Μπάμπης Μιχάλης
Η έρευνα του Tax Justice Network αποκαλύπτει τον ρόλο μιας χούφτας πλουσίων χωρών του ΟΟΣΑ, κυρίως ευρωπαϊκών, στην κατάρρευση του παγκόσμιου συστήματος φορολόγησης των πολυεθνικών επιχειρήσεων και την απώλεια φόρων μισού τρισ. δολαρίων κάθε χρόνο.
Καταπέλτη για τον ρόλο μιας χούφτας πλουσίων χωρών του ΟΟΣΑ -κυρίως ευρωπαϊκών- στην κατάρρευση του παγκόσμιου συστήματος φορολόγησης των πολυεθνικών επιχειρήσεων και στην απώλεια φορολογικών εσόδων μισού τρισεκατομμυρίου δολαρίων ετησίως αποτελεί η νέα μελέτη του ανεξάρτητου διεθνούς δικτύου ερευνών Tax Justice Network (TJN). Η μελέτη διαπιστώνει ότι οι «φορολογικοί πόλεμοι» δεκαετιών μεταξύ των πλουσιότερων χωρών του κόσμου αποσάθρωσαν το παγκόσμιο σύστημα φορολόγησης των επιχειρήσεων έχοντας ως τελικό αποτέλεσμα το 40% των διασυνοριακών επενδύσεων -αξίας 18 τρισ. δολαρίων- να περιορίζεται σήμερα σε μόλις 10 χώρες ή δικαιοδοσίες του πλανήτη που προσφέρουν συντελεστές φορολόγησης επιχειρήσεων 3% ή και λιγότερο. Οι παραπάνω χώρες -με προεξάρχουσα τη Βρετανία και το δίκτυο των υπεράκτιων κτήσεων και δικαιοδοσιών αυτής- έχουν υπονομεύσει επιθετικά την ικανότητα των κυβερνήσεων όλου του κόσμου να φορολογούν αποτελεσματικά τις πολυεθνικές εταιρείες.
Αποτέλεσμα είναι η απώλεια φορολογικών εσόδων 500 δισ. δολαρίων (σύμφωνα με το ΔΝΤ 600 δισ. δολαρίων) ετησίως, ποσόν ικανό για να καλύψει κατά 20 φορές τον υποχρηματοδοτούμενο ετήσιο προϋπολογισμό ανθρωπιστικής βοήθειας του ΟΗΕ.
Η μελέτη του TJN διαμορφώνει για πρώτη φορά τον δείκτη επιχειρηματικού φορολογικού παραδείσου -Corporate Tax Haven Index (CTHI)-, ο οποίος καταγράφει τον βαθμό διευκόλυνσης της επιχειρηματικής φοροδιαφυγής από μια χώρα σε συνδυασμό με την κλίμακα της επιχειρηματικής δραστηριότητας σε αυτήν.
Βάσει αυτού του δείκτη οι δέκα χώρες που έχουν κάνει τα περισσότερα για τη διευκόλυνση της φοροαποφυγής των πολυεθνικών και το γκρέμισμα του παγκόσμιου συστήματος φορολόγησής τους είναι κατά σειρά οι:
α. Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι (βρετανική επικράτεια),
β. Βερμούδες (βρετανική επικράτεια),
γ. Νησιά Κέιμαν (βρετανική επικράτεια),
δ. Ολλανδία, Ελβετία, Λουξεμβούργο, Νήσος Τζέρσεϊ (κτήση βρετανικού στέμματος), Σιγκαπούρη (πρώην βρετανική κτήση), οι Μπαχάμες, και το Χονγκ Κονγκ (πρώην βρετανική κτήση).
Αυτές οι 10 δικαιοδοσίες είναι υπεύθυνες για το 52% των κινδύνων παγκόσμιας φοροαποφυγής όπως αυτοί καταμετρώνται στον δείκτη Corporate Tax Haven Index.
Πάνω από τα 2/5 των άμεσων ξένων επενδύσεων παγκοσμίως καταλήγουν σε αυτές τις δέκα χώρες, όπου οι χαμηλότεροι διαθέσιμοι συντελεστές φορολόγησης των επιχειρήσεων είναι κατά μέσον όρο στο 0,54%.
Κούρσα φοροελαφρύνσεων
Με τη δράση τους αυτή, οι 10 αυτές χώρες και δικαιοδοσίες έχουν επιφέρει στο παγκόσμιο σύστημα επιχειρηματικής φορολόγησης ένα διπλό καταστροφικό χτύπημα.
α. Η κολοσσιαία κλίμακα κινήτρων και μέτρων φοροελάφρυνσης που προσφέρουν προκειμένου να προσελκύσουν τις πολυεθνικές έχουν καταστήσει επί της ουσίας άχρηστους τους νόμιμους φορολογικούς συντελεστές επιχειρηματικών κερδών των υπολοίπων χωρών.
β. Προκάλεσαν κούρσα φοροελαφρύνσεων και κινήτρων -ώς τον πυθμένα- σε όλον τον κόσμο η οποία εξαντλεί διαρκώς τα φορολογικά έσοδα των κυβερνήσεων.
Οι υπόλοιπες χώρες σε μια απέλπιδα προσπάθεια προσέλκυσης επενδύσεων από το εξωτερικό συμμετέχουν σε αυτόν τον προς τα κάτω φορολογικό ανταγωνισμό που χαρακτηρίζεται πιο εύστοχα «φορολογικός πόλεμος».
Η Βρετανία, αν και 13η στη σχετική λίστα, με το εκτεταμένο δίκτυο των υπεράκτιων εδαφών και κτήσεών της (Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι, Βερμούδες, Νησιά Κέιμαν, Νήσος του Μαν, Νησιά Τερκς – Κάικος, Ανγκουίλα, Ν. Τζέρσεϊ, Ν. Γκέρνσι), αποτελεί τη μεγαλύτερη μηχανή φοροαποφυγής των πολυεθνικών στον πλανήτη και έχει κάνει τα περισσότερα για την καταρράκωση του παγκόσμιου συστήματος φορολόγησης των επιχειρήσεων.
Με βάση τον παραπάνω δείκτη CTHI είναι υπεύθυνη για πάνω από το 1/3 των κινδύνων επιχειρηματικής φοροαποφυγής, 4 φορές περισσότερο απ’ ό,τι η αμέσως επόμενη Ολλανδία.
Περίπου το 14% της παγκόσμιας ξένης άμεσης επένδυσης συνολικής αξίας 6 τρισ. δολαρίων προσελκύεται και καταγράφεται στο Ηνωμένο Βασίλειο και τους υπεράκτιους δορυφόρους του, όπου ο κατώτερος διαθέσιμος φορολογικός συντελεστής των επιχειρήσεων είναι κατά μέσον όρο στο 1,73%.
Ο δείκτης Corporate Tax Haven Index αποκαλύπτει όμως και την υποκρισία του συνόλου της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που υποτίθεται ότι μάχεται τα τελευταία χρόνια για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής μετά τις αλλεπάλληλες αποκαλύψεις των σκανδάλων Panama Papers, Paradise Papers, LuxLeaks κ.ά. Εξαιρουμένης της Βρετανίας και των δορυφόρων της, η Ε.Ε. είναι υπεύθυνη για περισσότερο από το 1/3 (35%) των κινδύνων επιχειρηματικής φοροαποφυγής, όπως αυτοί καταγράφονται στον δείκτη του TJN.
Ο «άξονας της αποφυγής» -η Βρετανία με το δίκτυο των φορολογικών της παραδείσων, η Ολλανδία, η Ελβετία και το Λουξεμβούργο– είναι υπεύθυνος για το 50% των κινδύνων της παγκόσμιας επιχειρηματικής φοροαποφυγής.Πάνω από το 40% των άμεσων ξένων επενδύσεων καταλήγει σε αυτές τις 4 χώρες της Ευρώπης και της Ε.Ε., οι οποίες κατά μέσον όρο προσφέρουν συντελεστές φορολόγησης των επιχειρήσεων 3% ή και λιγότερο.
Μεγαλύτεροι αποδέκτες φορολογικών κινήτρων σε όλον τον κόσμο είναι ο χρηματοπιστωτικός τομέας και οι τράπεζες. Το 57% των χωρών της Ε.Ε. απαλλάσσουν από τη φορολογία τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, ενώ ένα επιπλέον 29% αυτών παρέχουν μερικές φοροαπαλλαγές.
Ακόμη στο 86% των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, οι επενδυτικές εταιρείες φορολογούνται λιγότερο απ’ ό,τι οι… φούρνοι και τα μπακάλικα. Στο ίδιο… φορολογικό καθεστώς (με μικρότερη φορολόγηση απ’ ό,τι στους φούρνους και τα μπακάλικα) υπάγονται και οι τράπεζες στο 49% των χωρών της Ε.Ε.
Τέλος, το 18% των χωρών της Ε.Ε. απαλλάσσουν από τη φορολόγηση τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τραπεζικό τομέα και τις ασφάλειες, ενώ ένα επιπρόσθετο 18% χορηγεί φορολογικές εξαιρέσεις σε αυτές.
Ο δείκτης αποκαλύπτει όμως και μια επιθετική οικειοποίηση των φορολογικών δικαιωμάτων των χωρών χαμηλού εισοδήματος από πλουσιότερες, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Βρετανία και η Γαλλία.
Το 75% των συμφωνιών τους, που αφορούν τη διπλή φορολόγηση, εξασφαλίζει μειωμένους συντελεστές παρακράτησης φόρου από τις χώρες χαμηλού εισοδήματος και χαμηλότερου μεσαίου εισοδήματος, οι οποίοι είναι χαμηλότεροι από τους μέσους συντελεστές παρακράτησης που έχουν αυτές στην επικράτειά τους, στερώντας τους ένα από τα ελάχιστα όπλα που διαθέτουν για την καταπολέμηση των παράνομων χρηματοοικονομικών ροών.
Η διπλή συσσώρευση των κινδύνων της φοροαποφυγής των επιχειρήσεων και της μείωσης των ποσοστών παρακράτησης φόρου καθιστά ιδιαίτερα δύσκολη για τις χώρες χαμηλού εισοδήματος την αντιμετώπιση της αφαίμαξης των φορολογικών εσόδων από τις οικονομίες τους.
Οι πιο επιθετικές χώρες του κόσμου, όσον αφορά τη μείωση των συντελεστών παρακράτησης φόρου άλλων χωρών μέσω των σχετικών συμφωνιών περί διπλής φορολόγησης, είναι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Ελβετία, η Ολλανδία, η Σουηδία, η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Κύπρος και η Αυστρία.
Πώς δημιουργείται το πρόβλημα
Σε πλούσιες και φτωχές χώρες οι πολυεθνικές επιχειρήσεις βασίζονται, σε μεγάλο βαθμό, στις δημόσιες υπηρεσίες, προκειμένου να υποστηρίξουν τη δραστηριότητά τους.
Μεταξύ άλλων και:
α. στα δημόσια συστήματα υγείας και εκπαίδευσης που στηρίζουν το εργατικό τους δυναμικό και την πνευματική τους ιδιοκτησία,
β. τους δρόμους και τις άλλες υποδομές του κράτους που χρησιμοποιούν για να μεταφέρουν τα προϊόντα τους και τις υπηρεσίες τους,
γ. τα δικαστήρια και την αστυνομία που προστατεύουν ιδιοκτησία και τα δικαιώματά τους.
Ολα αυτά θα έπρεπε να πληρώνονται στα κράτη, μέσω των υψηλότερων φόρων. Οταν οι πολυεθνικές χρησιμοποιούν τους φορολογικούς παραδείσους προκειμένου να μην πληρώνουν το μερίδιό τους σε αυτά τα δημόσια αγαθά και υπηρεσίες, επί της ουσίας κλέβουν αυτούς που πληρώνουν, δηλαδή τους κοινούς φορολογούμενους πολίτες.
Οταν τα κέρδη της κορυφαίας εταιρείας ηλεκτρονικού εμπορίου του κόσμου Amazon φορολογούνται στις ΗΠΑ με αρνητικό συντελεστή -1%, είναι προφανές ότι το παγκόσμιο σύστημα φορολόγησης πάσχει. Καρδιά του προβλήματος είναι αδιαμφισβήτητα οι επιχειρηματικοί φορολογικοί παράδεισοι.
Ο δείκτης Επιχειρηματικών Φορολογικών Παραδείσων
Ο δείκτης CTHI (Corporate Tax Haven Index) κατατάσσει τους σημαντικότερους φορολογικούς παραδείσους του κόσμου για πολυεθνικές εταιρείες σύμφωνα με το πόσο επιθετικά και πόσο εκτεταμένα μια χώρα ή άλλου τύπου δικαιοδοσία βοηθά τις πολυεθνικές επιχειρήσεις του πλανήτη να αποφεύγουν την πληρωμή φόρων επιδεινώνοντας τα φορολογικά έσοδα άλλων χωρών. Δείχνει ακόμη τον βαθμό συμμετοχής μιας χώρας στον διεθνή «φορολογικό ανταγωνισμό».
Ο δείκτης καλύπτει 64 χώρες και δικαιοδοσίες του πλανήτη και εξάγεται βάσει δύο μέτρων:
α. Του «βαθμού επιχειρηματικού φορολογικού παραδείσου», ο οποίος αποτυπώνει το πόσο επιθετικά μια δικαιοδοσία χρησιμοποιεί χαμηλούς φόρους, νομικά παραθυράκια, τραπεζικό απόρρητο και ακόμη 17 μηχανισμούς προκειμένου να προσελκύσει τη δραστηριότητα των πολυεθνικών,
β. Του «βάρους παγκόσμιας κλίμακας», που αποτυπώνει το μέγεθος μιας τέτοιας χώρας ή δικαιοδοσίας στη διασυνοριακή δραστηριότητα.
Via:www.efsyn.gr
