του Μιχάλη Γιαννεσκή
Η ακράδαντη εμμονή των τροϊκανών για την κατάργηση της προστασίας των τιμών των φαρμάκων που έχουν χάσει την πατέντα τους (off-patent) και των γενόσημων στην Ελλάδα τελικά απέδωσε καρπούς και η κυβέρνηση συμφώνησε τη σταδιακή μείωση της προστασίας των τιμών αυτών των φαρμάκων το 2016 και την εξάλειψη της το 2017. Φαινομενικά, ο στόχος της τρόικας είναι η μείωση του κόστους της φαρμακευτικής περίθαλψης στην Ελλάδα.
Όμως, καθότι μέχρι σήμερα η τρόικα έχει αποδείξει ότι είναι παντελώς αδιάφορη για την ευημερία του ελληνικού λαού, τίθενται τρία βασικά ερωτήματα: ποιοι θα επωφεληθούν από την αλλαγή των τιμών των φαρμάκων, εάν οι τιμές θα μειωθούν ή θα αυξηθούν μετά από την άρση της προστασίας τους, και ποια θα είναι η ποιότητα των φαρμάκων που θα αντικαταστήσουν αυτά που κυκλοφορούν σήμερα.
Σε σύγκριση με άλλα κράτη, οι συνολικές ανά κεφαλή δαπάνες για την υγεία στην Ελλάδα δεν είναι υψηλές: σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, αντιστοιχούν στο 68% του μέσου όρου των δαπανών των άλλων χωρών. Το δημόσιο χρεώνεται το 66% αυτών των δαπανών, ένα ποσοστό μικρότερο του αντίστοιχου μέσου όρου των άλλων κρατών, που ανέρχεται σε 73%.
Η τρόικα εστίασε την προσοχή της στα φάρμακα, στηριζόμενη στο ότι η Ελλάδα κατέχει την τρίτη θέση στον κόσμο στις ανά κεφαλή φαρμακευτικές δαπάνες (μετά τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία), οι οποίες αυξήθηκαν από 188 ευρώ το 2000 σε 690 ευρώ το 2009 (ΟΟΣΑ, Στοιχεία Υγείας). Ταυτόχρονα, πολλά γενόσημα είναι ακριβότερα στην Ελλάδα από ότι σε άλλες χώρες της ΕΕ. Η στάνταρντ «συνταγή» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αντιμετώπιση κρατικών ελλειμμάτων συμπεριλαμβάνει τη μείωση των φαρμακευτικών δαπανών μέσω της χρήσης γενόσημων, και πρεσβεύεται εδώ και χρόνια από τον «ειδικό» της σε τέτοια θέματα, τον Giuseppe Carrone.
Επιφανειακά, μία «απελευθέρωση» των τιμών των εν λόγω φαρμάκων, εφόσον οδηγήσει σε μείωση του κόστους τους, ακούγεται λογική. Όμως η αναμενόμενη μείωση των κρατικών δαπανών δεν θα είναι τόσο σημαντική, καθότι τα γενόσημα αντιστοιχούν μόνο στο 15% της αξίας των φαρμάκων που καταναλώνονται στην Ελλάδα. Τα γενόσημα είναι σαφώς φθηνότερα από τα πρωτότυπα φάρμακα, αλλά συγκρίσεις των τιμών σε 10 κράτη μέλη της ΕΕ το 2011 έδειξαν ότι στις μισές χώρες η μέση τιμή των γενόσημων αυξήθηκε μέσα σε ένα χρόνο.
Οι τιμές των φαρμάκων επηρεάζονται επίσης από το «παράλληλο εμπόριο», μέσω του οποίου αυτά μεταπωλούνται σε άλλες χώρες. Οι έμποροι αγοράζουν φάρμακα που είναι φτηνά σε μία χώρα και τα πωλούν ακριβότερα σε μία άλλη. Η όλη διαδικασία είναι πολύπλοκη λόγω του διεθνούς συστήματος τιμολόγησης των φαρμάκων, βάσει του οποίου οι τιμές σε μία χώρα καθορίζονται με γνώμονα τις τιμές του σε άλλες χώρες. Το παράλληλο εμπόριο δεν μειώνει σημαντικά τις τιμές των φαρμάκων σε χώρες που αυτές είναι ήδη υψηλές, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του κέρδους που δημιουργείται καταλήγει στους μεσάζοντες και δεν ωφελεί τους ασθενείς, ούτε τα συστήματα υγείας των κρατών.
Οι εγχώριες φαρμακοβιομηχανίες στην Ελλάδα κατασκευάζουν σχεδόν αποκλειστικά γενόσημα φάρμακα, η συνολική αξία των οποίων το 2014 ήταν μικρότερη του 0.5% της ευρωπαϊκής παραγωγής φαρμάκων. Όταν εξαλειφθεί η προστασία των τιμών των γενόσημων, οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες πολύ δύσκολα θα επιβιώσουν.
Εφόσον οι εγχώριες βιομηχανίες που παράγουν τα γενόσημα γίνουν μη βιώσιμες, οι ελλείψεις φαρμάκων που θα προκύψουν θα πρέπει να καλυφθούν από εισαγόμενα προϊόντα. Οι διεθνείς φαρμακοβιομηχανίες, τόσο αυτές που παράγουν πατενταρισμένα φάρμακα, όσο και αυτές που παράγουν γενόσημα, θα σπεύσουν να καλύψουν το κενό που θα δημιουργηθεί από την έλλειψη εγχωρίων γενόσημων με αντίστοιχα φάρμακα.
Βέβαια οι φαρμακοβιομηχανίες δεν αποτελούν φιλανθρωπικά ιδρύματα. Καθότι ολοένα και περισσότερα πατενταρισμένα φάρμακα φτάνουν στο τέλος της 30ετίας κατά την οποία ισχύει η πατέντα τους (το λεγόμενο patent cliff) και μπορούν να αντικατασταθούν από φθηνότερα γενόσημα, τα κέρδη των φαρμακοβιομηχανιών απειλούνται. Για να προστατεύσουν τα κέρδη τους, οι μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες πιέζουν τις κυβερνήσεις να αποδεχθούν εξωφρενικές τιμές για νέα πρωτότυπα φάρμακα, ή αυξήσεις στις τιμές των γενόσημων φαρμάκων που παράγουν οι ίδιες. Ας σημειωθεί ότι 2 από τις 5 μεγαλύτερες διεθνείς φαρμακοβιομηχανίες παράγουν επίσης γενόσημα, από τα οποία εξασφαλίζουν το 15% και 6% του τζίρου τους αντίστοιχα, ενώ μερικές κατασκευάζουν γενόσημα που έχουν τον ίδιο θεραπευτικό στόχο με πατενταρισμένα φάρμακα τους.
Οι κερδοσκοπικές προθέσεις των μεγάλων φαρμακοβιομηχανιών είναι πασιφανείς σε χώρες που οι περιορισμοί των τιμών των φαρμάκων είναι σχεδόν ανύπαρκτοι, όπως οι ΗΠΑ. Ο γερουσιαστής Bernie Sanders παρουσίασε πρόσφατα στοιχεία σχετικά με τις τιμές 10 ευρέως χρησιμοποιουμένων γενόσημων φαρμάκων στις ΗΠΑ: από τον Οκτώβριο 2013 μέχρι τον Απρίλιο 2014 οι τιμές τους αυξήθηκαν από 388% μέχρι 8.280%. Το καρτέλ των μεγάλων φαρμακοβιομηχανιών ανάγκασε το αμερικανικό κράτος και τους Αμερικανούς πολίτες να επωμιστούν την αύξηση των τιμών, καθιστώντας τα συγκεκριμένα φάρμακα μη προσιτά για πολλούς.
Στην ΕΕ οι τιμές των φαρμάκων υπόκεινται σε ελέγχους, αλλά η επιχειρηματολογία της τρόικας περί χαμηλότερων τιμών και ευρύτερης χρήσης γενόσημων δεν πρέπει να αποσπά την προσοχή από το ότι οι μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες αναμφίβολα προσβλέπουν στην ευρύτερη εκμετάλλευση της ελληνικής αγοράς φαρμάκων. Εξάλλου ο πρώην υπουργός υγείας είχε δηλώσει το Μάιο 2015 ότι ενώ η τρόικα του ζητούσε «να σπρώξει» τη διείσδυση των γενόσημων, όταν πήγε να το κάνει στην πράξη του λέγανε άλλα, δίνοντάς του την αίσθηση ότι παίζονταν άλλα συμφέροντα, των πολυεθνικών και του πρωτότυπου φάρμακου.
Μία εναλλακτική λύση για την παροχή φαρμάκων με προσιτές τιμές στην Ελλάδα είναι η εισαγωγή φτηνών γενόσημων από χώρες όπως η Ινδία και η Κίνα. Όμως η ποιότητα μερικών τέτοιων φαρμάκων είναι αμφισβητήσιμη, καθώς οι σχετικοί έλεγχοι σε αυτές τις χώρες δεν είναι πάντα φερέγγυοι: η ινδική εταιρεία Ranbaxy υποχρεώθηκε από δικαστήριο των ΗΠΑ να πληρώσει πρόστιμο 500 εκατ. δολαρίων το 2013, λόγω της κακής ποιότητας των γενόσημων που εξήγαγε στην Αμερική. Και βέβαια στην Ελλάδα ο ΕΟΦ δεν έχει τους πόρους για να ελέγξει κάθε γενόσημο που εισάγεται.
Τα γενόσημα αποτελούν μία πολύπλοκη υπόθεση, στην οποία εμπλέκονται αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα και θέματα όπως η δραστική ουσία, τα πρωτότυπα και τα off-patent φάρμακα. Η τρόικα, ζητώντας την «απελευθέρωση» των τιμών των γενόσημων και off-patent φαρμάκων, υποθάλπει τη μεγαλύτερη διείσδυση των διεθνών φαρμακοβιομηχανιών στην ελληνική αγορά, αναλαμβάνοντας στην ουσία το ρόλο του καρτέλ των μεγάλων φαρμακοβιομηχανιών. Ποιος χρειάζεται επιχειρηματικά καρτέλ, όταν υπάλληλοι χρηματοδοτούμενοι από τους Ευρωπαίους φορολογούμενους μπορούν να προσφέρουν μία εξίσου αποτελεσματική υπηρεσία;
Via : http://tvxs.gr
