Συνεργασίες και φοβίες

του Δημήτρη Σεβαστάκη

Η υπόθεση των συνεργασιών δεν είναι απλά θέμα πολιτικών γειτνιάσεων μεταξύ κομμάτων και προσωπικοτήτων, συμφωνιών πάνω στο τάδε ή το δείνα θέμα, ούτε απλά θέμα ιδεολογικών συγγενειών, κοσμοθεώρησης κ.λπ. Όχι μόνο για την Αριστερά, αλλά ευρύτερα, η υπόθεση των συνεργασιών σχετίζεται με τη δομική ανασυγκρότηση των ίδιων των κομμάτων αλλά και τη σχετιζόμενη με την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας μακροημέρευση ή θάνατό τους. Γι’ αυτόν τον λόγο η υπόθεση των συνεργασιών γεννά μια άναρχη και ασύντακτη αγωνία. Προκαλεί αναταράξεις.

Στη νέα συνθήκη, το πιθανότερο είναι να ανακαθοριστούν οι διακομματικές και εσωκομματικές επικράτειες, αφού η νέα κομματική διαίρεση είναι ευμετάβλητη. Τόσο το παλαιό -κυβερνητικό κυρίως- σύστημα (εφόσον δεν υπάρχουν οι πόροι ώστε να εξασφαλιστούν πιστά κομματικά ακροατήρια) όσο και οι νέοι παίκτες (εφόσον δεν υπάρχει ιδεολογική ωριμότητα ώστε να πυκνώσουν οι γραμμές και οι στοιχίσεις) θα αντιμετωπίσουν βίαιες μετατοπίσεις. Στη νέα συνθήκη θα αναδιανεμηθούν ρόλοι, επομένως δημιουργείται μια ολική αβεβαιότητα στοιχείο που είτε εκβιάζει, είτε καταστρέφει τα συνεργατικά επίδικα…

Υπ’ αυτό το κλίμα αβεβαιότητας φαίνεται ότι εκτυλίσσεται και η υπόθεση των συνεργασιών για την Αριστερά. Σε μια τέτοια υπόγεια και πλατιά ανασφάλεια θα οφείλεται το αν δεν προχωρήσουν οι ζυμώσεις, ο τολμηρός διάλογος, αν φθαρούν οι διαδικασίες σε μια διαρκή αναβολή και λάσπωμα. Ξαναλέω, η αλλαγή των διακομματικών συνόρων ορίζει και τις εσωκομματικές πυραμίδες. Έτσι:

Πολλοί προσπαθούν να πάρουν θέση στη νέα συνθήκη, να δημιουργήσουν τους όρους ώστε να θεωρηθούν απαραίτητοι. Άλλοι αντιδρούν, αφού «εμείς τραβήξαμε το κάρο και μας εκτοπίζουν οι απ’ έξω». Άλλοι θέλουν να «χωθούν» γιατί έχουν εκπαιδευτεί να τρυπώνουν στην ισχυρή κάθε φορά κατάσταση. Άλλοι έχουν την τίμια διάθεση να προσφέρουν . Άλλοι φοβούνται ότι τους παραλείπει η νέα συνθήκη ή φοβούνται ότι περιλαμβάνει προνομιακά κάποιον εχθρό τους. Μύλος φοβιών, ανυπομονησίας, υποψιών. Αλλά όσο κι αν αυτά τα εργαλεία δεν αποτελούν το νόημα και το εύφορο έδαφος συνεργασίας, άλλο τόσο και η συνεργασία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς αυτούς τους ψυχαναγκασμούς. Στη ζωή δεν υπάρχει παράδεισος ούτε άγγελοι (γι’ αυτό έχει επινοηθεί η άλλη ζωή). Με αυτά τα δύσκολα υλικά θα σκαφτεί και θα περαιωθεί (ή όχι) το συνεργατικό διάβημα.

Όμως υπάρχει μια σημαντική λεπτομέρεια που αλλάζει τους όρους: Οι μεγάλες κυβερνητικές αποφάσεις, ακατέργαστες, βιαστικές, αγχωμένες και τουλάχιστον ιδεοληπτικές -που λαμβάνονται σχεδόν πάντα στα θερινά τμήματα και πάντα στις παρυφές του Αυγούστου εδώ και σχεδόν τέσσερα χρόνια- οι μεγάλες αποφάσεις, λοιπόν, προσπαθούν να «κλειδώσουν» το μέλλον στο αναπότρεπτο και ανεπίστρεπτο. Μια τέτοια επιλογή της εκτελεστικής ελίτ, να «κλειδώσει» δηλαδή το μέλλον, ώστε να μπλοκάρει τις όποιες δυνατότητες της Αριστεράς να παράγει μια διαφορετική πολιτική, έχει τον εξής σκοτεινό και τυφλό σχεδιασμό: θα έρθουν «αυτοί» με τους δυσμενείς και άκαμπτους πολιτικούς όρους που έχουμε διαμορφώσει, άρα σύντομα θα φύγουν άπρακτοι και φθαρμένοι. Μια τέτοια επιλογή είναι εθνικά ολέθρια, είναι όμως ειλημμένη. Σε όλα τα πολιτικά και διοικητικά πεδία αναγνωρίζει κανείς αυτή την κατεύθυνση «δεσμευτικότητας», σκληρού καπελώματος και τετελεσμένων. Και αυτό το πολιτικό-οικονομικό γιουρούσι αποκλείει την επινόηση πολιτικής, την εκλογίκευση πολιτικής, την παραγωγή πολιτικής.

Η συνθήκη ασθμαίνοντος πλιάτσικου, που αφορά ενέργεια, παραλιακό μέτωπο, δασικό, τουριστικό, αστικό, αγροτικό, γεωλογικό και κλιματικό πλούτο (αύριο αρχαιολογικό και πολιτισμικό πλούτο), αυτή λοιπόν η συνθήκη τυφλοσούρτη ανάμεσα σε έναν θρησκευτισμό της αγοράς και σε έναν αντιλαϊκιστικό λαϊκισμό, αυτό το πλαίσιο αναδιπλασιάζει την κρίση όχι στα επιφαινόμενα αλλά στα αιτιακά της χαρακτηριστικά. Στο διαγραφόμενο «πολεμικό» πλαίσιο πρέπει να δει κανείς την υπόθεση των συνεργασιών με άξονα τη Αριστερά. Υπάρχουν δύο πεδία. Το εύκολο: είναι οι διακομματικές και διαπροσωπικές ζυμώσεις. Ξέρουν ο ένας τη γλώσσα του άλλου, τα ιδεολογικά, ψυχολογικά όρια κ.λπ. Τόσο με τη ΔΗΜ.ΑΡ. όσο και με τις κομμουνιστογενείς δυνάμεις, το πλαίσιο είναι εύκολα προσδιορίσιμο. Στο άλλο όμως κομμάτι, που αφορά τις συνεργασίες «βάθους», τους κατοίκους του 40% που απέχουν, θα έλεγα ότι το πλαίσιο είναι άτυπο, περίπλοκο και προϋποθέτει σοβαρή μελέτη. Κι αυτό είναι το δύσκολο στοίχημα. Το 40% του εκλογικού σώματος περιμένει και πρέπει να συνομιλήσει, να πεισθεί, να κερδηθεί.

Ας κλείσω με μια σημείωση. Έχω γράψει συχνά ότι η παραδοσιακή πολιτική χωροταξία Αριστερά – Κέντρο – Δεξιά έχει εξαρθρωθεί. Π.χ το σημερινό κυβερνητικό ΠΑΣΟΚ δεν διατηρεί κανένα στοιχείο από τη μνήμη της Κεντροαριστεράς παράταξης που κάποτε υπήρξε, με τα κοινωνιστικά και δικαιωματικά στοιχεία. Είναι ένα εξουσιοκεντρικό μόρφωμα, βαθιά συντηρητικό και εύθραυστο. Επίσης, η Ν.Δ. έχει χάσει τα κεντρώα χαρακτηριστικά από τον ιδεολογικό της πυρήνα, έχει απολέσει τα ιδεολογικά χαρακτηριστικά του κοινωνικού φιλελευθερισμού που την έκαναν τη σημαντική μεταρρυθμιστική μεταδικτατορική παράταξη. Η συνολική ιδεολογική έκπτωση αντανακλά συχνά και στην Αριστερά ιδιόλεκτο που πολλές φορές μπερδεύει την συντεχνιακή λογική με τον ακτιβιστικό διεκδικητισμό ή θεωρεί ταυτόσημο έναν γενικό ριζοσπαστισμό, με τον σοσιαλισμό. Όμως το ευρύ ιδεολογικό πρόβλημα, η καχεξία, απηχεί το στενό μπαλκόνι που επιβάλλει η συνθήκη πολιτικής εξάρτησης και παραγωγικής ανυπαρξίας που κάνει εξαιρετικά δύσκολη μια νέα πολιτική παραγωγή. Σ’ αυτές τις δυσκολίες θα αναπτυχθεί το συνεργατικό διακύβευμα.

* Ο Δημήτρης Α. Σεβαστάκης είναι ζωγράφος, αν. καθηγητής ΕΜΠ

Via : www.avgi.gr