του Γιώργου Μελιγγώνη
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η ανθρωπότητα –τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την λεγόμενη Δύση- μπήκε σε μία περίοδο «σταθερότητας», ως προς την αναγνώριση των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Η φρίκη των δύο παγκοσμίων πολέμων και το βαρύ τίμημα που πλήρωσε σε αίμα η ανθρωπότητα πυροδότησαν την ολοκλήρωση μίας πορείας αναγνώρισης όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είχε προηγηθεί η φρίκη της δουλείας στις ΗΠΑ, τα εκατομμύρια των εργατών που χάθηκαν στις φάμπρικες της Βιομηχανικής Επανάστασης του 19ου αιώνα, αλλά και το αίμα που έρρεε άφθονο για έναν αιώνα σε όλες τις «αποικίες» των «μεγάλων δυνάμεων» της Ευρώπης.
Έτσι, από την δεκαετία του ’50 και εξής, όταν αποκαταστάθηκε σε όλες τις χώρες της Δύσης η δημοκρατική «κανονικότητα» και εμπεδώθηκε η ειρήνη, η ανθρωπότητα έθεσε στο επίκεντρο τα ανθρώπινα δικαιώματα, σε όλες τους τις μορφές: είτε πρόκειται για το δικαίωμα του πρόσφυγα σε άσυλο, περίθαλψη και προστασία, είτε πρόκειται για το δικαίωμα του εργάτη και του πολίτη εν γένει σε κοινωνικές παροχές και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, είτε το δικαίωμα του ηλικιωμένου στη σύνταξη, στην αποκομιδή των καρπών της εργασίας του και σε αξιοπρεπές τέλος των ημερών του.
Η διαρκής ανάπτυξη των ΗΠΑ, αλλά και η οικοδόμηση της Ενωμένης Ευρώπης ως ενός πολιτικού πειράματος ειρήνης και κοινωνικής ευημερίας για όλους στηρίχθηκαν σε όλες τις μαύρες σελίδες της παγκόσμιας Ιστορίας και σε όλο τον δυτικό κόσμο υπήρξε ένα consensus: «Ποτέ πια». Ποτέ πια στη δουλεία, ποτέ πια σε εργάτες που η ζωή τους είναι να δουλεύουν και να κοιμούνται, ποτέ πια σε αρρώστους και ηλικιωμένους που να πεθαίνουν στον δρόμο.
Ωστόσο, πέρασαν σχεδόν 60 χρόνια από τότε και φαίνεται ότι η ανθρωπότητα θεώρησε όλα αυτά τα «ποτέ πια» δεδομένα. Και ως γνωστόν, όταν κάτι θεωρείται δεδομένο, τότε παραγνωρίζεται η αξία του.
Κάπως έτσι, και με αφορμή την οικονομική κρίση, στην Ευρώπη ξεκίνησαν σκοτεινοί καιροί. Δεν είναι τυχαίο ότι εδώ και μερικά χρόνια, ουδείς μπορεί να βάλει το χέρι του στη φωτιά αν θα υπάρχει αύριο-μεθαύριο η Ευρωζώνη ή η ίδια η Ενωμένη Ευρώπη.
Δεν είναι τυχαίο ότι ουδείς μπορεί, ιδιαίτερα εδώ στον ευρωπαϊκό Νότο, να κάνει «προγραμματισμό ζωής». Ούτε ότι υπάρχει γενικώς η αίσθηση ότι ζούμε σε «ιστορικούς καιρούς», χωρίς κανείς να μπορεί να προσδιορίσει τι είδους Ιστορία θα γραφτεί. Ωστόσο, η συλλογική υποψία όλων είναι ότι οι σελίδες της Ιστορίας που θα γυρίσουν δε θα είναι τόσο φωτεινές. Σε σκοτεινούς καιρούς ζούμε και μάλλον θα σκοτεινιάσουν κι άλλο. Γιατί πρόκειται για τους σκοτεινούς καιρούς της αναθεώρησης.
Και κάθε μέρα που περνά, αυτή η αναθεώρηση αφορά στα πάντα. Η αρχή έγινε στις «μνημονιακές» χώρες της Ευρώπης: ευθύς εξαρχής, οι αριθμοί πήραν το πάνω χέρι και έγιναν σημαντικότεροι από τον εργαζόμενο που χάνει τη δουλειά του, τον δανειολήπτη που χάνει το σπίτι του, τον ηλικιωμένο που δεν μπορεί να τελειώσει με αξιοπρέπεια τις μέρες του, τον καρκινοπαθή που δεν μπορεί να βρει τα φάρμακά του, τον άστεγο που θεωρείται πλέον κομμάτι του «σκηνικού» των υποβαθμισμένων περιοχών του αστικού ιστού.
Με αφορμή την οικονομική κρίση και υπό τας διαταγάς της εκάστοτε τρόικας, το βασικό ήταν να τηρηθούν οι «στόχοι». Έστω κι αν αυτό σήμαινε την εκπτώχευση, την μετάβαση μεγάλου αριθμού Ευρωπαίων σε διαβίωση Τρίτου Κόσμου, το «ξήλωμα» του ίδιου του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου.
Και, φυσικά, αυτό δεν αφορά μόνο τις υπερχρεωμένες χώρες του Νότου. Όλες οι ευρωπαϊκές χώρες ομνύουν στο όνομα της «ανταγωνιστικότητας», κόβουν εργασιακά δικαιώματα, ελαστικοποιούν εργασιακές σχέσεις, ψάχνουν τρόπους να «ψαλιδίσουν» το κόστος συντάξεων και κοινωνικών παροχών. Κεκτημένα δικαιώματα –πολλές φορές με αίμα- δεκαετιών αμφισβητούνται, θεωρούνται παρωχημένα, βαφτίζονται «προνόμια».
Και τώρα, η προσφυγική κρίση: η αξία του ανθρώπου σε πλήρη έκπτωση. Η εικόνα μίας Ευρώπης με βέτο, εκβιασμούς και διχογνωμίες σχετικά με το αν μπορεί η Γηραιά Ήπειρος των 500 εκατομμυρίων να «σηκώσει» 2 ή και 3 εκατομμύρια Σύριους. Το θέμα θα μπορούσε να είχε λυθεί με μία διευθέτηση, ενδεχομένως και χωρίς την ανάγκη Συνόδου Κορυφής. Όμως, η Ευρώπη δίνει και πάλι το λάθος μήνυμα: οι σκοτεινοί καιροί της αναθεώρησης συνεχίζονται με την αναθεώρηση της αξίας του ανθρώπου, με την αναθεώρηση των αυτονόητων και από την δεκαετία του ’50 δικαιωμάτων του πρόσφυγα.
Συμπερασματικά: χθες ήταν το κοινωνικό κράτος, τα εργασιακά δικαιώματα και το δικαίωμα στην αξιοπρεπή διαβίωση και θάνατο. Σήμερα είναι το κατά πόσον ένας πρόσφυγας «αξίζει» άσυλο, περίθαλψη και το δικαίωμα στη ζωή. Αύριο, ποιος ξέρει τι. Όπως και να ‘χει, όμως, στους σκοτεινούς καιρούς που ζούμε όλα όσα θεωρούντο αυτονόητα, αναθεωρούνται και βρίσκονται στον αέρα. Η Ιστορία προχωρά με τον χειρότερο τρόπο και ας ελπίσουμε ότι δε θα χρειαστεί τόσο αίμα και τόσοι πόλεμοι όσοι χρειάστηκαν για να θεμελιωθούν από την αρχή δικαιώματα και αξίες που τώρα βρίσκονται στο απόσπασμα.
Via : www.matrix24.gr
