Η ιστορία του Μαχμούντ που δεν μπορούσε να πάρει ειδικότητα στην Ιατρική και ο νόμος που φέρνει η κυβέρνηση σύντομα
Φανταστείτε να αναγκαστείτε να μεταναστεύσετε. Για μια καλύτερη δουλειά, για μια καλύτερη ζωή.
Τώρα φανταστείτε ότι στη νέα χώρα που έχετε μεταναστεύσει, κάνετε οικογένεια. Το παιδί σας μεγαλώνει εκεί, πάει σχολείο, μαθαίνει τη γλώσσα και κοινωνικοποιείται. Θέλει να αντιμετωπίζεται από το κράτος ως ίσο με τα άλλα παιδιά που μεγάλωσαν στην ίδια χώρα και να έχει τα ίδια δικαιώματα. Και στη ζωή και στα όνειρα.
Φανταστείτε ότι το παιδί σας είναι ο Μαχμούντ. Ο Μαχμούντ είναι 29 ετών. Γεννήθηκε στην Ελλάδα και πήγε σε ελληνικό σχολείο. Μεγάλωσε στου Ζωγράφου. Έδωσε εξετάσεις, πέρασε στην Ιατρική Αθηνών και τώρα κάνει το διδακτορικό του. Τα πρωινά είναι στο Ιπποκράτειο. Ευελπιστεί σε λίγο να μπορέσει να ξεκινήσει και την ειδικότητα. Τον ενδιαφέρει η καρδιολογία.
Μπορεί και να επηρεάστηκε από τον πατέρα του για την ιατρική. Είναι και εκείνος γιατρός. Αγγειοχειρουργός. Είχε έρθει στην Ελλάδα στα τέλη του ’74, για να σπουδάσει και έχτισε από τότε τη ζωή του εδώ.
Η πρώτη αίτηση πολιτογράφησης για τον Μαχμούντ έγινε το ’91, όταν ήταν να ξεκινήσει το δημοτικό. Τους είχαν πει ότι η διαδικασία κρατάει λίγους μήνες, αλλά η απάντηση δεν ήρθε ποτέ. Κατέθεσε ξανά με τον νόμο 3838, τον νόμο Ραγκούση, το 2011. Όπως και πολλά άλλα παιδιά μεταναστευτικής καταγωγής -της λεγόμενης δεύτερης γενιάς- που είχαν ελπίδες ότι επιτέλους θα πάρουν την ιθαγένεια. Όμως ο νόμος κρίθηκε αντισυνταγματικός και οι υποθέσεις «πάγωσαν». Μέχρι τότε ο Μαχμούντ, ως παιδί μεταναστών, μετά τα 18 του έπρεπε να ανανεώνει κάθε χρόνο την άδεια παραμονής. «Μετά τα 18 δηλαδή σε βλέπουν κανονικά σαν μετανάστη. Διαγράφεται η προηγούμενη ζωή σου και είναι σαν να ήρθες στη χώρα χθες» μας λέει.«Πριν τα 18, στο σχολείο, μας αντιμετωπίζουν σαν κομμάτι της κοινωνίας, αλλά μετά τα 18 για όλους είμαστε μετανάστες».
Ένα από τα βασικά προβλήματα που αντιμετώπιζε ο Μαχμούντ ήταν ότι επειδή δεν είχε την ιθαγένεια, δεν μπορούσε να καταθέσει αίτηση για την ειδικότητά του εδώ. Σπούδασε στην Ελλάδα, τελειώνει το διδακτορικό του εδώ αλλά δεν θα μπορούσε να κάνει την ειδικότητά του. Σκέφτεται να φύγει στο εξωτερικό. «Και δεν είμαι μόνο εγώ. Είναι πολλά άλλα παιδιά που είναι στην ίδια κατηγορία με μένα. Έχουν κάνει νομική και δεν μπορούν να ασκήσουν το επάγγελμα». Τον ρωτάμε τι άλλα προβλήματα έχει αντιμετωπίσει. «Τα προβλήματα είναι ποικίλα και μερικές φορές ίσως ζώντας τόσο πολύ σε αυτά τα προβλήματα, θεωρείς ότι δεν μπορούν να λυθούν. Άρα τα αφήνεις, τα αμελείς. Από αυτό που σας είπα πριν, ότι σε καθυστερεί τόσα χρόνια για να κάνεις την ειδικότητα, στο ότι δεν έχεις δικαιώματα σε πολλά πράγματα, όπου απαιτείται ελληνική ιθαγένεια. Είσαι εκτός αυτομάτως, είτε σαν άτομο είτε σαν οικογένεια. Και κάθε χρόνο είχες το βάρος ότι πρέπει να πηγαίνεις να ανανεώνεις την άδεια παραμονή».
«Όταν μιλάς για παιδιά δεύτερης γενιάς, φαντάζεσαι παιδιά στο σχολείο. Η αναγνωρισιμότητα στην κοινωνία δεν έχει μεταδοθεί για τους μεγαλύτερος. Υπάρχουν παιδιά δεύτερης γενιάς τα οποία είναι 40 χρονών. Αυτό λοιπόν που ουσιαστικά ζητά αυτή η γενιά είναι η αναγνώριση».
Οι Έλληνες της Γερμανίας και το καθεστώς εκεί
Τώρα φανταστείτε ότι έχετε μεταναστεύσει σε μια άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Επικοινωνήσαμε με Έλληνες που έχουν μεγαλώσει στη Γερμανία και μας ενημέρωσαν για το νομικό πλαίσιο. Στη Γερμανία λοιπόν, άσχετα με την υπηκοότητα των γονιών, άσχετα εάν προέρχονται από κράτος μέλος ή μη μέλος της ΕΕ, όταν ένα παιδί γεννηθεί εντός της χώρας, παίρνει αυτομάτως τη γερμανική υπηκοότητα, αρκεί οι γονείς να ζουν νόμιμα για 8 συνεχόμενα έτη στη χώρα. Εάν ο γονιός επιλέξει να το δηλώσει στην πρεσβεία του ως υπήκοο της χώρας καταγωγής του, τότε έχει τη διπλή υπηκοότητα. Στα 23 του, μας είπα, πρέπει να αποφασίσει το παιδί ποια υπηκοότητα θα κρατήσει. Πλέον βέβαια είναι έντονη η συζήτηση για την καθιέρωση της διπλής υπηκοότητας για όλους, κάτι που πιθανόν να συμβεί σύντομα.
Ο Θοδωρής γεννήθηκε και ζει στο Ντίσελντορφ από Έλληνες γονείς. Πήρε την υπηκοότητα το 2010. Για να την πάρει το μόνο που χρειάστηκε ήταν να πληρώσει το ποσό των 250 ευρώ ( στην Ελλάδα ήταν 1.500 ευρώ και μειώθηκε στα 700 ευρώ) και να καταθέσει την βεβαίωση ότι τελείωσε την 10η τάξη της γερμανικής εκπαίδευσης. Τώρα έχει διπλή υπηκοότητα. Και Γερμανική και Ελληνική. Τον ρωτάω γιατί δεν την πήρε νωρίτερα. Γιατί δεν του επιτρεπόταν από την Ελλάδα να αφήσει την ελληνική υπηκοότητα, μου λέει, και παλαιότερα δεν μπορούσε να πάρει τη διπλή. Αλλά δεν την είχε χρειαστεί ιδιαίτερα στο παρελθόν καθώς η μη κατοχή της γερμανικής υπηκοότητας δεν του δημιουργούσε προβλήματα.
Τα προβλήματα
Τα παιδιά δεύτερης γενιάς στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι αγγίζουν τις 200.000 άτομα. Δεν έχει γίνει όμως ακόμη επίσημη καταγραφή. Το ότι δεν έχουν την ιθαγένεια σημαίνει ότι δεν έχουν –φυσικά- ελληνική ταυτότητα αλλά ούτε πιστοποιητικό γέννησης, δεν μπορούν να ταξιδέψουν ελεύθερα εκτός Ελλάδας, δεν μπορούν να σπουδάσουν εύκολα εκτός Ελλάδας ή στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ (όπως μας εξηγεί ο Μαχμούντ τα δίδακτρα είναι σχεδόν τα διπλάσια για μη πολίτες της ΕΕ). Δεν μπορούν να ζήσουν και να εργαστούν ελεύθερα στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ, δεν έχουν πλήρη πρόσβαση στην αγορά εργασίας, δεν έχουν πολιτικά δικαιώματα. Το επίσημο έγγραφο που αποδεικνύει την ταυτότητα του κάθε παιδιού είναι μόνο το διαβατήριο και χρειάζεται άδεια παραμονής για να ζει νόμιμα στη χώρα που γεννήθηκε και έχει μεγαλώσει.
Τα όνειρα σου για το μέλλον ποια είναι; Θες να φύγεις, θέλεις να μείνεις εδώ; ρωτάω τον Μαχμούντ.
«Η ιθαγένεια δεν σου λύνει αυτόματα όλα τα προβλήματα. Η Ελλάδα διανύει μια κρίση και τόσα χρόνια εμείς ζούσαμε μια διπλή κρίση. Όχι μόνο δεν μπορούσες να βρεις κάτι καλύτερο, μετά βίας έβρισκες κάποιες δουλειές. Ήταν ακόμη πιο δύσκολο να κάνεις το ένα βήμα παραπάνω. Σαφώς εάν ανοίξει μια θέση στο εξωτερικό, θα πήγαινα. Όπως θα έκαναν και πάρα πολλοί άλλοι άνθρωποι. Και όσο και αν φαίνεται οξύμωρο, για εμένα αυτή θα είναι μετανάστευση. Ότι έφυγα από την Ελλάδα και πήγα σε μια άλλη χώρα. Αυτό που θέλω είναι, σε οποιαδήποτε χώρα και αν πάω, να μην βλέπει μόνο την καταγωγή. Αλλά να σε βλέπουν σαν ίσο. Και μισθολογικά και σε επίπεδο ευκαιριών. Και το κυριότερο να σε βλέπουν σαν άνθρωπο με ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις».
«Σαφώς εάν ανοίξει μια θέση στο εξωτερικό, θα πήγαινα. Όπως θα έκαναν και πάρα πολλοί άλλοι άνθρωποι. Και όσο και αν φαίνεται οξύμωρο, για εμένα αυτή θα είναι μετανάστευση. Ότι έφυγα από την Ελλάδα και πήγα σε μια άλλη χώρα».
Ρατσισμός
Αν και τον ρωτάω εάν έχει υποστεί ρατσιστική συμπεριφορά, δείχνει να μην τον έχει επηρεάσει.
«Μικροπροβλήματα κατά περιόδους, ναι, έχω ζήσει. Αλλά αρχίζει πλέον να τα ξεχνάς. Αν είναι να τα φορτώνεσαι όλα αυτά, για παράδειγμα πρόπερσι έγινε αυτό, πέρσι αυτό, χθες έγινε αυτό, θα κουβαλάς μόνο μια αρνητικότητα. Δεν χρειάζεται».
Η οργάνωση Almasar
Ο Μαχμούντ είναι ένα από τα άτομα μεταναστευτικής καταγωγής που ίδρυσαν την οργάνωση Almasar. Είναι μια οργάνωση νέων που δημιουργήθηκε το 2013 με βασικό σκοπό της την Διαπολιτισμική Μεσολάβηση σε όλους τους τομείς (υγεία, εκπαίδευση, δημόσιες υπηρεσίες, πολιτισμός κ.α.). Τα περισσότερα παιδιά στην Almasar είναι δεύτερης γενιάς από 12-14 διαφορετικές χώρες από διάφορες περιοχές, Αφρική, Ασία, Μέση Ανατολή, Βαλκάνια, αλλά και Ελλάδα. Υπάρχουν άλλες δύο γνωστές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται έντονα σε αυτά τα ζητήματα: το Αsante και το Generation 2.0.
«Ήμασταν άτομα με κοινούς προβληματισμούς και σκεφτήκαμε να δραστηριοποιηθούμε μέσω της οργάνωσης. Ούτως ή άλλως σαν άτομα δραστηριοποιούμασταν άτυπα, υποστηρίζοντας άλλες οργανώσεις και αποφασίσαμε να κάνουμε τη δική μας οργανώσει κάποια στιγμή», μας λέει ο Μαχμούντ.
Ένα βασικό κομμάτι είναι να παρέχουν πληροφόρηση για τέτοια θέματα σε άτομα που το χρειάζονται, μας λέει. «Για τα παιδιά δεύτερης γενιάς ένα βασικό πρόβλημα είναι το θέμα της αναγνωρισιμότητας» εξηγεί.
«Όταν μιλάς για παιδιά δεύτερης γενιάς, φαντάζεσαι παιδιά στο σχολείο. Η αναγνωρισιμότητα στην κοινωνία δεν έχει μεταδοθεί για τους μεγαλύτερος. Υπάρχουν παιδιά δεύτερης γενιάς τα οποία είναι 40 χρονών. Υπάρχουν παιδιά τρίτης γενιάς που ούτε αυτά έχουν ιθαγένεια. Αυτό λοιπόν που ουσιαστικά ζητά αυτή η γενιά είναι η αναγνώριση. Κοινωνική και θεσμική. Το πιο απλό: να μπορείς να ψηφίζεις. Όταν για παράδειγμα μένει σε ένα σπίτι και σου έρχονται δημοτικά τέλη, τα οποία τα πληρώνεις και με αυτά τα χρήματα ο Δήμος κάνει κάποια πράγματα. Να έχεις το δικαίωμα κι εσύ να ψηφίζεις τον δήμαρχο που θες».
Ο νόμος που έρχεται
Η σημερινή κυβέρνηση έχει υποσχεθεί ότι θα δώσει λύση στο πρόβλημα της ιθαγένειας για τα παιδιά μεταναστευτικής καταγωγής που γεννήθηκαν ή μεγάλωσαν στην Ελλάδα. Ο νόμος που θα δώσει λύση σε αυτό ήδη ετοιμάζεται και σύντομα θα τεθεί σε διαβούλευση.
Στις προγραμματικές του δηλώσεις στη Βουλή, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας είχε πει:
«Στόχος μας είναι μία ενιαία πολιτική στα σοβαρά αυτά ζητήματα με πρόσημο την ένταξη, την προστασία, τον σεβασμό των δικαιωμάτων του ανθρώπου και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Πρωταρχικό ρόλο του νέου χαρτοφυλακίου αποτελεί η άμεση ψήφιση νόμου περί ιθαγένειας για τα παιδιά δεύτερης γενιάς.
Η ανυπαρξία νομικής ρύθμισης για αυτά τα παιδιά εδώ και δύο χρόνια έχει αποκλείσει από τις διαδικασίες χορήγησης ιθαγένειας το πιο ενταγμένο τμήμα των μεταναστών, αυτά τα παιδιά δηλαδή που έχουν συνδέσει τη ζωή και την παιδεία τους με την πατρίδα μας, αυτά τα παιδιά που δεν έχουν μάθει άλλη γλώσσα, δεν έχουν μάθει άλλη πατρίδα και έχουν μάθει μόνο την ελληνική παιδεία».
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες ο νέος νόμος θα ολοκληρωθεί εντός των επόμενων ημερών και πιθανόν μέχρι το τέλος της επόμενης εβδομάδας να τεθεί σε διαβούλευση. Πηγές αναφέρουν ότι ο βασικός στόχος είναι ο νόμος που θα φτιαχτεί να γίνει με τέτοιο τρόπο έτσι να θωρακιστεί απέναντι σε πιθανή ακύρωσή του από το Συμβούλιο της Επικρατείας, όπως έγινε με τον νόμο 3838/2010, τον νόμο Ραγκούση.
«Η Ελλάδα έχει έναν ανοιχτό λογαριασμό να διευθετήσει. Ανοικτό λογαριασμό δημοκρατίας και δικαιοσύνης. Τα παιδιά των μεταναστών που γεννήθηκαν ή μεγάλωσαν στην Ελλάδα έχουν λόγο να είναι Έλληνες. Έχουν λόγο να είναι Έλληνες όταν είναι παιδιά»*.
Τι ισχύει τώρα
Ο αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, κ. Δημήτρης Χριστόπουλος, μας εξηγεί τι ισχύει τώρα στην Ελλάδα.
Τα παιδιά μεταναστευτικής καταγωγής μπορούσαν, μετά τα 18 τους χρόνια, να καταθέσουν αίτηση πολιτογράφησης. Ακόμη και αν ένα παιδί είχε μεγαλώσει στην Ελλάδα, είχε λάβει ελληνική εκπαίδευση, είχε κοινωνικοποιηθεί εδώ, έπρεπε να δώσει συνέντευξη για να αποδείξει ότι γνωρίζει τη γλώσσα, την ιστορία και τον πολιτισμό της Ελλάδας. Τα κριτήρια για την έγκριση ή όχι της αίτησης είναι ασαφή. Σχετίζονται με τις γνώσεις του για την Ελλάδα αλλά και την εικόνα που δίνει στην Επιτροπή. Είναι λοιπόν στη διακριτική ευχέρεια της Επιτροπής αυτής να εγκρίνει ή να απορρίψει την αίτηση.
Η σημαντική αλλαγή που ήρθε το 2010, με τον νόμο Ραγκούση είναι ότι σε περίπτωση απόρριψης της αίτησης, χρειάζεται πλέον αιτιολογία, κάτι που δεν ίσχυε. Μέχρι τότε το κράτος απέρριπτε τη αίτηση και κανέναν δικαστήριο δεν μπορούσε να το ελέγξει. Τώρα, σε περίπτωση απόρριψης, μπορεί κάποιος να απευθυνθεί στα δικαστήρια.
Αυτό όμως αρκεί; «Πρέπει να δοθεί ξανά η δυνατότητα, στα παιδιά των μεταναστών που μεγαλώνουν στην Ελλάδα, κτίσης της ελληνικής ιθαγένειας όντας παιδιά», μας λέει ο κ. Χριστόπουλος. «Η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα που δεν είχε σαφή πρόβλεψη για τα παιδιά αυτά».
*Αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του ανθρώπου και καθηγητής, Δημήτρης Χριστόπουλος
Via : www.huffingtonpost.gr
