Αλεξάνδρα Πολιτάκη*
Δεν είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε να ποινικοποιείται η αλληλέγγυα δράση. Δεν μας είναι άγνωστες και δεν σταθήκαμε ποτέ αδιάφοροι στις προσπάθειες για τη διασφάλιση της ζωής και της ελευθερίας ακτιβιστών, ενεργών πολιτών, υπερασπιστών των δικαιωμάτων.
Όλα αυτά όμως τα προηγούμενα χρόνια ήταν περισσότερο μακριά, παρά κοντά μας. Κάπου αλλού συνέβαιναν και πηγαίναμε να τα βρούμε, να σταθούμε μαζί με άλλους που τα υπερασπίζονταν και να τα υπερασπιστούμε κι εμείς. Η Ευρώπη, τα κεκτημένα της, η ιδέα που εμείς οι ευρωπαίοι είχαμε για αυτήν, δημιουργούσαν μια «απόσταση ασφαλείας» από όλα αυτά. Τάραξε τα νερά το 2015 η ποινικοποίηση αλληλέγγυων δράσεων στην Ελλάδα στο θέμα του προσφυγικού, κυρίως σε περιστατικά έρευνας και διάσωσης στη θάλασσα. Η διαμαρτυρία υπήρξε άμεση, η έκταση των περιστατικών δεν υπήρξε πολύ μεγάλη.
Ένα από τα μεγαλύτερα ελλείμματα του προηγούμενου καιρού συζητώντας για το προσφυγικό-μεταναστευτικό σε υψηλό επίπεδο χάραξης πολιτικών, ήταν ότι στην κουβέντα δεν υπήρξε καμία ανθρωπιστική ή ηθική διάσταση. Αντιθέτως, οι δύο αυτοί πυλώνες παραμερίστηκαν και οι λύσεις αναζητήθηκαν σε «τεχνοκρατικές φόρμουλες» που θα έφερναν το νούμερο ένα ζητούμενο σήμερα στην Ευρώπη σε κάθε θέμα: την αποτελεσματικότητα. Όμως η αποτελεσματικότητα δεν ήρθε. Οι αποτελεσματικοί φράκτες στα χερσαία σύνορα αύξησαν τους θανάτους στη θάλασσα, οι αποτελεσματικές πολιτικές συμφωνίες αύξησαν το εμπόριο ανθρώπων και ενίσχυσαν τα παράνομα δίκτυα μετακίνησής τους, οι αποτελεσματικές πολιτικές αποτροπής επανα-νοηματοδότησαν την ομάδα του Βίσεγκραντ, ενίσχυσαν την Ιταλία του Σαλβίνι, «νομιμοποίησαν» τη βία των επαναπροωθήσεων από χώρες των Βαλκανίων και διευκόλυναν την αδιαφορία των κρατών της Κεντρικής Ευρώπης.
Και όλα αυτά, για να πολεμηθεί ένα βασικό ανθρώπινο δικαίωμα, με ισχυρή ηθική βάση, όπου συμπυκνώνονται φιλοσοφικές και πολιτικές συζητήσεις για δικαιώματα, ελευθερίες, ιδέες και κεκτημένα: να μπορούν οι άνθρωποι να ζήσουν.
Ο πολιτικός τεχνοκρατισμός απέτυχε παταγωδώς όπως και σε άλλες περιπτώσεις ανοίγοντας επιπλέον μεγάλες πληγές, όπως ακριβώς και σε άλλες περιπτώσεις.
Σήμερα, στην Ιταλία του Σαλβίνι, τι θλιβερό να το λέει κανείς αυτό για την Ιταλία, η ποινικοποίηση της αλληλέγγυας δράσης γίνεται το νέο καθεστώς στη χώρα. Τα περιστατικά είναι πλέον πολλά. Αυτά της Πία Κλεμπ και της Καρόλα Ρακέτε είναι η συνέχεια σε μια αρχή που αργήσαμε να καταλάβουμε, δεν την αντιμετωπίσαμε όπως έπρεπε, μείναμε σιωπηροί πιο πολύ από όσο χρειαζόταν. Όμως ο κυνισμός που ενσωματώνει αυτός ο πολιτικός τεχνοκρατισμός για να φανεί αποτελεσματικός δεν αποδίδει και τα περιθώρια στενεύουν. Όσες ποινικοποιήσεις πράξεων ανθρωπιάς κι αλληλεγγύης κι αν μπορεί να αντέξει αυτό το στεγνό σύστημα, δεν είναι βέβαιο ότι μπορεί να τις αντέξει και η κοινωνία.
Περισσότερο από ένα εκατομμύριο υπολογίζεται περίπου ο αριθμός των ανθρώπων που κινητοποιήθηκαν από την Ευρώπη και τον κόσμο και συνέδραμαν με διαφορετικούς τρόπους στις μεγάλες μαζικές ροές προσφύγων το 2015. Οι άνθρωποι αυτοί συνεχίζουν να είναι ενεργοί πολίτες και είμαι βέβαιη ότι θα πλαισιώσουν τις διαμαρτυρίες για την Κλεμπ και τη Ρακέτε, και για όσους χρειαστεί, όπως και αν αυτές εκφραστούν και θα βρει και άλλους τρόπους.
Είναι όμως ανάγκη να γίνει επίσης κατανοητό ότι η επιστροφή σε μία βάση ανθρωπισμού και δικαίου είναι η μόνη που μπορεί να πάει τη συζήτηση για το προσφυγικό-μεταναστευτικό και αύριο για το κλιματικό, παραπέρα. Γιατί σε αυτά τα τόσο μεγάλα ζητήματα δεν είναι οι διαφορετικές πολιτικές που συγκρούονται, είναι οι διαφορετικές ηθικές. Πρέπει να ξαναβρεθεί ένας κοινός ηθικός τόπος για την Ευρώπη. Και δεν μπορεί να βρεθεί χωρίς τις αξίες του ανθρωπισμού, δεν μπορεί να είναι χωρίς τους πυλώνες του δικαίου. Δεν είναι μία ρομαντική προσέγγισή. Ίσα-ίσα είναι η μόνη ρεαλιστική προσέγγιση. Και όλες οι άλλες έχουν ήδη αποτύχει.
* Πολιτική επιστημονας, ακτιβίστρια
via:efsyn
