Οι «περιστρεφόμενες πόρτες» της Ευρώπης

Για το φαινόμενο των «περιστρεφόμενων πορτών» (revolving doors) μεταξύ πολιτικών αξιωμάτων και θέσεων στον ιδιωτικό τομέα υπάρχουν δύο προσεγγίσεις. Αυτοί που το θεωρούν φυσιολογικό το θέτουν στη βάση της χρήσιμης εμπειρίας, ενώ όσοι βλέπουν σοβαρές επιπλοκές και σύγκρουση συμφερόντων προτιμούν το λαϊκότερο «να βάλουμε το λύκο να φυλάει τα πρόβατα;».

των Κώστα Εφήμερου και Θάνου Καμήλαλη

Οι πρώτοι υποστηρίζουν ότι πολύ φυσιολογικά οι κυβερνήσεις προσλαμβάνουν πετυχημένους επαγγελματίες με γνώση του ιδιωτικού τομέα και με διασυνδέσεις στις επιχειρήσεις που θα πρέπει να ελέγξουν και ότι, επίσης, πολύ φυσιολογικά οι επιχειρήσεις προσλαμβάνουν ανθρώπους που έχουν υπηρετήσει σε υψηλά αξιώματα προκειμένου να έχουν μεγαλύτερη πρόσβαση εντός των κυβερνήσεων και αυξημένες πιθανότητες να αναλάβουν δημόσια έργα. Οι δεύτεροι υποστηρίζουν ακριβώς τα ίδια χωρίς το «πολύ φυσιολογικά».

Όταν το σύστημα αποτυγχάνει

Στις 15 Σεπτεμβρίου του 2008 ο κόσμος ξυπνάει μαθαίνοντας ότι ο τραπεζικός κολοσσός Lehman Brothers κήρυξε χρεοκοπία. Εκείνο το πρωί η παγκόσμια οικονομία ξεκινάει μια περιδίνηση που καταγράφηκε στην ιστορία ως «η 2η Μεγάλη Ύφεση» και τα θύματά της είναι εκατομμύρια άνθρωποι σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης. Όπως αποδείχτηκε εκ των υστέρων η Lehman έκρυβε επί χρόνια τα κακά της οικονομικά αποτελέσματα σε περίπλοκα χρηματοπιστωτικά προϊόντα (CDS). Οι πραγματικές της ζημιές υπολογίστηκαν στα 60 δισεκατομμύρια δολάρια, περίπου, δηλαδή, όσο το 1/3 του ΑΕΠ της χώρας μας.

Ο Ρίτσαρντ Ντικ Φούλντ, τελευταίος CEO της Lehman Brothers αποχωρεί από την επιτροπή διερεύνησης. Στην έξοδο έχουν συγκεντρωθεί πρώην εργαζόμενοι της εταιρίας. Ο Φούλντ σήμερα είναι ιδιοκτήτης μιας εταιρίας Συμβούλων. Το 2015 δήλωσε 20 εκατ. δολάρια ως έσοδα από πώληση γής.

Κι όμως, θεωρητικά, κάτι τέτοιο δεν μπορούσε να συμβεί σε ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα που λειτουργεί υπό το πλαίσιο της FED, της Ομοσπονδιακής Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ. Στον απόηχο της κρίσης η αμερικάνικη κυβέρνηση διατάζει έρευνα για την αστοχία του συστήματος και μια ειδική ομοσπονδιακή επιτροπή συστήνεται με αυτό το σκοπό. Στην απόρρητη έκθεση σχετικά με τους Συστημικούς Κινδύνους στην Τραπεζική Εποπτεία (Report on Systemic Risk and Bank Supervision), που ολοκληρώνεται ένα χρόνο μετά, σημειώνεται ότι οι «ελεγκτές δεν επέδειξαν την απαραίτητη αυστηρότητα» και πολλές φορές λειτούργησαν «ως εκπρόσωποι των τραπεζών» που υποτίθεται ότι ήλεγχαν.

Από τις δεκάδες συνεντεύξεις που έκαναν τα μέλη της επιτροπής προέκυψε ότι ο λόγος αυτής της «καλής σχέσης» μεταξύ ελεγκτών και ελεγχόμενων εξηγιόταν από το γεγονός ότι πολλά υψηλόβαθμα στελέχη του ελεγκτικού μηχανισμού εποφθαλμιούσαν μια καλοπληρωμένη θέση στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ενώ, την ίδια ώρα, τραπεζικά στελέχη μεσαίας κλίμακας υπέβαλλαν τα βιογραφικά τους για μια θέση στη FED. Στις συστάσεις της έκθεσης σημειώνεται η ανάγκη για «αναβάθμιση της ιεραρχίας, της εκπαίδευσης και των πόρων στους υπευθύνους από τους οποίους θα πρέπει να απαιτηθεί περισσότερη απόσταση, καχυποψία και κριτική στάση».

Τα συμπεράσματα της έκθεσης οδήγησαν υποτίθεται τη FED να υιοθετήσει νέο εσωτερικό κανονισμό αλλά ένα περιστατικό που συνέβη το 2011 απέδειξε ότι τίποτα δεν είχε αλλάξει. Τον Μάιο του 2012 η ελέγκτρια της FED, Κάρμεν Σεγκάρα -μόλις απολυμένη από την κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ- δίνει στη δημοσιότητα μια σειρά από μαγνητοφωνημένες συνομιλίες που αποδεικνύουν ότι οι ελεγκτές της FED όχι μόνο δεν προσπάθησαν να αποτρέψουν ένα σκάνδαλο αξίας 23 δισεκατομμυρίων δολαρίων της Goldman Sachs αλλά επιπλέον έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να το αποσιωπήσουν. Η υπόθεση αφορούσε την πώληση του πετρελαϊκού κολοσσού El Paso Corp. στην Kinder Morgan. Η GS ήταν τότε σύμβουλος της El Paso και είχε αναλάβει τη διαδικασία προσφορών και πώλησης αλλά είχε ξεχάσει να αναφέρει στους πελάτες της ότι την ίδια ώρα ήταν και μεγαλομέτοχος της Kinder Morgan (είχε συνολικά μετοχές αξίας 4 δισ. δολαρίων). Στις απομαγνητοφωνημένες συνομιλίες η Σεγκάρα επιπλέον αναφέρεται σε ένα Swap λίγων ημερών που είχε πραγματοποιήσει η Goldman Sachs με την ισπανική τράπεζα Banco Satander προκειμένου να κρύψει το πραγματικό της χρέος από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς της Ευρώπης. Η δομή και ο τρόπος εκτέλεσης του Swap μοιάζει πανομοιότυπος με αυτό που είχε εκτελέσει πάλι η GS με την Ελληνική κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη προκειμένου να πιάσει η Ελλάδα τα κριτήρια για να μπει στην Ευρωζώνη. Γιατί όμως η FED δεν ήθελε να αρθεί στο ύψος των περιστάσεών; Μα φυσικά γιατί οι επικεφαλής και των δύο οργανισμών αντάλλασαν επί χρόνια θέσεις μεταξύ τους.

Η Κάρμεν Σεγκάρα που απολύθηκε επειδή προσπάθησε να ελέγξει την Goldman Sachs έχασε το 2014 οριστικά την δικαστική διαμάχη με τη FED (ζητούσε την επαναπρόσληψή της). Η ίδια αντιμετωπίζει διώξεις για παραβίαση προσωπικών δεδομένων.

Ο σημερινός Πρόεδρος της FED, Γουίλιαμ Ντούντλεϊ, ήταν πρώην στέλεχος της Goldman. Αλλά και ο επικεφαλής του τμήματος που εργαζόταν η Σεγκάρα και το οποιο είχε επιφορτιστεί με τον έλεγχο του χρηματοπιστωτικού κολοσσού, Τζέραλντ Κόριγκαν, σήμερα έχει μεταπηδήσει από τη FED στην GS. Ο Κόριγκαν ακούγεται στις μαγνητοφωνημένες συνομιλίες να προσπαθεί να καθησυχάσει τη Σεγκάρα και να την αποτρέψει από το να προχωρήσει σε καταγγελίες σχετικά με τις υπόγειες διαδρομές στο σκάνδαλο της El Paso. Τον Οκτώβριο του 2011, όταν εξελισσόταν η αγοροπωλησία, ο Πρόεδρος της FED, Στίβεν Φρίντμαν, ήταν ταυτόχρονα και επικεφαλής της Επιτροπής Κινδύνων στο ΔΣ της Goldman Sachs. Αυτός, τουλάχιστον, κυκλοφορούσε από τις περιστρεφόμενες πόρτες χωρίς να χρειάζεται άλλο κουστούμι.

Πόσο κοστίζουν οι περιστρεφόμενες πόρτες;

Ας κοιτάξουμε την οικονομική κρίση που προκάλεσε η κατάρρευση της Lehman Brothers. Σας θυμίζουμε ότι σύμφωνα με την εσωτερική έκθεση της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης των ΗΠΑ την κύρια ευθύνη φέρουν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί που δεν έκαναν ό,τι έπρεπε προκειμένου να την αποτρέψουν και ο κύριος λόγος που συνέβη αυτό ήταν εξαιτίας του φαινομένου των «περιστρεφόμενων πορτών». Σύμφωνα με τον έμπειρο στρατηγικό αναλυτή, Φίλ Ντόου, η πτώση κατά 50% του χρηματιστηριακού δείκτη Dow Jones στους πρώτους 17 μήνες μετά την κατάρρευση της LB είναι ανάλογος με το 54,7% της πτώσης στην Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του ’30, ενώ τους επόμενους 16 μήνες οι συνολικές απώλειες για το χρηματιστήριο των ΗΠΑ έφτασε μέχρι και το 89%. Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο οι τράπεζες μέσα σε ένα χρόνο έχασαν συνολικά 3,8 τρισεκατομμύρια ευρώ, ενώ το 2010 στις ζημιές προστέθηκαν άλλα 2,6 τρισεκατομμύρια. Για να καταλάβετε το μέγεθος σε μια μονάδα μέτρησης που ίσως γνωρίζετε μιλάμε για 71 μνημόνια.

Ο συνολικός αντίκτυπος της 2ης Μεγάλης Ύφεσης δεν έχει ακόμα καταγραφεί αλλά το Brookings Institution υποστήριξε το 2009 ότι μέσα σε ένα μόλις χρόνο από την κατάρρευση της LB χάθηκε το ένα τρίτο του παγκόσμιου πλούτου. Η τρομακτική αυτή απώλεια θα μπορούσε να προκαλέσει την ολοκληρωτική κατάρρευση του παγκόσμιου τραπεζικού συστήματος αλλά τότε οι ηγέτες της δύσης είχαν με μια φοβερή ιδέα: Να μεταφέρουν το κόστος… και κάπως έτσι εφευρέθηκε ο όρος Austerity προκειμένου να μεταφερθούν οι ζημιές των τραπεζικών κολοσσών στις κεντρικές τράπεζες ΗΠΑ  και Ευρώπης οι οποίες ανακεφαλαιοποιώντας τις με τα «Προγράμματα σωτηρίας» μετέφεραν με τη σειρά τους τον λογαριασμό στους πολίτες.

Οι ελεγκτές της Lehman Brothers την περίοδο 2007-2008 όχι μόνο δεν βρίσκονται στη φυλακή αλλά σήμερα εργάζονται ως Golden Boys στους μεγαλύτερους τραπεζικούς κολοσσούς. Στον παρακάτω πίνακα εμφανίζεται το ποσοστό των εργαζομένων που μεταπήδησαν από τα ρυθμιστικά όργανα των ΗΠΑ σε τράπεζες και αντίστροφα.

Η Ευρώπη των (οικονομικών) αξιών

Μέχρι στιγμής επικεντρωθήκαμε στις περιστρεφόμενες πόρτες που βρίσκονται στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού αλλά και στη δική μας γειτονιά η εικόνα δεν είναι καθόλου διαφορετική. Η υπόθεση ήρθε πάλι στο προσκήνιο εξαιτίας της «μεταγραφής» του πρώην προέδρου της Κομισιόν, σε ποια άλλη; Στην Goldman Sachs.

Ο Χοσέ Μανουέλ Μπαρόζο διετέλεσε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μία δεκαετία, την περίοδο 2004-2014. Και πλέον όπως κάθε ευρωπαίος πολιτικός «που σέβεται τον εαυτό του» εργάζεται ως μη εκτελεστικός πρόεδρος στην Goldman Sachs με βασικό αντικείμενο την ομαλή μετάβαση της επενδυτικής τράπεζας στο Brexit.

Όμως η συγκεκριμένη περίπτωση, δεν αφορά μόνο το ότι ένας ευρωπαίος αξιωματούχος θα εργάζεται πλέον για μια από τις μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου. Είναι το γεγονός ότι ένας από τους κορυφαίους Ευρωπαίους ηγέτες την περίοδο της μεγαλύτερης διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης των τελευταίων 80 χρόνων εντάσσεται στο δυναμικό της τράπεζας που κατηγορείται ότι προκάλεσε το παγκόσμιο «κραχ», κίνηση που θέτει σοβαρά ηθικά ζητήματα, ακόμα και μέσα στους κύκλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μαζί με την Lehmann Brothers, η Goldman Sachs θεωρείται από τους βασικούς υπαιτίους της κρίσης, με ρόλο τόσο στην αμερικανική κατάρρευση, όσο και στην ελληνική κρίση χρέους. Για μεγάλο διάστημα πριν το 2008 χορηγούσε «τοξικά» ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια, κάτι που δημιούργησε τη «φούσκα των ακινήτων» στις ΗΠΑ και οδήγησε την οικονομία της ένα βήμα πριν τον γκρεμό, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να εγκρίνει ένα τεράστιο πακέτο διάσωσης τόσο για τη χώρα, όσο και για τις ιδιωτικές τράπεζες.  Στις αρχές του 2016 της επιβλήθηκε πρόστιμο 5 δις. δολάρια από την αμερικανική κυβέρνηση για την τακτική της αυτή.

Εκδήλωση με θέμα: «Μύθοι και αλήθειες για το δημόσιο χρέος. Πριν και μετά το PSI / OSI» από τον Κύκλο Ιδεών για την Εθνική Ανασυγκρότηση, Αριστερά ο Γιάννης Στουρνάρας, Διοικητής σήμερα της ΤτΕ που δεν παρέδωσε ποτέ το πόρισμα για το Swap μεταξύ ελληνικής κυβέρνησης – Goldman Sachs. Στη μέση ο Κώστας Σημίτης, ο άνθρωπος που το εκτέλεσε για να βγούνε τα νούμερα στην Ε.Ε. Δεξιά η Λίλα Μπακατσέλου, σύζυγος του Ευάγγελου Βενιζέλου, που φρόντισε να μην γίνει εξεταστική επιτροπή για το αμαρτωλό Swap. Φωτογραφία: Αλέξανδρος Μιχαϊλίδης / SOOC.

Παράλληλα, η αμερικανική τράπεζα ήταν αυτή που βοηθούσε την Ελλάδα να «κρύψει» το ύψος του δημόσιου χρέους της, ώστε να εμφανίζεται ότι το χρέος είναι κάτω από το -3% κάθε χρόνο, να μπει αρχικά στην Ευρωζώνη και στην συνέχεια να αποφεύγει τις βαριές κυρώσεις που προβλέπει από το 1999 η Συνθήκη του Μάαστριχτ. Η Goldman υπέγραφε με την Ελλάδα «Συμβάσεις ανταλλαγής κινδύνου αθέτησης (credit default swap CDS), ενώ παράλληλα σημαντικά στοιχεία, όπως οι στρατιωτικές δαπάνες, έμεναν τακτικά έξω από την μέτρηση του ετήσιου ελλείμματος. Η Ελλάδα δεν είναι μόνη υπαίτιος γι αυτό, καθώς η Ευρώπη, μέσω της Eurostat, ενέκρινε αυτούς τους πλασματικούς αριθμούς.  Έπρεπε να φτάσουμε στο 2010 για να αποκαλυφθεί το πραγματικό ύψος του δημοσίου χρέους της χώρας. Τη συνέχεια την ξέρετε…(«Fun fact»: Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος την περίοδο που η Goldman Sachs «μασκάρευε» το δημόσιο χρέος ήταν ο Λουκάς Παπαδήμος.)

Ο βρόμικος ρόλος της Goldman στην κρίση χρέους δεν έχει ξεχαστεί από τους νυν ευρωπαίους ηγέτες. «Προσωπικά δεν έχω κανένα πρόβλημα να δουλεύει για μια ιδιωτική τράπεζα. Αλλά ίσως έχω για αυτήν την τράπεζα» δήλωσε ο διάδοχος του στην ηγεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ. Αξιωματούχοι της Ε.Ε έχουν ξεκινήσει μια διαδικτυακή καμπάνια με την οποία ζητούν να αφαιρεθεί από τον Μπαρόζο το δικαίωμα σύνταξης από την θητεία του στην Κομισιόν και το Ευρωκοινοβούλιο, ποσό που υπολογίζεται στα 15.000 το μήνα, Το κείμενο έχει υπογραφεί από σχεδόν 150.000 πολίτες. Το «κατηγορητήριο» των στελεχών της Ε.Ε. εναντίον της Goldman Sachs αναφέρει τον ύποπτο ρόλο της τράπεζας  στην υπόθεση των «τοξικών» ενυπόθηκων δανείων, που οδήγησε στην παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση των ετών 2008-2009 και στην ανάμειξή της Goldman Sachs στην κρίση χρέους της Ελλάδας καθώς, όπως αναφέρει το κείμενο, «βοήθησε καταρχήν στην διασπορά του ελλείμματος και στη συνέχεια, το 2009 και 2010, κερδοσκόπησε σε βάρος του ελληνικού χρέους, γνωρίζοντας ότι δεν ήταν βιώσιμο.»

Οι κινήσεις της Κομισιόν κατά Μπαρόζο δεν περιορίζονται στις δηλώσεις Γιούνκερ. Μετά την έντονη διαμαρτυρία ομάδων του Ευρωκοινοβουλίου (όπως οι Σοσιαλιστές και η Ενωμένη Αριστερά), μια ειδική επιτροπή θα συγκληθεί για να εξετάσει κατά πόσο η «μεταγραφή» Μπαρόζο είναι σύμφωνη με τους κανόνες της Ε.Ε περί ηθικής και το εάν το νέο συμβόλαιο του πορτογάλου πολιτικού παραβιάζει τη δέσμευση των ευρωπαίων αξιωματούχων να εκτελούν τα καθήκοντά τους «με ακεραιότητα και διακριτικότητα». Φαντάζει δύσκολο να επιβληθούν κυρώσεις στον πρώην ισχυρό άνδρα της Κομισιόν, καθώς οι κανόνες θέτουν χρονικό όριο 18 μηνών στον έλεγχο οποιασδήποτε νέας θέσης αξιωματούχων εκτός της Ένωσης και ο Μπαρόζο (κατά φοβερή σύμπτωση) γίνεται μέλος της Goldman Sachs 20 μήνες μετά το τέλος της θητείας του στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Ένα οικοδόμημα γεμάτο περιστρεφόμενες πόρτες

Θα ήταν τεράστιο λάθος να αντιμετωπίσει κανείς την υπόθεση Μπαρόζο ως μεμονωμένο περιστατικό. Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο των Περιστρεφόμενων Πορτών έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 80 μετακινήσεις μεταξύ ευρωπαϊκών αξιωμάτων και ιδιωτικού τομέα και μιλάμε μόνο για το επίπεδο διοίκησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τίποτα δεν αλλάζει την εικόνα όταν μεταφέρουμε την έρευνα στο εθνικό επίπεδο. Η Αναστασία Σακελλαρίου διετέλεσε Πρόεδρος του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας αφού πρώτα μετείχε στην Επιτροπή Χρηματοδοτήσεων του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου.  Η Σακελλαρίου διώκεται σήμερα από την ελληνική δικαιοσύνη σε βαθμό κακουργήματος για το αδίκημα της απιστίας καθώς η επιτροπή στην οποία συμμετείχε διέθεσε επισφαλή δάνεια αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ χωρίς εγγυήσεις (γνωστά και ως θαλασσοδάνεια) σε επιχειρηματίες όπως ο Δημήτρης Κοντομηνάς. Η κακουργηματική της δίωξη την ανάγκασε να παραιτηθεί από το ΤΧΣ αλλά η καριέρα της δεν επηρεάστηκε. Η κυρία Σακελλαρίου είναι σήμερα στέλεχος του ομίλου EFG συμφερόντων Λάτση.

Άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα του φαινομένου revolving doors αποτελεί η περίπτωση της Κατερίνας Σαββαΐδου. Η πρώην Γενική Γραμματέας Δημοσίων Εσόδων πριν αναλάβει τη θέση ήταν Senior Tax Manager στο χρηματοπιστωτικό κολοσσό PriceWaterhouseCooper (PwC), αυτόν που η διαρροή LuxLeaks απέδειξε ότι χρησιμοποιούσε τεχνογνωσία και διασυνδέσεις εντός των κυβερνήσεων προκειμένου οι πελάτες της να φοροαποφεύγουν. Την ίδια περίοδο, όμως, που η εταιρία της κυρίας Σαββαΐδου εκπροσωπούσε την Coca Cola SBC και την EFG Group είχε προσληφθεί επίσης από το υπουργείο Οικονομικών σε επιτροπή ελέγχου και έκανε δηλώσεις στα διεθνή ΜΜΕ ως «σύμβουλος της κυβέρνησης». Δηλαδή υπέγραφε τις Εκθέσεις Διαφάνειας των επιχειρήσεων που ήταν ταυτόχρονα πελάτες στην PwC και τις οποίες συμβούλευε ώστε να υπογράφουν tax rulings προκειμένου να κρύβουν εκατομμύρια ευρώ από τον ελληνικό φορολογικό μηχανισμό. Σύμφωνα με το ΦΕΚ της σύστασης της επιτροπής που συμμετείχε η Σαββαΐδου «κάθε μέρος του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου οφείλει να δηλώνει ενδεχόμενη σύγκρουση συμφερόντων», σε ένα κόσμο όμως που οι «περιστρεφόμενες πόρτες» είναι νόμιμες φαίνεται ότι η πρώην σιδηρά κυρία του ΥΠΟΙΚ δεν ένιωθε κάποια εσωτερική σύγκρουση.

Εν κατακλείδι

Τα τελευταία χρόνια η νέα δημοσιογραφία των διαρροών μας δίνει την δυνατότητα να αποκτήσουμε μια συνολικότερη θεώρηση του αδυσώπητου οικονομικού μας συστήματος. Μια έρευνα του Δικτύου για την Φορολογική Δικαιοσύνη (Tax Justice Network) που δημοσίευσε η Guardian το 2012 υπολόγισε ότι περίπου 21 τρισεκατομμύρια δολάρια (233 Μνημόνια) βρίσκονται κρυμμένα σε φορολογικούς παραδείσους. Η έρευνα είχε γίνει πριν έρθουν στη δημοσιότητα τα Panama Papers. Η τρομακτική αυτή φοροαποφυγή είναι νόμιμη εξαιτίας μιας σειράς κανονιστικών πλαισίων και φορολογικών ρυθμίσεων τις οποίες σκέφτηκαν και εκτέλεσαν -σε αγαστή συνεργασία- οι επικεφαλής των χρηματοπιστωτικών και των ρυθμιστικών ιδρυμάτων.

Τα συστημικά ΜΜΕ -των Διεθνών μη εξαιρουμένων- κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους προκειμένου να μεταδίδουν αυτή την εικόνα αποσπασματικά και εκτός πλαισίου. Κάθε φορά που εμφανίζεται ένα σκάνδαλο «περιστρεφόμενης πόρτας», σαν αυτά που περιγράφονται εδώ, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης παριστάνουν τα αιφνιδιασμένα και το παρουσιάζουν ως φαινόμενο «σάπιου μήλου». Η αλήθεια όμως είναι ότι δεν υπάρχουν στελέχη-καταχραστές του συστήματος αλλά ένα καλά σχεδιασμένο καταχρηστικό σύστημα που χρειάζεται τα κατάλληλα στελέχη για να λειτουργήσει.

Και όπως αποδεικνύεται, ακόμα και όταν κάποιος βρίσκεται με το δάχτυλο στο μέλι η διαπόμπευσή του κρατάει πολύ λίγο (δεν συζητάμε φυσικά για απόδοση ευθυνών), ίσα μόνο μέχρι να του καθαρίσει κάποιος το δάχτυλο και να του δώσει ένα νέο βαζάκι μέλι σε ένα άλλο δωμάτιο. Ένα δωμάτιο το οποίο είναι συνδεμένο με το υπόλοιπο οικοδόμημα μέσω μιας περιστρεφόμενης πόρτας.

Via : www.thepressproject.gr