«Καλλιεργώ σιτάρι, καλαμπόκι, βαμβάκι, τριφύλλι από το 1963. Πριν από εμένα καλλιεργούσε ο πατέρας μου, τώρα τα παιδιά μου. Μέχρι πέρυσι δεν είχαμε κανένα πρόβλημα. Μπήκαμε σε πρόγραμμα “βελτίωσης”, παίρναμε δάνειο από την τράπεζα, επιδότηση. Ξαφνικά φέτος βρεθήκαμε στον αέρα, μας εμφανίζουν τα χωράφια ως δασικές εκτάσεις. Πήγα στον ΟΠΕΚΕΠΕ (σ.σ. ο οργανισμός για πληρωμές και έλεγχο κοινοτικών ενισχύσεων) και θέλουν να κάνω εξαγορά στο οικόπεδό μου, το οποίο κατέχω με τίτλους που φθάνουν στο 1885. Θέλουν να μας βάλουν να πληρώσουμε για την περιουσία μας».
Ο Λάκης Πολύζος είναι αγρότης στον Αλμυρό Μαγνησίας. Στην ίδια θέση με αυτόν –ή σε παραπλήσια– έχουν σήμερα βρεθεί χιλιάδες αγρότες, καθώς οι εκτάσεις που καλλιεργούν αποτυπώνονται ως δασικές στον δασικό χάρτη. Η κάθε περίπτωση βέβαια είναι διαφορετική. Το πρόβλημα, όμως, είναι πως οι δασικοί χάρτες έφεραν στην ίδια μοίρα ανθρώπους που κατείχαν νόμιμα έγγραφα, τα οποία απλώς δεν ελήφθησαν υπόψη γιατί δεν προβλεπόταν στις προδιαγραφές των χαρτών, με εκείνους που καλλιεργούν παράνομα εκχερσωμένες –και συνήθως καταπατημένες– δημόσιες εκτάσεις.
Οι διαστάσεις του ζητήματος δεν είναι μικρές. Με αναρτημένο ή μερικώς κυρωμένο το 48,67% των δασικών χαρτών της χώρας, οι καλλιεργούμενες εκτάσεις που εμφανίζονται ως δασικές ξεπερνούν τις 800.000 στρέμματα, ενώ οι «αδιάθετες» επιδοτήσεις από τον ΟΠΕΚΕΠΕ (μόνο από την 1η δόση του Οκτωβρίου) προσεγγίζουν τα 10 εκατ. ευρώ. Τα υπουργεία Περιβάλλοντος και Αγροτικής Ανάπτυξης προσπαθούν να «λύσουν στην πράξη» το πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί, φέροντας εξίσου την ευθύνη, καθώς το μεν ΥΠΕΝ δεν συμπεριέλαβε στις προδιαγραφές των δασικών χαρτών (για να τους επισπεύσει) τη συλλογή σημαντικών για τους αγρότες εγγράφων, ενώ το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης επιδοτούσε εδώ και χρόνια αγρότες χωρίς να έχει επαληθεύσει αν είχαν την κυριότητα των εκτάσεων που καλλιεργούσαν ή αν αυτές είχαν αλλάξει χρήση παράνομα.
Το ζήτημα ήρθε στην επιφάνεια πέρυσι, με την ανάρτηση του 33% των δασικών χαρτών που αφορούσαν μεγάλο τμήμα της Πελοποννήσου και των νομών Λάρισας, Χαλκιδικής και Θεσσαλονίκης (περιοχές με σημαντική αγροτική παραγωγή). Προκειμένου να αντιμετωπίσει την κατάσταση και τους… έξαλλους αγρότες, το υπουργείο Περιβάλλοντος τους προσέφερε ορισμένα «εργαλεία»: εκτός από τη δυνατότητα υποβολής αντιρρήσεων (ή την προσφυγή στα δικαστήρια), δόθηκε η δυνατότητα εξαγοράς του χωραφιού, αν αποδειχθεί ότι είχε εκχερσωθεί πριν από το 1975 ή «μονιμοποίησης» της χρήσης του αν είχε εκχερσωθεί από το 1975 έως το 2007. Μέσα σε λίγους μήνες κατατέθηκαν αντιρρήσεις για 764.243 στρέμματα, αιτήσεις εξαγοράς ή αλλαγής χρήσης για 266.792 στρέμματα και έπεται συνέχεια.
Ομως δεν ήταν όλοι αυτοί καταπατητές. Οι δασικοί χάρτες δεν είχαν συμπεριλάβει (στις προδιαγραφές της κατάρτισής τους) διάφορα έγγραφα που αποδείκνυαν νόμιμη αλλαγή χρήσης (από δάσος σε χωράφι) όπως στοιχεία για παραχωρητήρια, εποικιστικά, κληροτεμάχια, ανταλλάξιμα. Ετσι πολλοί αγρότες βρέθηκαν παράνομοι χωρίς να είναι. Οι αγρότες είτε προστρέχουν στις υπηρεσίες προσπαθώντας να αναγνωριστεί κάποιο έγγραφο που κατέχουν, ή… δεν κάνουν τίποτα, θεωρώντας ότι η υπόθεση δεν είναι σημαντική. «Οι αγρότες δεν πήραν χαμπάρι περί τίνος πρόκειται. Πολλοί αρνούνται να καταλάβουν ότι όπου κυρώθηκε ο δασικός χάρτης, αν δεν έχουν υποβάλει αντίρρηση ή δεν έχουν κινηθεί δικαστικώς, έχουν χάσει την περιουσία τους», λέει ο Γιώργος Λωρίτης, δικηγόρος. Κατά τη γνώμη του, ο ΟΠΕΚΕΠΕ και το ΥΠΕΝ παραπλάνησαν τους αγρότες. «Τους ζητούν να εξαγοράσουν το χωράφι, χωρίς να τους προσφέρουν καθαρή, πλήρη κυριότητα, αλλά κάτι ενδιάμεσο, κάτι που μπορεί να ανακληθεί, σαν διοικητική άδεια (σ.σ. υπάρχει πρόβλεψη στον νόμο πως η εξαγορά γίνεται μόνο για καλλιέργεια και ανακαλείται αν διαπιστωθεί κάτι άλλο). Επιπλέον, ο ΟΠΕΚΕΠΕ δημιουργεί την εντύπωση στους αγρότες ότι αν ολοκληρώσουν την εξαγορά, θα λάβουν την επιδότηση. Ομως ο κυρωμένος χάρτης δεν αλλάζει, παρά μόνο με δικαστική απόφαση ή αν δεν έχει ληφθεί υπόψη κάποιο έγγραφο της διοίκησης».
«Επαρκής ενημέρωση»
Ο ΟΠΕΚΕΠΕ εκτιμά ότι το πρόβλημα δεν έχει μεγάλες διαστάσεις. «Πέρυσι, όταν ξεκίνησαν οι αναρτήσεις, είχαμε 200.000 επιδοτούμενους αγρότες που “εμπλέκονταν” στους δασικούς χάρτες», λέει στην «Κ» ο αντιπρόεδρος του Οργανισμού, Γιώργος Αποστολάκης. «Σήμερα έχουν μειωθεί στις 36.753, από τους οποίους μόλις οι 3.807 έπαιρναν επιδοτήσεις μεγαλύτερες από 500 ευρώ». Οι επιδοτούμενες εκτάσεις που έχουν σοβαρό πρόβλημα με τους δασικούς χάρτες φθάνουν, κατά τον Οργανισμό, τις 310.000 στρέμματα. «Ο ΟΠΕΚΕΠΕ καταβάλλει κανονικά τις επιδοτήσεις σε όσους αγρότες έχουν υποβάλει αντιρρήσεις ή έχουν αίτηση εξαγοράς ή αλλαγής χρήσης. Επίσης σε όσους έχουν προσφύγει δικαστικά και έλαβαν προσωρινή διαταγή ή απόφαση αναστολής». Σύμφωνα με τον κ. Αποστολάκη, η ενημέρωση που δόθηκε στους επιδοτούμενους αγρότες ήταν επαρκής. «Εμείς αναρτήσαμε από την πρώτη στιγμή στο σύστημά μας τον δασικό χάρτη και όσοι επιδοτούνται έλαβαν γνώση. Δύσκολα θα πει κάποιος ότι δεν ήξερε τίποτα. Μπορεί απλά κάποιοι να το υποεκτίμησαν. Το περιεχόμενο του δασικού χάρτη δεν είναι φυσικά θέμα ΟΠΕΚΕΠΕ αλλά υπουργείου Περιβάλλοντος».
«Το πρόβλημα του ΟΠΕΚΕΠΕ ήταν ότι εξέταζε τις αιτήσεις με βάση την επιλεξιμότητα. Δεν εξέταζε σοβαρά το ιδιοκτησιακό καθεστώς των επιδοτούμενων εκτάσεων, γι’ αυτό προέκυψε αυτή η κατάσταση», λέει στέλεχος του υπουργείου Περιβάλλοντος, που θέλει να παραμείνει ανώνυμο. «Αν υπάρχουν αποφάσεις του κράτους, που επέτρεψαν την αλλαγή χρήσης, τότε ο αγρότης θα δικαιωθεί και η πληροφορία θα εισαχθεί στον δασικό χάρτη σε δεύτερο βαθμό. Ο δασικός χάρτης δεν θα αλλάξει, αλλά η έκταση δεν μπορεί λ.χ. να χαρακτηριστεί αναδασωτέα, αλλά δασική έκταση που έχει παραχωρηθεί προς καλλιέργεια».
Το τελευταίο διάστημα έχει πραγματοποιηθεί σειρά συναντήσεων στελεχών των υπουργείων Περιβάλλοντος και Αγροτικής Ανάπτυξης με τον ΟΠΕΚΕΠΕ, σε μια προσπάθεια να βρεθεί μια λύση. Σίγουρα, η χρονική συγκυρία επηρεάζει τις αποφάσεις που λαμβάνονται και οι οποίες δείχνουν να είναι στην κατεύθυνση του κατευνασμού των αγροτών, που αποτελούν μια κρίσιμη εκλογική μάζα. Πλην όμως, η «ιστορία» θα επαναληφθεί, καθώς μέσα στους επόμενους μήνες θα ξεκινήσουν και πάλι μαζικά οι αναρτήσεις δασικών χαρτών σε άλλες περιοχές. Ολα δείχνουν ότι η υπόθεση των δασικών χαρτών, μείζονος σημασίας από όλες τις απόψεις, θα περάσει πολλά «κύματα» μέχρι να ολοκληρωθεί, αφού πρώτα υποστεί πολλές και σημαντικές «εκπτώσεις».
Οι εξαγορές εκτάσεων
Ακόμα 9,02% των δασικών χαρτών κυρώθηκαν την προηγούμενη Πέμπτη. Ετσι, το συνολικό ποσοστό των κυρωμένων δασικών χαρτών στη χώρα έφθασε πλέον το 40,41%. Στο τελευταίο «πακέτο» περιλαμβάνονταν οι δασικοί χάρτες από 15 περιοχές –ανάμεσα στις οποίες και περιοχές της Ανατολικής Αττικής– που καλύπτουν έκταση 11,8 εκατ. στρεμμάτων. Οσον αφορά στις εξαγορές (καταπατημένων και αποψιλωμένων δασικών εκτάσεων προς καλλιέργεια), το 2017 αντιστοιχούσαν σε 183.584 στρέμματα (0,41% του συνόλου της χρονιάς) και το 2018 σε 17.048 στρέμματα (0,14% των αναρτήσεων της χρονιάς). Οι αντιρρήσεις ήταν 134.121 το 2017 και 16.346 το 2018, καλύπτοντας 1,65 εκατ. στρέμματα και 271.462 στρέμματα, αντίστοιχα.
Via : www.kathimerini.gr
