Ένας πρώην επιθεωρητής του γαλλικού ΣΔΟΕ και σήμερα διεθνής σύμβουλος σε θέματα καταπολέμησης της χρηματοοικονομικής διαφθοράς επισημαίνει τις τεράστιες διαστάσεις ενός φαινομένου που αποσταθεροποιεί την διεθνή οικονομία
του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Το βιβλίο που παρουσίασε πρόσφατα στο Παρίσι ο κ.Νοέλ Πονς φέρει τον τίτλο «Η Διαφθορά των Ελίτ» (εκδ. Ο.Ζακόμπ) και, όπως αναφέρει ο συγγραφέας του, αναφέρεται στη «ήπια διαφθορά».
Η τελευταία, κάθε άλλο παρά δημιούργημα της εποχής μας είναι. Κατά τον δικαστικό λειτουργό και πρώην επικεφαλής της Γαλλικής Κεντρικής Υπηρεσίας Πρόληψης της Διαφθοράς κ. Κλωντ Ματόν, η διαφθορά στις διάφορες μορφές είναι πανάρχαιο φαινόμενο. Αναφέρονται σε αυτήν τόσον η Βίβλος, όσο και ο Κικέρων. Αυτό οφείλεται δε σε συστήματα μεταβίβασης δικαιωμάτων, υπό αδιαφανείς συνθήκες, τα οποία εκμεταλλεύονται και αξιοποιούν οι διάφορες ελίτ κατά κύριο λόγο και οι οργανωμένες ομάδες πίεσης.
«Στις σημερινές συνθήκες, όμως, η διαφθορά έχει πάρει κολοσσιαίες διαστάσεις λόγω της εντυπωσιακής ανάπτυξης των χρηματοοικονομικών συναλλαγών, οι οποίες συνεπάγονται απίστευτες και παγκόσμιες ροές κεφαλαίων, που γίνονται με εκπληκτική ταχύτητα και χάνονται σε ένα πολύπλοκο χρηματοοικονομικό πέλαγος», μάς είπε ο κ.Νοέλ Πονς. «Στο επίπεδο λοιπόν αυτό, οι διάφορες προσπάθειες αυτοελέγχου και αυτοσυγκράτησης που γίνονται στον χρηματοοικονομικό τομέα καταλήγουν στην δημιουργία αυτοπροστατευόμενων κλειστών συστημάτων, στα οποία δύσκολα μπορεί να διεισδύσει κανείς. Και επειδή τα κλειστά αυτά δίκτυα κινούνται με πολύ μεγάλη ταχύτητα στις διεθνείς αγορές, είναι εξαιρετικά δύσκολος ο εντοπισμός τους και σχεδόν αδύνατος ο έλεγχός τους», υποστηρίζει ο Γάλλος ειδικός.
Καθοριστικός, εξάλλου, από την άποψη αυτή, είναι και ο ρόλος των τραπεζικών λόμπυ στον αναπτυγμένο κόσμο και ιδιαιτέρως στις ΗΠΑ, όπου, λόγω της Γουώλ Στρητ, διαθέτουν υπερβολική δύναμη. Μία δύναμη που επιτείνεται και στον χώρο της επικοινωνίας και στο πεδίο της πολιτικής. Τα τραπεζικά λόμπυ, μάς λέει ο κ.Νοέλ Πονς, ήταν αυτά που οδήγησαν στην πλήρη απορρύθμιση, με αποτέλεσμα την αυτονόμηση του τραπεζικού συστήματος από την πολιτική και την φορολογία.
Βέβαια, πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι με τον τρόπο αυτόν οι τράπεζες συνέβαλαν στην ανάπτυξη και στην διάχυση των επενδύσεων στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Αυτό είναι ένα γεγονός που δεν αμφισβητείται.
Ωστόσο, δεν πρέπει η θετική πλευρά να συσκοτίζει τις αρνητικές πλευρές και τις επιπτώσεις πρακτικών όπως οι τιτλοποιήσεις. Αυτές οι τελευταίες επέτρεψαν στον μόλυβδο να γίνει χρυσάφι. Επέτρεψαν την μεταφορά προς τους επενδυτές πιστώσεων που είχαν μετατραπεί σε ανταλλάξιμα τιτλοποιημένα προϊόντα. Έτσι, είναι πλέον ξεκάθαρο ότι την κρίση προξένησε κυρίως η συμπεριφορά του σκιώδους τραπεζικού συστήματος στις ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης, το οποίο είχε βρει τρόπους αποφυγής του κόστους της εποπτείας, όπως οι επενδυτικές τράπεζες, τα αμοιβαία κεφάλαια υψηλού κινδύνου (hedge funds), πολλές ασφαλιστικές εταιρείες με σημαντική έκθεση σε CDS, θυγατρικές τραπεζών με στόχο την επένδυση σε τιτλοποιημένα προϊόντα, μεσάζοντες στην αγορά τιτλοποιημένων στεγαστικών δανείων, κ.α.
Όμως, αυτό το σκιώδες τραπεζικό σύστημα ήταν απολύτως ανεκτό, για τον απλό λόγο ότι είχε άμεσες προσβάσεις στην ελίτ, μέρος της οποίας ήταν δικτυωμένο μαζί του. Έτσι, η σκιώδης χρηματοοικονομική αγορά για πολλά χρόνια υποεκτιμούσε τους κινδύνους και έπαιρνε μεγάλα ρίσκα επιδιώκοντας το γρήγορο και εύκολο κέρδος –και μάλιστα υπό την ευλογία των αξιολογικών οίκων. Επένδυε για ίδιο λογαριασμό, χρησιμοποιώντας βραχυχρόνιο δανεισμό ώστε να πολλαπλασιάζει το μέγεθος της επένδυσης και της τελικής απόδοσης. Ο δανεισμός αυτός στέρεψε γρήγορα στην διάρκεια της κρίσης και επέτεινε τα προβλήματα, μεταδίδοντας τον πανικό και την πτώση των τιμών των περιουσιακών στοιχείων παντού. Το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα βρέθηκε στο χείλος της καταστροφής , όχι χωρίς να προκαλέσει μία οξύτατη κρίση εμπιστοσύνης και ένα σοβαρότατο έλλειμμα ρευστότητας στην υπερχρεωμένη Δύση.
Ο κ.Νοέλ Πονς επισημαίνει επίσης ότι η τιτλοποίηση επιτρέπει στις τράπεζες να παρουσιάζουν βελτιωμένους ισολογισμούς και να ξεπερνούν έτσι κάποιους όρους των εποπτικών αρχών. Επίσης, κατά τον Γάλλο ειδικό, στον χρηματοοικονομικό χώρο παίζουν σημαντικό ρόλο και κάποιες ΜΚΟ (Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις), οι οποίες στην ουσία είναι πολυεθνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται υπό συνθήκες αδιαφάνειας. «Τράπεζες, επενδυτικά ταμεία, ΜΚΟ και μεγάλες, εμπορικές κυρίως, επιχειρήσεις συνθέτουν ένα πλέγμα με πολλά πλοκάμια και ακόμα περισσότερες διασυνδέσεις, που μέσα από συγκρούσεις συμφερόντων πνίγει στην κυριολεξία κάθε έννοια ηθικής. Καταστάσεις αυτής της υφής αποδυναμώνουν τις απαιτούμενες και επιβαλλόμενες από την παγκοσμιοποίηση διεθνείς συνεργασίες, παράλληλα όμως μεγαλώνουν και τα ποσοστά μαφιοποίησης της διεθνούς οικονομικής ζωής», υπογραμμίζει ο Γάλλος ειδικός.
Αναφέρει έτσι ο κ. Νοέλ Πονς ότι μαφιόζικου τύπου διεθνείς οργανώσεις κατέχουν σημαντικές χρηματοοικονομικές θέσεις στην διεθνή οικονομία κα συνεχώς προσπαθούν να ελέγχουν και δραστηριότητες που αναπτύσσονται στην πραγματική οικονομία. «Πρόκειται για παράγοντες αποσταθεροποιητικούς, που έχουν κάθε λόγο να προκαλούν νομισματικές και άλλες οικονομικές ανισορροπίες προκειμένου το σύστημά τους να λειτουργεί αποδοτικά γι αυτούς και τα μέλη τους», τονίζει.
Αυτές οι ανισορροπίες, όμως, τροφοδοτούν τα κερδοσκοπικά παιχνίδια σε παγκόσμιο επίπεδο και νοθεύουν τους οικονομικούς κανόνες σε μία περίοδο σοβαρών παγκόσμιων οικονομικών και εμπορικών ανακατατάξεων. Έτσι, κατά τον κ.Νοέλ Πονς, το πραγματικό πρόβλημα μιας πιθανής διεθνούς εποπτείας του παγκόσμιου χρηματοοικονομικού περιβάλλοντος δεν είναι τόσο η υιοθέτηση διεθνών εποπτικών και ρυθμιστικών κανόνων, όσο η πολιτική βούληση για την εφαρμογή τους. Στο επίπεδο αυτό, οι πολιτικές επιλογές δεν είναι πάντα αυτονόητες.
«Οι ελίτ χρησιμοποίησαν μέχρι και το 2008 τις παγκόσμιες χρηματοοικονομικές ροές για να ασκούν πολιτική μέσω του δανεισμού και της απελευθέρωσης των πιστώσεων. Δημιούργησαν έτσι την αίσθηση μιας πλασματικής ευημερίας, η οποία κατέληξε στην ωρολογιακή βόμβα του δημοσίου χρέους. Αυτή η κατάσταση οδηγεί εκ του ασφαλούς σε έναν φαύλο κύκλο, η έξοδος από τον οποίο θα είναι κοινωνικά επώδυνη και αποσταθεροποιητική.
Αν δεν επανεξετασθεί σε βάθος η παγκόσμια χρηματοοικονομική οργάνωση, η διεθνής οικονομία θα γνωρίζει μονίμως αναταράξεις που θα δημιουργούν νέες ανισότητες στην κατανομή πλούτου. Την ίδια περίοδο, επικίνδυνες διαστάσεις θα προσλαμβάνει και η διαφθορά των ελίτ, φαινόμενο κατ’ εξοχήν αντιδημοκρατικό –με ό,τι αυτό σημαίνει», υπογραμμίζει ο κ.Νοέλ Πονς.
Via : www.europeanbusiness.gr
