

Αναλυτικά είπαν:

Ευθύμιος Λέκκας, καθηγητής Γεωλογίας και διαχείρισης καταστροφών

«Το πιο κρίσιμο στοιχείο στην εξέλιξη του φαινομένου δεν είναι μόνο η έντονη βροχόπτωση, αλλά είναι και ισόποσος όγκος εδάφους που παρασύρθηκε από το νερό καταλήγοντας να είναι το νερό ο διπλάσιος όγκος λάσπης, δηλαδή το έδαφος που παρασύρθηκε από το νερό είναι εκείνο που έπνιξε την Μάνδρα. Δηλαδή δεν είναι μόνο το ακραίο καιρικό φαινόμενο αλλά η ακραία διάβρωση, η οποία προκλήθηκε από την πτώση του νερού. Κι όλα αυτά μαζί συνδυάστηκαν κι έγινε ο διπλάσιος όγκος λάσπης. Νερό και έδαφος διπλασίασαν τις καταστροφές.

Οσο για την επόμενη μέρα, πρέπει να γίνουν μέτρα πρόληψης, διότι οι επόμενες καταστροφές είναι μπροστά μας. Δηλαδή, μέτρα πρόληψης που δεν έγιναν τα τελευταία 50 χρόνια και πρέπει να γίνουν τώρα. Όπως διάνοιξη των χειμάρρων, κατεδάφιση εδώ και τώρα των αυθαίρετων κτισμάτων που είναι μέσα σε κοίτες ή των καταπατήσεων των χειμάρρων. Αυτό που είδαμε στην Μάνδρα και στη Νέα Πέραμο θα μπορούσαμε να το δούμε σε οποιοδήποτε σημείο της Ελλάδας. Υπάρχουν τουλάχιστον άλλα 300 σημεία στην Ελλάδα, τα οποία διατρέχουν τον ίδιο κίνδυνο, είναι υποψήφια για να σημειωθούν τέτοιες καταστροφές. Θα πρέπει να ξεκινήσουμε από αύριο κιόλας διότι η επικείμενη καταστροφή είναι μπροστά μας. Δεν είναι η εποχή τώρα, λόγω χειμώνα, αλλά και την άνοιξη και τον Αύγουστο μπορεί να έχουμε καταιγίδες κι έντονες βροχοπτώσεις. Απλά το πού θα σημειωθεί η επόμενη καταστροφή είναι θέμα το πού θα πέσει η επόμενη βροχή. Κι όλα αυτά λόγω μπαζώματος των ρεμάτων, καταπατήσεων, αυθαίρετης δόμησης, γεωλογικών και γεωμορφολογικών συνθηκών».

Αντώνης Λάλος διευθυντής ΕΜΥ

«Το φαινόμενο ήταν συνδυασμός πολλών πραγμάτων. Σύμφωνα με την εικόνα του ραντάρ που υπήρχε εκεί, η βροχή που έπεσε προς τα Μέγαρα, στη Ν. Πέραμο ήταν αρκετή, ενώ στη Μάνδρα ήταν λίγη . Όλο το νερό που έπεσε πάνω στο βουνό, στο όρος Πατέρα το κατέβασε κάτω. Είναι αυτό που λέμε πλημμυρικά φαινόμενα. Για αυτό ακριβώς κι οι κάτοικοι δεν περίμεναν να γίνει αυτό που έγινε. Όταν βγαίνεις στον δρόμο και ψιχαλίζει δεν περιμένεις να έρθει τόσο από το βουνό επάνω. Τις περισσότερες φορές που εκδηλώνονται βροχές και καταιγίδες Οκτώβριο και Νοέμβριο επειδή η θάλασσα είναι αρκετά ζεστή κι έχει αρκετούς υδρατμούς στην επιφάνεια όταν έρχονται από πάνω ασταθείς αέριες μάζες, βαρομετρικά χαμηλά δηλαδή της κεντρικής Μεσογείου, αυτά εμπλουτίζονται συνέχεια από υδρατμούς καθώς κινούνται πάνω από τη θάλασσα κι οι βροχές κι οι καταιγίδες που εκδηλώνονται είναι πιο ραγδαίες. Προφανώς, έναν λόγο παραπάνω σε αυτό παίζει η τοπογραφία, ορογραφία της χώρας μας. Για αυτό στα δυτικά ρίχνει πολύ νερό, για αυτό και οι πιο πολλές πλημμύρες είναι εκεί με ό,τι κι αν αυτό συνεπάγεται. Παρόμοια προβλήματα έχει η περιοχή μας με τους ορεινούς όγκους του όρους Πατέρα και στις περιοχές Πάρνηθα, Πεντέλη και Υμηττό. Δηλαδή όταν εκεί εγκλωβίζονται αέριες μάζες, οι οποίες οδηγούνται βίαια προς τα επάνω λόγω των εμποδίων των ορεινών όγκων, αυτό σημαίνει απότομη συμπύκνωση των υδρατμών που έχει το σύννεφο. Καθώς αυτό ανεβαίνει απότομα ψύχεται γιατί υπάρχει περισσότερο κρύο. Η ψύξη με τη σειρά της σημαίνει ότι δίνει τη δυνατότητα στους υδρατμούς να γίνουν νερό. Άρα όσο πιο απότομα γίνεται αυτή η άνοδος τόσο πιο απότομη είναι κι η πτώση του νερού και έτσι έχουμε καταιγίδα και ισχυρή βροχή. Αυτό το νερό από το βουνό προσπαθεί να βρει διόδους με αποτέλεσμα ό,τι προβλήματα μπορεί να παρουσιαστούν. Αν δεν βρούνε δρόμους από το παρελθόν ρέματα, ξεροπόταμους ώστε να ακολουθήσουν αυτήν την πορεία θα ακολουθήσουν άλλες διαδρομές. Για αυτό όταν έχουμε έκτακτα δελτία κακοκαιρίας καλό θα ήταν να μην κινείται ο κόσμος ώρες με περιορισμένη ορατότητα σε περιοχές που δεν γνωρίζει να προσπαθεί να περάσει ρέματα, διασταυρώσεις δρόμων που φαίνεται ότι έχουν γεμίσει νερά γιατί κανείς δεν ξέρει τι μπορεί να συμβεί».

Παναγιώτης Σαμπαντακάκης διδάκτορας υδρογεωλόγος ΙΓΜΕ, αντιπρόεδρος του συλλόγου Ελλήνων γεωλόγων

«Τα φαινόμενα αυτά είναι επαναλαμβανόμενα ιδιαίτερα στην ευρύτερη περιοχή της Αττικής διότι είναι μια πυκνοδομημένη περιφέρεια. Αυτή η περιοχή έχει κακοποιηθεί από την πυκνή, αυθαίρετη δόμηση χωρίς σχεδιασμό. Έχουν κλειστεί δεκάδες ρέματα, διαρκώς επιχώνονται και από την άλλη πλευρά, δεν υπάρχουν όλοι εκείνοι οι μηχανισμοί και σε επίπεδο κεντρικής πολιτείας είτε σε αυτοδιοικητικό επίπεδο για να αποτρέπονται αυτά τα φαινόμενα. Πάντοτε θα βρέχει έντονα, λιγότερο ή περισσότερο. Να μην ξεχνάμε ότι το πιο πρόσφατο γεγονός ήταν στο τέλος Οκτωβρίου του 2015 στη Μάνδρα. Για ποιον λόγο θα πρέπει να μας παραξενεύουν αυτά τα επεισόδια; Φέτος χάθηκαν περισσότερες ανθρώπινες ζωές. Δεν μπορούν να γίνουν έργα μερεμέτια. Πρέπει τα έργα σε μια αστική περιοχή αφενός να έχουν έναν χαρακτήρα προληπτικό, που δυστυχώς δεν έχουμε αφού στην Αττική έχουν κλειστεί τα πάντα, άρα δεν μπορούμε να μιλάμε για πρόληψη. Εδώ χρειάζονται τεχνικές παρεμβάσεις. Να διανοιχθούν τα ρέματα όπου χρειάζεται και φυσικά να γίνει ο ανάλογος εγκιβωτισμός όταν οι κοίτες περνούν και διασχίζουν τον δομημένο χώρο. Οι παρεμβάσεις μπορούν να γίνουν, λύσεις πάντοτε υπάρχουν, αλλά πρέπει να γίνουν οι κατάλληλες συσκέψεις και δεν είναι μόνο θέμα τοπικής αυτοδιοίκησης, κεντρικού κράτους αλλά και του δικού μας κλάδου, των τεχνικών, που οφείλουμε επιτέλους να κάνουμε εύστοχες μελέτες και να μην δεχόμαστε ποτέ προτάσεις που αποσκοπούν σε ένα μερεμέτι. Ένας καλός μελετητής το διακρίνει αυτό το πράγμα. Όλα τα μέτρα που πρέπει να γίνουν θα πρέπει να υπακούουν σε έναν κανόνα που έχει σχέση με την υδρορροική δυναμική της περιοχής. Όσο αφήνουμε το πρόβλημα κι επεκτείνονται οι αυθαιρεσίες τόσο ανεβαίνει και το κόστος των παρεμβάσεων».

Μανώλης Ανανδρανιστάκης, μετεωρολόγος της ΕΜΥ

«Στο όρος Πατέρα την προηγούμενη μέρα της καταστροφής, το βράδυ της Τρίτης έβρεχε πολύ με αποτέλεσμα να συσσωρευτούν μεγάλες ποσότητες νερού στο βουνό, το οποίο αποθηκευόταν σε μικρές λιμνούλες, μέσα σε χείμαρρους και στα ρέματα. Εκεί δημιουργούνται κάποια μικρά φράγματα είτε από μπάζα, ξύλα, πέτρες και κάποια στιγμή έφερε σε μεγάλες ποσότητες νερό, έσπασε ένα από αυτά, το νερό ξεχύθηκε στο από κάτω μικρό φράγμα και το ένα μετά το άλλο έσπασαν με αποτέλεσμα όλο αυτό το νερό θα ξεχυθεί στην πεδιάδα και στις παραθαλάσσιες περιοχές. Αυτό το φαινόμενο το λέμε εμείς ξαφνικές πλημμύρες. Είναι πολύ επικίνδυνο, βίαιο και πάντα συνοδεύεται από τέτοιες καταστάσεις, μεγάλες καταστροφές και δυστυχώς, πνιγμούς ανθρώπων. Κάτι παρόμοιο συνέβη και πριν από μερικά χρόνια στον Λούσιο ποταμό. Οι ξαφνικές πλημμύρες είναι δύσκολο και να προβλεφθούν κι όταν εκδηλώνονται δεν αντιμετωπίζονται. Έχει ξανασυμβεί, η συγκεκριμένη όμως ήταν πολύ μεγάλη διότι όλες αυτές τις ώρες το βουνό συσσώρευε πολλές ποσότητες νερού και πέρα από τα μετεωρολογικά υπάρχουν και τα γεωφυσικά αίτια. Η πρόληψη σε αυτό είναι να έχει φροντιστεί να υπάρχουν διέξοδοι του νερού, ώστε να μην συγκεντρώνεται».