Γ. Κωνσταντινίδης (Σκληρός), με τη στολή του φοιτητή της Ιατρικής στη Μόσχα τα έτη 1901-1903
Κυκλοφορεί μία νέα μελέτη για τον εισηγητή της σοσιαλιστικής σκέψης στην Ελλάδα
του ΒΑΣΙΛΗ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑ
Ο Γεώργιος Κωνσταντινίδης (1878-1919), ο οποίος έμεινε στην ιστορία των σοσιαλιστικών ιδεών με το προσωνύμιο Σκληρός, συντονίζεται με τη σημερινή Ελλάδα της οικονομικής κρίσης, της πολιτικής απαξίωσης και της ηθικής κατάρρευσης.
Ο εισηγητής της σοσιαλιστικής σκέψης στην Ελλάδα ταυτίζεται με τα αιτήματα των νεόπτωχων, των απολυμένων, των ανέργων, των υπό διαθεσιμότητα και υπό μετακίνηση δημοσίων υπαλλήλων.
Και αυτονοήτως των εργατών, οι οποίοι είδαν την οικοδομή να ακολουθεί καθοδική πορεία και τη μία βιομηχανία μετά την άλλη να υπολειτουργεί ή να κλείνει – όσες έχουν απομείνει ακόμη. Η αφιέρωση του έργου του «Το κοινωνικό μας ζήτημα», έργο του 1907, το οποίο τυπώθηκε σε πεντακόσια αντίτυπα, είναι παραπάνω από εύγλωττη σε ποιους στοχεύει: «Στον Ελληνα εργάτη. Γ. Σκληρός».
Την περίπτωσή αυτού του ξεχασμένου αξέχαστου πρωτοπόρου στοχαστή, ο οποίος επηρεάστηκε από τη σκέψη του Μαρξ, του Ενγκελς και του Πλεχάνοφ, έρχεται να μας τη θυμίσει ο ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Χρίστος Α. Τέζας. Η μελέτη αποτελεί συμβολή στην παρουσίαση της ζωής και του έργου του μεταρρυθμιστή σοσιαλιστή: «Γεώργιος Σκληρός (Κωνσταντινίδης). Συμβολή στην ερμηνεία της πρώιμης σκέψης του», β’ έκδοση επηυξημένη και βελτιωμένη, Αφοί Κυριακίδη, σελίδες 276, τιμή 17 ευρώ.
Το κύριο αντικείμενο της έρευνας του Χρίστου Α. Τέζα αποτελούν το πρώτο βιβλίο του Γεωργίου Σκληρού, «Το κοινωνικόν μας ζήτημα» και τα τέσσερα άρθρα του στο περιοδικό «Ο Νουμάς». Η πρότασή του, αν και επηρεασμένη από τη μαρξική και μαρξιστική σκέψη, διαμορφώνεται εν τέλει με τη συνομιλία που άνοιξε με τον Δαρβίνο, τον Χέγκελ, τον Ερνεστ Χέκελ και τα «Σοσιαλιστικά προγράμματα».
Ο Χρίστος Α. Τέζας αναζητώντας να δώσει απάντηση στο ερώτημα «ριζοσπαστισμός ή μεταρρύθμιση» φθάνει στο αβίαστο συμπέρασμα ότι ο Σκληρός στοχεύει στην ίδρυση και οργάνωση κομμάτων αρχών, τα οποία θα προβάλλουν τα ιδεώδη των τάξεων που θα εκπροσωπούν. Μεταξύ των διαφόρων αιτημάτων τους θα είναι και εκείνα των εργατών που θα έχουν «ριζοσπαστικάς τάσεις».
Η εκτίμηση του πανεπιστημιακού είναι η ακόλουθη για την πολιτική λύση Σκληρού: «[…]Φαίνεται ότι […] υποστηρίζει μάλλον τον περιορισμό της αστικής τάξης και όχι τον αφανισμό της, πράγμα που δεν αποκλείεται, εφόσον ήταν ταγμένος αναφανδόν υπέρ της εργατικής τάξης, η οποία επιδίωκε «ριζικάς κοινωνικάς και οικονομικάς μεταρρυθμίσεις κοινωνιστικού χαρακτήρος». Η πραγματοποίηση όμως αυτού του σκοπού αφήνεται για το απώτερο μέλλον, όπως μπορεί να συμπεράνει κανείς από τη γνώμη του ότι και το πολίτευμα ακόμη μπορεί να μη μεταβληθεί, αρκεί να βρεθεί η πρώτη αιτία της όλης κακοδαιμονίας».
Το κυρίαρχο ερώτημα, το οποίο γεννάται και πρέπει να απαντηθεί, είναι ποια πολιτική πρακτική επιλέγει ο Γεώργιος Σκληρός: την επανάσταση ή τη μεταρρύθμιση; Ο Χρίστος Α. Τέζας μελέτησε όλες τις εκτιμήσεις των ερευνητών επί του ερωτήματος και έφθασε στο ακόλουθο γενικό συμπέρασμα: «Το σύνολο σχεδόν των ερευνητών αποκλείει τη χρέωση στο Σκληρό πρότασης για επαναστατική τακτική, αποδίδοντας τη στάση του υπέρ της μεταρρύθμισης σ’ επίδραση που δέχθηκε από ανάλογες θέσεις αλλά και πολιτικές πρακτικές εκ μέρους της Β’ Διεθνούς και προπάντων του Πλεχάνοφ».
Θεωρία και πράξη
Ο Γεώργιος Σκληρός μυήθηκε, ή αν προτιμάτε κατηχήθηκε, στο μαρξισμό από το συγγραφέα Κωνσταντίνο Χατζόπουλο (1868-1920) και από τον παιδαγωγό Αλέξανδρο Δελμούζο (1880-1956). Μέσω του Πλεχάνοφ οδηγήθηκε στο μαρξισμό, κατά τα αποτυχημένα χρόνια των ιατρικών σπουδών του στη Ρωσία. Ακολούθως, στη Γερμανία ήρθε σε επαφή με τη γερμανική σοσιαλδημοκρατία και ορισμένα έργα εκπροσώπων της, του Κάουτσκι και του Μπέρνσταϊν. Είναι εξακριβωμένο ότι διάβασε στο πρωτότυπο Μαρξ και Ενγκελς και ορισμένα έργα εκπροσώπων της.
Τελειώνοντας, πρέπει να τονίσουμε ότι η γερμανική εμπειρία, μέσω του Σοσαλδημοκρατικού Κόμματος, διαμόρφωσε την τακτική και τη στρατηγική του Γεωργίου Σκληρού. Γιατί αυτό λειτούργησε ως παράδειγμα σύζευξης θεωρίας και πράξης, που μπορεί να μην είχε να παρουσιάσει θεαματικές κατακτήσεις, αλλά είχε να επιδείξει μικρές πλην δραστικές παρεμβάσεις, που το κρατούσαν ζωντανό: η κατάργηση έκτακτων μέτρων του Μπίσμαρκ και η μεγάλη επιτυχία στις εκλογές.
Ο Γεώργιος Σκληρός, γεννημένος στην Τραπεζούντα του Πόντου, όλη του τη ζωή έπασχε από φυματίωση. Δεν πάτησε ποτέ το πόδι του στην Ελλάδα. Σε ηλικία 41 ετών πέθανε, τον Ιανουάριο του 1919, στην Αλεξάνδρεια. Τέσσερις μήνες μετά, στις 19 Μαΐου, ο Κεμάλ Ατατούρκ θα εκτελούσε την προμελετημένη γενοκτονία 350.000 Ελλήνων του Πόντου. Δεν πρόλαβε να τη μάθει ποτέ…
Via : www.enet.gr
