Ποιος σκότωσε τον Νίκο Μπελογιάννη

Του Νίκου Λακόπουλου

Η εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη την 30η Μαρτίου του 1952 εξήντα χρόνια είναι ακόμα τυλιγμένη με αναπάντητα ερωτηματικά- στα οποία η σύντροφός του Έλλη Παππά αλλά κι ο γιος τους Νίκος έδωσαν μια απάντηση που σοκάρει: ο Νίκος Ζαχαριάδης ήθελε έναν ήρωα- τον Μπελογιάννη- κι έναν πράκτορα- τον Πλουμπίδη που χαρακτήρισε «χαφιέ»- αν και εκτελέστηκε κι αυτός μετά, φωνάζοντας «Ζήτω το ΚΚΕ». «Ο Ζαχαριάδης ήταν ένας δικτάτορας» είπε στον 105,5 FM o Nίκος Μπελογιάννης- υιός.

Ο Γεώργιος Παπανδρέου, είχε ταχθεί υπέρ των εκτελέσεων. Ο γιος του Ελευθερίου Βενιζέλου, Σοφοκλής, είχε απειλήσει ότι θα παραιτηθεί, αν δεν γίνει η εκτέλεση. Φαινομενικά την τελική απόφαση την πήρε το Συμβούλιο Χαρίτων αλλά υπήρχε κάποιος εδώ, όμως που ενώ αποφάσιζε δεν φαινόταν καθόλου. Ήταν, «σταθμάρχης» της CIA. Ήταν έλληνας και ονομαζόταν Jhon Karamesinis. Αυτός φαίνεται ότι οργάνωσε την δίκη και την εκτέλεση του Μπελογιάννη και των συντρόφων του. Για να δικασθεί ο Μπελογιάννης έπρεπε να συλληφθεί. Για να συλληφθεί έπρεπε να κατηγορηθεί. Αλλά γιατί θα μπορούσε να κατηγορηθεί ένας -έστω «παράνομος»- κομμουνιστής σε καιρό ειρήνης; Επιπλέον ο Μπελογιάννης ήταν εκτός Ελλάδας. Κάποιος υπήρχε που θα φρόντιζε και για τα δυο. Κι αυτός δεν μπορούσε να είναι ο Kαραμεσίνης.

Λίγο πριν τον Μπελογιάννη, ένα άλλο κλιμάκιο κομμουνιστών ήρθε στην Ελλάδα. Θα αναλάμβανε την κυκλοφορία του «Ριζοσπάστη». Δεν πρόλαβε. Συνελήφθησαν όλοι. Ωστόσο, δυο μήνες μετά έρχεται στην Ελλάδα, ο Νίκος Μπελογιάννης. Λες και κάποιος έστελνε τα ποντίκια στη φάκα. Το σπίτι, όπου συναντούσε τον Μπελογιάννη, στην οδό Πλαπούτα, στα Εξάρχεια ήταν ήδη υπό παρακολούθηση. Ένας σπάγγος στην πόρτα, που ήταν το σημάδι, ότι, όλα είναι εντάξει, ήταν εκεί. Κι έτσι εκείνος μπήκε στο σπίτι, όπου τον περίμεναν οι ασφαλίτες. Με τον ίδιο τρόπο συνελήφθησαν η συντρόφισα του Έλλη Ιωαννίδου και άλλα ενενήντα στελέχη στην Αθήνα, τον Πειραιά, τα Ιωάννινα, το Ηράκλειο.

Το 1946 η αγγλική πολιτική ήθελε να περιθωριοποιήσει την ισχυρή Αριστερά και το ΕΑΜ. Το έκανε ο Ζαχαριάδης. Το 1950 η αμερικάνικη ηγεμονία ήθελε έναν κομμουνιστικό κίνδυνο για να δικαιολογηθεί το απροκάλυπτο παρακράτος. Φρόντισε γι’ αυτό ο Ζαχαριάδης. Το 1951 έπρεπε πάσει θυσία να αποτραπεί το μπλοκ ενωμένων αριστερών και κεντρώων, απέναντι σε μια αδύναμη Δεξιά. Φρόντισε και γι’ αυτό ο Ζαχαριάδης. Το 1952 ο «Αυλάρχης « θα πάρει 36,53%, αλλά κεντρώοι και η ΕΔΑ συγκεντρώνουν αθροιστικά 56%. Είναι αυτή η στιγμή που εντοπίζεται ο πρώτος ασύρματος. Οι μυστικές υπηρεσίες ωστόσο γνώριζαν ήδη από το 1950, τη βίλα ‘Αύρα» της Γλυφάδας. Ένα διεστραμμένο μυαλό, θάλεγε πως η Ασφάλεια και η ηγεσία του ΚΚΕ επικοινωνούν και συνεργάζονται μεταξύ τους!

Ο στόχος ήταν ο Μπάτσης;

Στην οδό Αρτέμιδος 43 στη Γλυφάδα μένει ένας φιλήσυχος κτηνότροφος. Ο Ηλίας Αργυριάδης. Οι ασφαλίτες παρακολούθησαν την βίλα και με ραδιογωνιόμετρα και διαπίστωσαν εκπομπές ραδιοσημάτων. Ωστόσο δεν επεμβαίνουν στην βίλα αλλά συλλαμβάνουν στην οδό Σοφοκλέους τον δικηγόρο και οικονομολόγο Δημήτρη Μπάτση, που στο βιβλίο του «Η βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα» έχει αποκαλύψει την εκποίηση ελληνικών εδαφών, ποταμών, λιμνών σε αμερικάνικες εταιρείες με την μυστική Συμφωνία Κούπερ. Αυτός αποκάλυψε τη ληστεία των ακινήτων.

Μπορεί ο Μπελογιάννης να έγραφε βιβλία για το ξένο κεφάλαιο, αλλά ο Μπάτσης ήταν πιο επικίνδυνος. Πιθανόν η δίκη να είχε στόχο τον Μπάτση που ενόχλησε το κατεστημένο των ληστών ακινήτων. Ο Μπελογιάννης έπρεπε να καταδικασθεί σε θάνατο για να να τον ακολουθήσει ο εντελώς άσχετος με τους ασυρμάτους Δημήτρης Μπάτσης. Ο γιος βασιλόφρονος ναύαρχου είχε παντρευτεί την κόρη του υπουργού του Λαϊκού Κόμματος την χώρισε και παντρεύτηκε την κόρη ενός βιομήχανου. Είναι κομμουνιστής, κοσμικός, δημοσιογραφεί, αλλά δεν έχει καμιά σχέση με τους ασύρματους. Στις 14 Νοεμβρίου 1951, η αστυνομία, θα προσπαθήσει να τον διασυνδέσει. Ανακοινώνει ότι από όταν πιάστηκε ο Μπάτσης ο σταθμός στην βίλα «Αύρα» διέκοψε τις εκπομπές του. Οι εκπομπές, όμως προς το Βουκουρέστι συνεχίζονται. Άρα, υπάρχει δεύτερος ασύρματος.

Ο Τομ Καραμεσίνης, ο έλληνας ντετέκτιβ στη Νέα Υόρκ, που στον πόλεμο έπιασε δουλειά στην «OSS», τον πρόδρομο της CIA είναι εδώ. Θα βρεθεί αργότερα στην Ρώμη, όπου δολοφονήθηκε ο «κόκκινος» βιομήχανος, Ενρίκο Ματέι, -τότε συμπτωματικά εμφανίζεται η φασιστική οργάνωση «Ordine Nuovo». Η δράση του συνδέεται με τις δολοφονίες του Πατρίς Λουμούμπα, του Τσε Γκεβάρα και το Γουότεργκεϊτ. Με την βοήθεια του αεροπλανοφόρου «Φραγκλίνος Ρούσβελτ», ραδιογωνιομέτρων και ενός ελικοπτέρου η προπαγάνδα ανακοινώνει ότι εντοπίστηκε ο δεύτερος σταθμός των κομμουνιστών στην Καλλιθέα. Ο υπουργός Δικαιοσύνης Ρέντη- ο οποίος έκανε εκτός από συλλήψεις, ο ίδιος και …ανακρίσεις!- με όλη η δύναμη της Αστυνομίας και της Χωροφυλακής, οργανώνει μία εντυπωσιακή επιχείρηση, στα δύο σπίτια και σε πολλά άλλα συλλαμβάνει δεκάδες υπόπτους.

Ο Αργυριάδης δεν προέβαλε αντίσταση. Η γυναίκα του αυτοκτόνησε. Στο σπίτι στην Καλλιθέα ο ασύρματος ήταν στο πλυσταριό. Κάτω από μία κορνίζα υπήρχε μία οπή. Ο αξιωματικός πέρασε μίαν ξύλινην βέργαν και αντελήφθη ότι η ράβδος είχε χτυπήσει επί ανθρωπίνου σώματος. Εκάλεσεν τον άγνωστον να παραδοθεί. «Δώστε μου ένα τέταρτο, είπε ο Νικόλαος Βαβούδης. Ακούστηκε ένας πυροβολισμός. Ύστερα από λίγα λεπτά βγήκαν καπνοί. «Ο κομμουνιστής επροτίμησεν να αυτοκτονήσει».

Αν κάποιος ήθελε να ακυρώσει την «ειρήνευση» έπρεπε να κατασκευάσει ο ίδιος έναν ασύρματο. Η ασφάλεια έπρεπε να στήσει μια προβοκάτσια με κατασκοπεία, ασύρματους, προδοσία της πατρίδας, “κομμουνιστικό κίνδυνο”. Αυτό ακριβώς, θα πει την άλλη μέρα, ο σταθμός του ΚΚΕ. «Ο Βαβούδης είναι χαφιές! Ήταν πράκτορας της ασφάλειας, δεν σκοτώθηκε και φυγαδεύτηκε στην Αμερική».

Ο ρόλος του Ζαχαριάδη

Ο Πιουριφόι, επισκέπτεται τον Πλαστήρα στο σπίτι του. Μπελογιάννης, Αργυριάδης δις εις θάνατον, παμψηφεί. Μπάτσης, Καλούμενος, Ιωαννίδου (η Έλλη Παππά) μία φορά, παμψηφεί. Συνολικά οχτώ σε θάνατο. Η Έλλη Παππά καταδικάζεται, ενώ είναι έγκυος. Η γυναίκα του Μπάτση κάνει απόπειρα αυτοκτονίας. Ο πατέρας του Μπάτση, ο ναύαρχος, ζητάει να δει τον Βασιλιά. Εκείνος αρνείται να τον δεχθεί. Ο Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδονας, εντυπωσιάζεται από την αυταπάρνηση του Μπελογιάννη, που “δεν πιστεύει στην μέλλουσα ζωή, αλλά έχει μεγαλύτερη πίστη από τους πρώτους χριστιανούς».

– Έτσι αγαπάμε εμείς, την Ελλάδα. Με την καρδιά μας και με το αίμα μας, θα πει στην δίκη ο Ανθρωπος με το Γαρύφαλλο.

Ο Καρτάλης απειλεί ότι θα παραιτηθεί, αν γίνουν εκτελέσεις, ο Βενιζέλος θα παραιτηθεί, αν δεν γίνουν. Ο Πλαστήρας καταρρέει. Και τότε ξαφνικά ο Πλουμπίδης στέλνει επιστολή για να αναλάβει εκείνος την ευθύνη. Θα παρουσιασθεί -γράφει- αν μετατραπούν οι ποινές.

Ο σταθμός του κόμματος ξαναχτυπά. Μεταδίδει ότι η επιστολή είναι πλαστή. Αν υπάρχει ελπίδα για να μην εκτελεσθούν, οι κατάδικοι, το κόμμα την έχει σβήσει.

Η απίστευτη παρέμβαση Ζαχαριάδη στη δίκη δεν προκαλεί μόνο ανατριχιαστικά ερωτηματικά, αλλά κάνει πολλούς να γυρίσουν την Ιστορία πίσω. Χαϊτάς, Βελουχιώτης, Σιάντος, Βαφειάδης, Παρτσαλίδης, Καραγιώργης. Ναι, ένα αόρατο χέρι φαίνεται να εξοντώνει, συστηματικά τα ηγετικά στελέχη του κόμματος.

Τον Μάιο του 1945, επέστρεψε ο Ζαχαριάδης. Τον Ιούνιο αυτοκτόνησε ο Βελουχιώτης. Μερικοί παρατήρησαν, ότι όταν γύρισε o Αρχηγός με ένα αμερικάνικο μπουφάν και με αγγλικό αεροπλάνο, δεν είχε σημάδια ταλαιπωρημένου. Ο γραμματέας επιβίωνε παντού, αγρατσούνιστος. Ο ίδιος θα πει ότι επέζησε στο Νταχάου, ως διερμηνέας των γερμανών. Φαίνεται ότι ο Νίκος Μπελογιάννης ήξερε. Το γαρύφαλο που κρατούσε στην δίκη χαμογελαστός, δεν ήταν για το κόμμα. Ήταν μόνο για την ‘Ελλη. Το “Κόμμα δεν έκανε “λάθος”.

Κυριακή ξημερώματα, τρεις το πρωί, μεγάλες δυνάμεις του στρατού έχουν αποκλείσει τις φυλακές. Ξυπνούν τους τέσσερις μελλοθανάτους. Ο Μπάτσης ζητάει να δει τον διευθυντή της Αστυνομίας. «Μας πάνε για εκτέλεση;» ρωτάει ο Καλούμενος. «Μας πάνε για καθαρό αέρα, λέει ο Μπελογιάννης.». Οι τρεις κοινωνούν. Εκείνος όχι. «Σας παρακαλώ, σεβαστείτε τη στιγμή, πάτερ. Πάω για εκτέλεση». Στο Γουδί 3.48 ανάβουν οι προβολείς. Στις φυλακές «Σωτηρία» έχουν ξυπνήσει οι κρατούμενοι και φωνάζουν ρυθμικά. «Όχι, άλλο αίμα». Στις 4.12 ακούγεται το παράγγελμα «Πυρ». Ύστερα η χαριστική βολή.

Η ΕΔΑ κατεβαίνει μόνη της ξέροντας ότι έτσι ευνοεί τον Παπάγο. Στη Φιλαδέλφεια συλλαμβάνεται ένας αστυνομικός διευθυντής να μοιράζει με πολιτικά ρούχα μαζί με ένα ενωμοτάρχη πλαστές προκηρύξεις που καλούν τους αριστερούς με την υπογραφή της ΕΔΑ να μαυρίσουν τον Πλαστήρα. Η γραμμή Ζαχαριάδη είναι ίδια με αυτήν της αστυνομίας.

-Δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ Πλαστήρα και Παπάγου. Και οι δυό ειναι λακέδες της αμερικανοκρατίας. Ο Πλαστήρας είναι πιο επικίνδυνος από τον Παπάγο, γιατί εμφανίζεται με δημοκρατική μάσκα», θα μεταδώσει ο σταθμός του κόμματος.

Το 1947, ο υπουργός εξωτερικών της Τσεχίας, εκπαραθυρώνεται από την σταλινική μυστική αστυνομία την ίδια μέρα που ο στρατηγός Βαν Φλιτ έφτασε στην Ελλάδα. Οι Αμερικάνοι δεν αντέδρασαν στην ανακοίνωση των Τσέχων ότι αυτοκτόνησε ύστερα από νευρική κρίση. Οι Σοβιετικοί περιορίστηκαν σε μια διακοίνωση προς την Ελλάδα για τις εκτελέσεις κομμουνιστών.«Κανείς δεν εκτελέστηκε για τα πολιτικά του φρονήματα στην Ελλάδα» απάντησε η ελληνική κυβέρνηση. «Μόνο εγκληματίες του κοινού ποινικού δικαίου και ένοπλοι αντάρτες κατά της νόμιμης κυβέρνησης». Το ίδιο και στην Σοβιετική Ένωση.

Ο Μπελογιάννης είχε βρεθεί απέναντι από τον Ζαχαριάδη όταν διαφώνησε με το γράμμα του στον Ιωάννη Μεταξά, αλλά και με την ηγεσία όταν του ζητήθηκε στο βουνό την εκτέλεση ενός αντάρτη που κατηγορήθηκε ότι …φίλησε μια κοπέλα. Εκείνος αρνήθηκε και έκανε δικαστήριο. Ο Μπελογιάννης διαφωνούσε με την παράνομη – συνωμοτική πρακτική του κόμματος. Ήταν όμορφος, γελαστός, διανοούμενος. Αν ζούσε η Αριστερά στην Ελλάδα θα είχε μια άλλη πορεία κι άλλη μορφή.

Η «δίκη» του Ζαχαριάδη

Όσο κι αν φαίνεται παράδοξο η Συμφωνία της Γιάλτας έφερε κοντά τους αντιπάλους απέναντι σε κοινούς εχθρούς και σε μια πρακτική συγκάλυψης των εγκλημάτων τους- αμοιβαία. Η ΕΔΑ- όπως κι ο Μπελογιάννης- δεν είχαν τόσο μεγάλους εχθρούς έξω από το Κόμμα, όσο μέσα σ΄αυτό. Ο μετέπειτα δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος, στρατοδίκης στην δίκη Μπελογιάννη, ψήφισε την αθώωσή του. Ο Ζαχαριάδης τον είχε καταδικάσει σε θάνατο, όπως και άλλα ηγετικά στελέχη.

Τον Μάιο του 1945, επέστρεψε ο Ζαχαριάδης. Τον Ιούνιο αυτοκτόνησε ο Βελουχιώτης. Ο αρχηγός του ‘Δημοκρατικού Στρατού», ο Βαφειάδης θα βρεθεί μπροστά σε δολοφονική ενέδρα και θα ξεφύγει στην Αλβανία. Ο Παρτσαλίδης θα διαγραφεί. Ο διευθυντής του «Ριζοσπάστη» Κώστας Καραγιώργης κατηγορείται για προδοσία, καθαιρείται και διαγράφεται. Στελέχη του ΚΚΕ του στήνουν ενέδρα στο Βουκουρέστι και τον κλείνουν σε ρουμάνικες φυλακές. Ούτε τα γραπτά του, ούτε τα οστά του θα βρεθούν, ποτέ. Η σύζυγος του θα πει ότι πέθανε –«βορά των λυκανθρώπων»- από βασανιστήρια .

Στις 16 Νοεμβρίου 1952 ο Παπάγος παίρνει 49,22% και 240 έδρες. Η ΕΔΑ 9,55% και καμία έδρα. Αν κάποιος θέλει να περιθωριοποιήσει την Αριστερά το έχει καταφέρει. Δυο χρόνια μετά ο Πλουμπίδης συλλαμβάνεται. Αν ήταν πράκτορας γιατί να συλληφθεί; Kαι γιατί ένας πράκτορας της ασφάλειας ήθελε να παραδοθεί για να αφεθεί ελεύθερος ο Μπελογιάννης; Ο παράξενος σταθμός του κόμματος ξαναμιλάει. Ο «πράκτορας της Ασφάλειας από 27ετίας είναι αυτός που έχει προδώσει τον Μπελογιάννη». Ο Πλουμπίδης δικάζεται . «Ο Ζαχαριάδης είναι αρχηγός του Κόμματος, για να με πει πράκτορα θα έχει τους λόγους του». Θα εκτελεσθεί το 1954.

Πολλά χρόνια μετά η σύντροφος του Μπελογιάννη, Έλλη Παππά θα προσπαθήσει να ρίξει φως στο μυστήριο. «Ο Ζαχαριάδης ήθελε έναν ήρωα και ένα προδότη». Προφανώς κάποιος άλλος κι όχι βέβαια ο Πλουμπίδης, πρόδωσε τον Μπελογιάννη.

Ο Στάλιν πεθαίνει στις 5 Μαρτίου 1953. Το «Κου-κου-Σέ» αποκηρύσσει τον Στάλιν το 1956. Ο Ζαχαριάδης καθαιρείται. Η σύζυγος του τον αποκηρύσσει ως προδότη. Θα διαγραφεί το 1967 από το κόμμα και θα αυτοκτονήσει το 1973. Ήταν- λέει η Κεντρική Επιτροπή «αντικομματικό, φραξιονιστικό, αντιδιεθνιστικό, εχθρικό στοιχείο».

«Η πολιτική γραμμή του ήταν αριστερίστικη, σεχταριστική, τυχοδιωκτική. Οδήγησε σε ήττα το ρωμαλέο ελληνικό δημοκρατικό κίνημα. Δικαίωνε την επέμβαση των άγγλων ιμπεριαλιστών στην Ελλάδα. Με την εγκληματική στάση του στα ζητήματα της παράνομης δουλειάς είναι ο κύριος υπεύθυνος για τα χτυπήματα που έδωσε η Ασφάλεια στο ΚΚΕ». Η Έβδομη Ολομέλεια, το 1964 θέτει σοβαρά ερωτηματικά για ένα πρόσωπο «ύποπτο, εχθρικό και επικίνδυνο στοιχείο για το Κόμμα και το λαϊκό κίνημα. Οι πράξεις του «αντικειμενικά δεν προκαλούν μικρότερη ζημιά στο Κόμμα και στο λαϊκό κίνημα από τις πράξεις πρακτόρων του εχθρού»!

Το πόρισμα καταλόγιζε στο Ζαχαριάδη και ποινικές ευθύνες. Τρία χρόνια αργότερα, όμως, η Ενδέκατη Ολομέλεια κατέληξε ότι «δεν βγαίνει ότι είναι πράκτορας του εχθρού». Μια Πανελλαδική Συνδιάσκεψη ακυρώνει όλες τις αποφάσεις της 6ης και της 7ης Ολομέλειας. Το κόμμα, τελικά, αποκατέστησε τον Ζαχαριάδη.