Του Θωμά Μπεχλιβάνη*
«Ζητούσα τη δική μου ψυχή,
μα δεν την έβρισκα στο σχολείο…»
Αλέξανδρος Δελμούζος
Αφιερωμένο στους πρώτους μαθητές μου στη Μελίβοια, 1979-81
Εν όψει της έναρξης του νέου σχολικού έτους (από το οποίο εγώ πια θα λείπω), ας μου επιτραπεί ένας πιο προσωπικός τόνος αυτή τη φορά. Νέος καθηγητής στη Μελίβοια, με πολύ μεράκι αλλά και περισσή απειρία ακόμη, πειραματιζόμουν συνεχώς και δοκίμαζα διάφορους τρόπους, ώστε η διδασκαλία μου να είναι γοητευτική και αποδοτική. Πολύ γρήγορα κατάλαβα ότι τους τρόπους δεν θα τους καθόριζα μόνον ή κυρίως εγώ αλλά θα μου τους υποδείκνυαν (με τη στάση και τη συμπεριφορά τους) και οι ίδιοι οι μαθητές μου. Για να τους κατακτήσω, έπρεπε πρώτα να υποταχθώ στη δική τους πραγματικότητα.
Ήμουν τυχερός μάλλον, διότι τα παιδιά αυτά τότε είχαν τον αυθορμητισμό και την ειλικρίνεια εκείνη που σήμερα σπανίζει και κάποιος συμβατικός δάσκαλος θα μπορούσε να την ονομάσει αναίδεια ή θράσος. Καμιά σχέση: η άμεση επαφή που ζητούσαν με τον δάσκαλό τους ήταν απαίτηση για μια αληθινή κατάθεση ζωής έξω από κάθε συμβατικότητα. Αλίμονο αν οσμίζονταν (και το οσμίζονταν εύκολα) ότι υποκρίνεσαι, ότι παρουσιάζεσαι άλλος από αυτό που είσαι. Είχες κατακρεουργηθεί!
Ο χαρακτήρας των μαθητών της Μελίβοιας στάθηκε για μένα το πρώτο μεγάλο σχολείο, στο οποίο έμαθα να είμαι δάσκαλος. Εκεί κατάλαβα ότι διδάσκεις γοητευτικά και αποτελεσματικά, όταν τα παιδιά νιώθουν ότι και συ είσαι ανοιχτός σε μια διαρκή διαδικασία μάθησης και διδασκαλίας∙ όπου ένας από τους δασκάλους μπορεί να είναι και οι μαθητές σου. Έπρεπε να νιώσουν ότι σέβομαι και εκτιμώ όσα οι ίδιοι ήθελαν να μου μεταδώσουν (από το φυσικό και το κοινωνικό τους περιβάλλον), για να δεχθούν τη δική μου προσφορά. Χρειάστηκε να παγιωθεί η εμπιστοσύνη αυτή για να μπορέσω να τους οδηγήσω σε νέους δρόμους και να τους ξανοίξω καινούριους κόσμους.
Ένα χαρακτηριστικό επεισόδιο: πήγαινα στο σχολείο με το μικρό μου πικάπ και τους δίσκους βινυλίου, ώστε να συνδέω τα κείμενα με τη μουσική. Πολλά τούς είχαν αρέσει και, θυμάμαι, το έργο του Χατζιδάκι «Ελλάς, χώρα των ονείρων», τους είχε εντυπωσιάσει (και με τη βοήθεια της υπέροχης θέας του Αιγαίου από τα παράθυρα της τάξης). Αλλά μια χειμωνιάτικη μέρα με βροχή έβαλα να ακούσουν την «Ποιμενική» του Μπετόβεν, το τρίτο μέρος, την «καταιγίδα». Με το τέλος, πετάγεται μέσα στην απόλυτη σιωπή ο Γιάννης και αναφωνεί: «Καλός ο Χατζιδάκις κύριε, αλλά αυτός ο Μπετόβεν!!!» Συναντώ τον Γιάννη σήμερα, σχεδόν πενηντάρη οικογενειάρχη (όπως και τους περισσότερους συμμαθητές του εξάλλου), ταξιτζή στη Λάρισα, και ο πρώτος χαρούμενος και οικεία περιπαιχτικός χαιρετισμός ανάμεσά μας είναι αυτή η θρυλική ατάκα του. Στιγμές αποκάλυψης στην τάξη, βλέμματα, ατάκες, συμπεριφορές που εγγράφονται στη μνήμη και μένουν ανεξίτηλες στο χρόνο… Μήπως εδώ ακριβώς βρίσκεται η ουσία της Παιδείας;
Λόγια ρομαντικής εξιδανίκευσης ενός νεωστί συνταξιούχου εκπαιδευτικού, θα μπορούσε να πει κάποιος. Ίσως να είναι κι έτσι. Είμαι πεπεισμένος όμως, μετά από τόση πείρα, ότι αυτό που μένει από την παρουσία του εκπαιδευτικού στην τάξη είναι όσα εξαιτίας του κουβαλούν οι μαθητές του στο μυαλό και την καρδιά τους: αποτυπώματα ζωής, παραδείγματα συμπεριφοράς, γνώσεις δεμένες με την αλήθεια του εαυτού τους, ευαίσθητα και στέρεα κριτήρια ερμηνείας ανθρώπων και πραγμάτων. Κι όλα αυτά, διότι δέθηκαν με μια ισχυρή συγκίνηση, με την ανακάλυψη της δικής τους ψυχής.
Αν αυτά ευσταθούν, τότε έχουν δίκιο όσοι παραλληλίζουν την εκπαιδευτική λειτουργία με την ποιητική δημιουργία. Και στις δυο περιπτώσεις το βαθύτερο αίτημα είναι κοινό: η αναίρεση της φθοράς του χρόνου, η συνέχεια του βίου μας μέσα στις ζωές των άλλων!
* Ο Θωμάς Μπεχλιβάνης είναι Δρ. Νεοελληνικής Φιλολογίας, Επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων
Via : www.larissanet.gr
