Τα προσφυγικά camps, εκτός από εικόνες στις ειδήσεις με αφορμή το χιονιά που πραγματικά δυσχεραίνει την καθημερινή διαβίωση των ανθρώπων που ζουν εκεί και ξεγυμνώνει την ολιγωρία των ιθυνόντων, έχουν εξελιχθεί στην πραγματικότητα σε παράλληλους μικρόκοσμους, ενίοτε με συνθήκες ιδρυματοποίησης. Το χιόνι μάς έκανε να ξαναστρέψουμε το βλέμμα μας στο πρόβλημα αλλά τι θα γίνει μόλις λιώσει;
της Τζένης Τσιροπούλου
«Δεν τους λύγισε ο πόλεμος, τους λυγίζουν οι απάνθρωπες συνθήκες εδώ»
Στη Μαλακάσα το χιόνι έφτασε τους πέντε πόντους και το βράδυ η θερμοκρασία πέφτει κάτω από το μηδέν. Οι 500 πρόσφυγες που ζουν στο κέντρο κράτησης προσφύγων εκεί, ξεχειμωνιάζουν μέσα σε κοντέινερ που διαθέτουν μια μικρή σόμπα αλλά δεν έχουν μόνωση και μέχρι πρόσφατα, τουλάχιστον, η τάση του ρεύματος συχνά έπεφτε με αποτέλεσμα να μην μπορεί να λειτουργήσει ούτε αυτή η σόμπα που ζεσταίνει τις οικογένειες Αφγανών και Ιρανών που κατοικούν εδώ και μήνες στη Μαλακάσα.
«Οι συνθήκες είναι όντως πολύ άσχημες. Οι άνθρωποι έχουν μπει σε κοντέινερ από τα μέσα Δεκεμβρίου αλλά τα κοντέινερ είναι απλά κουτιά χωρίς κουζίνα, με μια μικρή σόμπα. Δε μένει κανείς πια σε σκηνές αλλά τα κοντέινερ το χειμώνα είναι σαν ψυγεία. Οι πρόσφυγες μάς λένε ότι κρυώνουν, ειδικά το βράδυ. Η Μαλακάσα είναι κρύα και αφιλόξενη, δεν είναι ένα μέρος κατάλληλο για να ξεχειμωνιάσουν άνθρωποι ούτε να ζήσουν εκεί πολλούς μήνες. Μοιράζεται συσσίτιο αλλά κάποιοι ανάβουν φωτιές για να μαγειρέψουν και εν δυνάμει κάθε φωτιά μπορεί να είναι επικίνδυνη» περιγράφει τις συνθήκες στο ΤPP η ψυχολόγος Χριστίνα Σιδέρη, που εργάζεται στο camp από τον περασμένο Ιούνιο με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα.
Ταυτόχρονα, η Κίνηση Ενωμένοι Ενάντια στο Ρατσισμό και τη Φασιστική Απειλή (ΚΕΕΡΦΑ) απηύθυνε έκκληση για «εκκένωση της Μαλακάσας λόγω παράλυσης από τον ολικό παγετό, πριν να θρηνήσουμε τους πρώτους νεκρούς εγκλεισμένους πρόσφυγες» ενώ αναφέρουν ότι το ιατρείο γεμίζει από αρρώστους.
«Οι άνθρωποι έχουν έρθει από πόλεμο, από χώρες με εξαιρετικά βίαιη ιστορία, με τρομοκρατικά χτυπήματα και απολυταρχικά καθεστώτα και παρ’ όλα αυτά, αυτό που τους έχει λυγίσει είναι ότι βρίσκονται εγκλωβισμένοι σε απάνθρωπες συνθήκες τώρα, χωρίς καμία βεβαιότητα για το τι θα τους συμβεί αύριο» λέει η κ. Σιδέρη.
«Κρυώνουμε, υποφέρει το σώμα μας από το κρύο, δεν έχουμε να μαγειρέψουμε, τα παιδιά δεν πάνε σχολείο, εμείς δεν μπορούμε να δουλέψουμε» είναι κυρίως τα λόγια των γονιών που ακούν οι ψυχολόγοι στις ατομικές και συλλογικές συνεδρίες που κάνουν με τους πρόσφυγες στη Μαλακάσα.
Ιδρυματοποίηση και ψυχική υγεία στο camp
«Οι άνθρωποι έχουν μια απολύτως φυσιολογική αντίδραση ενώ ζουν σε απόλυτα μη φυσιολογικές συνθήκες. Η καθημερινότητά τους είναι ιδρυματοποιημένη. Ζουν αποκομμένοι από τον κοινωνικό ιστό, από το πολιτισμικό τους πλαίσιο, δεν έχουν καμιά ρουτίνα και είναι στη μέση του πουθενά χωρίς να γνωρίζουν τι θα συμβεί στη ζωή τους την επόμενη μέρα. Πόσο υγιείς μπορούν να παραμείνουν; Είναι άνθρωποι πολύ υπομονετικοί, είναι γονείς αλλά έχουν δυσκολευτεί πάρα πολύ.
»Υπάρχουν αρκετές δραστηριότητες στο camp, οι οποίες είναι πολύ χρήσιμες αλλά αν το βράδυ κρυώνεις, μετά δεν έχεις όρεξη να ζωγραφίσεις» λέει η ψυχολόγος στο TPP, συμπληρώνοντας ότι, «Αυτή η αβεβαιότητα μπορεί να είναι εξαιρετικά τραυματική».
Η καθημερινότητα και οι συνθήκες διαβίωσης δεν μπορούν παρά να επηρεάσουν την ψυχική υγεία των ανθρώπων. Κάποιοι πρόσφυγες έχουν αναπτύξει μείζονα κατάθλιψη και αγχώδεις διαταραχές, με την ψυχολόγο να επισημαίνει ότι: «Πρόκειται και για ενήλικες και για παιδιά γιατί τα παιδιά ναι μεν δεν μπορούν να εξηγήσουν λογικά το τι συμβαίνει αλλά συναισθηματικά είναι πολύ καλοί υποδοχείς αυτού που βιώνουν οι γονείς τους και επιδρά ξεκάθαρα επάνω τους, ειδικά εφόσον δεν έχουν δομήσει μια προσωπικότητα ώστε να έχουν άμυνες. Το τραύμα τους είναι ανοιχτό και δεν μπορούν να επουλώσουν τις πληγές τους. Οι άνθρωποι αυτοί διαθέτουν ικανότητες και δε θα μας χρειάζονταν καν αν υπήρχε ένα σταθερό πλαίσιο διαβίωσης και προοπτικές για τη ζωή τους».
Το αναμενόμενο και η ολιγωρία
Είναι κοινή παραδοχή ακτιβιστών, εργαζομένων στα camps, ακόμα και του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής ότι η κατάσταση στα νησιά είναι πάρα πολύ κακή, με τη Μόρια της Λέσβου να βρίσκεται για μια ακόμα φορά στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου εξαιτίας των μίζερων και επικίνδυνων συνθηκών που επικρατούν στο hotspot. Σκηνές που λύγισαν από το χιόνι και άνθρωποι που ξεπαγιάζουν και έχουν απηυδήσει, νιώθοντας ότι οι ζωές τους αξίζουν λιγότερο από των άλλων, κάνουν αυτές τις μέρες το γύρο του διαδικτύου και των διεθνών ΜΜΕ.
«Μπορούσε να προβλεφθεί. Μπορούσε να έχει ανοίξει ένας θερμαινόμενος χώρος εγκαίρως. Όταν πήγα στα νησιά τον Ιανουάριο, ήταν ήδη σε πολύ άσχημη κατάσταση οπότε ήταν αναμενόμενο ότι αυτό θα γινόταν στη Λέσβο. Κάποιοι έχουν μεταφερθεί σε ξενοδοχεία αλλά δεν υπάρχουν αρκετοί χώροι και οι άνθρωποι έχουν κολλήσει εκεί λόγω των γεωγραφικών περιορισμών που απορρέουν από τη συμφωνία με την Τουρκία. Το να βάλεις ένα υπόστρωμα σε μια σκηνή δε σημαίνει ότι η σκηνή θα πάψει να είναι μούσκεμα. Τα σημάδια φάνηκαν ήδη από τη φωτιά στη Μόρια όταν χάθηκε η γιαγιά και το παιδί» λέει στο TPP η ερευνήτρια της Διεθνούς Αμνηστίας στην Ελλάδα και την Κύπρο, Λία Γώγου.
Παράλληλα, την ώρα που γράφεται αυτό το κείμενο και μέρες μετά το ξέσπασμα της έντονης κακοκαιρίας, ανακοινώνεται ότι εξοπλισμένο πλοίο του Πολεμικού Ναυτικού θα μεταβεί στη Λέσβο για να φιλοξενήσει όσους πρόσφυγες και μετανάστες βρίσκονται αντιμέτωποι με τα ακραία καιρικά φαινόμενα.
Και μετά τα χιόνια, τι;
Η κατάσταση είναι δυσοίωνη και σε άλλες χώρες της Ευρώπης που αντιμετωπίζουν έντονα καθοδική πορεία της θερμοκρασίας και προβληματικές υποδομές για τους πρόσφυγες και τους αιτούντες άσυλο. Στη Βουλγαρία, δύο άντρες από το Ιράκ και μια γυναίκα από τη Σομαλία βρέθηκαν νεκροί από το κρύο στα βουνά κοντά στην Τουρκία ενώ στη Γερμανία, η αστυνομία βρήκε 19 αιτούντες άσυλο -ανάμεσά στους και πέντε παιδιά-, οι οποίοι παρατημένοι σε έναν αυτοκινητόδρομο στους -20 βαθμούς υπέφεραν από υποθερμία. Στο Βελιγράδι αρκετές εκατοντάδες πρόσφυγες και μετανάστες αναζητούν καταφύγιο σε εγκαταλελειμμένες αποθήκες, καίγοντας πλαστικά σκουπίδια για να ζεσταθούν ενώ το αίτημά τους είναι να ανοίξουν τα σύνορα για να συνεχίσουν το ταξίδι τους.
Πίσω στην Ελλάδα, σύμφωνα με την ερευνήτρια της Διεθνούς Αμνηστίας, «Η καλύτερη λύση είναι να αρχίσουν να μεταφέρονται οι άνθρωποι από τα νησιά στην ενδοχώρα γιατί ουσιαστικά είναι σαν φυλακισμένοι και είναι ξεκάθαρο ότι οι δομές που υπάρχουν δεν μπορούν να ανταποκριθούν», παρά τα χρήματα που λαμβάνουν οι οργανώσεις, η Ύπατη Αρμοστεία και η ελληνική κυβέρνηση για τη βελτίωση των συνθηκών, αν και ούτε στην ενδοχώρα φαίνεται να υπάρχουν άμεσες λύσεις.
«Το χιόνι τράβηξε την προσοχή μας, είναι όμως το κερασάκι στην τούρτα. Αυτή η μιζέρια υπάρχει μήνες τώρα είτε πρόκειται για τους ανθρώπους που καήκαν, τις επιθέσεις στη Σούδα, τις γυναίκες που φοβούνται τα βράδια να πάνε στην τουαλέτα μην τυχόν και υποστούν κάποια επίθεση είτε για τα ασυνόδευτα ανήλικα που συχνά δεν έχουν καμία προστασία. Η λύση δεν είναι να μεταφέρονται οι άνθρωποι από camp σε camp. Η λύση είναι να ζήσουν σε ανθρώπινες συνθήκες.
»Ξέρετε πόσο βασικό είναι να μπορείς να έχεις λίγο ζεστό νερό και ένα κανονικό μπάνιο; Στους ανθρώπους που έχουν μεταφερθεί σε σπίτια, βλέπεις τη χαρά και τη λάμψη ξανά στα μάτια τους».
Via : www.thepressproject.gr
