Στην εποχή μας η έρευνα και η επιστήμη δεν φαίνεται πλέον να είναι μια καταγραφή της αλήθειας μόνον, αλλά και μια υπόθεση που διαμορφώνεται μέσα στην κοινωνία κάτω από την πίεση κοινωνικών επιταγών. Ετσι, αν μια κοινωνική μερίδα πείσει την κοινωνία να αναπτύξει τον τάδε τομέα, φαίνεται πως μπορεί να δημιουργήσει ανάπτυξη του συγκεκριμένου τομέα και όχι ενός άλλου. Παραδείγματος χάριν, ακούμε να προβάλλεται ότι θα βρεθεί το φάρμακο για την παχυσαρκία προκαλώντας το ευρύ κοινό να πιστέψει ότι δεν υπάρχει πρόβλημα να τρώει και να είναι παχύσαρκος, μιας και η επιστήμη θα κάνει το θαύμα της. Σε αντίθετη περίπτωση, θα μπορούσε να αναπτυχθεί ο τομέας της πρόληψης, ο οποίος θα μείωνε θεαματικά τα ποσοστά παχυσαρκίας, κάτι που στη δεδομένη κοινωνία που ζούμε δεν συμβαίνει.
Μπορεί η επιστήμη τη δεδομένη στιγμή στη χώρα μας να λειτουργήσει με τοπικό χαρακτήρα, στηρίζοντας τις προσπάθειες ανάπτυξης που πραγματικά χρειάζεται η χώρα μας;
Η Νέα Ζηλανδία είναι μια χώρα με παρόμοια δομή με την Ελλάδα σε επίπεδο εδαφικό και κλιματολογικό. Και επίσης οικονομικό αλλά και με δομικές ομοιότητες με την Ελλάδα, ειδικά την περίοδο που πέρασε η Νέα Ζηλανδία παρόμοια κρίση με μας, πριν από 30 χρόνια, όταν η Αγγλία μπήκε στην Ε.Ε. και σταμάτησε να είναι ο σχεδόν αποκλειστικός πελάτης της κτηνοτροφικής παραγωγής της Νέας Ζηλανδίας. Μέσα σε μια δεκαετία κατόρθωσε η Νέα Ζηλανδία να έχει το χαμηλότερο ποσοστό στήριξης των αγροτών της στις χώρες του ΟΟΣΑ (1% επί του συνόλου της αξίας της αγροτικής παραγωγής), όταν ο μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ είναι 18%, με πρώτη τη Νορβηγία (61%), Ε.Ε.-27 20% και ΗΠΑ 7% (Χύμης, 2013). Θεωρείται από τον ΟΟΣΑ η χώρα με πρακτικά μηδενικές στρεβλώσεις στην αγορά γάλακτος, στην οποία αν και συμμετέχει με μόνο το 2% της παγκόσμιας παραγωγής, κατέχει το 20% των παγκόσμιων εξαγωγών (Καρανικόλας, 2005).
Η Νέα Ζηλανδία έχει διπλάσια έκταση από μας και τον μισό πληθυσμό. Και παρόμοια, όπως είπαμε, εδαφολογική σύσταση με μας. Ομως, ενώ παράγει προϊόντα πρωτογενούς παραγωγής αξίας 7 δισ. ευρώ, εξάγει τρόφιμα μεταποιημένα από αυτά αξίας 23 δισ. ευρώ. Η Ελλάδα με αξία πρωτογενούς παραγωγής περίπου 10 δισ. ευρώ εξάγει τρόφιμα αξίας 5 δισ. ευρώ. Ενώ θα μπορούσε με έναν καλό σχεδιασμό να εξάγει τρόφιμα αξίας 10 δισ. ευρώ εύκολα. Αυτό θα έδινε γρήγορα 50.000 θέσεις εργασίας και αύξηση στο ΑΕΠ.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στη Νέα Ζηλανδία το μεγαλύτερο ποσοστό (άνω του 95%) της παραγωγής γάλακτος έχει οργανωθεί από μία εταιρεία-συνεταιρισμό, τη Fonterra. Στην εταιρεία αυτή είναι μέλη σχεδόν όλοι από τους περίπου 11.000 γαλακτοπαραγωγούς της χώρας και η εταιρεία ανήκει σε αυτούς. Ο ετήσιος τζίρος της Fonterra αγγίζει, αν δεν ξεπερνά, το 10% του ΑΕΠ της χώρας! Ενας αγροτικός συνεταιρισμός δηλαδή παράγει το 1/10 του ακαθάριστου προϊόντος. Σε απόλυτα ποσά, ο τζίρος ανήλθε το 2012 στα 15,7 δισ. δολάρια, πίσω μόνο από τον παγκόσμιο γίγαντα Nestlé ($25,9 δισ.), την Danone ($19,5 δισ.) και τη Lactalis ($18,8 δισ.) (Χύμης, 2013).
Για φανταστείτε όλο το παραγόμενο ελαιόλαδο στη χώρα μας, οργανωμένο από το χωράφι στο ράφι ως τρόφιμο, φάρμακο, καλλυντικό ή οτιδήποτε άλλο, για εκατομμύρια καταναλωτές ανά τον κόσμο, οργανωμένο από μία εταιρεία-συνεταιρισμό που να ανήκει στους χιλιάδες ελαιοπαραγωγούς-μέλη της. Ετσι η πρωτογενής παραγωγή του ελαιόλαδου (και κάθε αγροτικού προϊόντος) από μια αρχική αξία χωραφιού θα μπορούσε να φτάσει, σαν τελικό προϊόν, συνολικής αξίας αρκετών δισ. (Χύμης, 2013).
Η παραγωγή βαμβακιού στη χώρα μας φέρνει περίπου 350 εκατ. ευρώ από εξαγωγή. Επειδή έχουν κλείσει σχεδόν όλα τα νηματουργεία στη χώρα, το βαμβάκι μας εξάγεται κυρίως στην Τουρκία, η οποία το κάνει νήμα και μας το πουλάει για 1 δισ. ευρώ. Αν γίνει ρούχο θα αξίζει 3-4 δισ. ευρώ. Ετσι τα ρούχα του Ελληνικού Στρατού ράβονται στα Αδανα.
Μεγάλες οι προκλήσεις για τον επιστημονικό κόσμο της χώρας μας. Θα μπορέσει η επιστημονική κοινότητα της πατρίδας μας να κινήσει στη σωστή κατεύθυνση τον τομέα της αγροτικής παραγωγής και των τροφίμων στη χώρα, που είναι ο οδηγός για την ανάπτυξη; Τέτοιες μέρες, θυμάμαι ξανά τα λόγια του βοηθού στο εργαστήριο Χημείας στο τρίτο έτος. Αργούσα να συνθέσω την ασπιρίνη κι ήρθε και μου είπε ευγενικά: «Συνάδελφε, η αντίδραση πρέπει να γίνει επί της εποχής μας…»
*καθηγητής Βιοχημείας-Βιοτεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Via : www.efsyn.gr
