της Αγγελικής Σπανού
Η Αμάγια Εγκάνια, 53 χρόνων, μητέρα ενός παιδιού, έπεσε από το παράθυρο του διαμερίσματός της, στον τέταρτο όροφο, την ώρα που έφτανε ο δικαστικός κλητήρας για να της παραδώσει το χαρτί της έξωσης. Πριν από λίγες εβδομάδες είχε πραγματοποιηθεί και άλλη αυτοκτονία με την ίδια αιτία, λόγω αδυναμίας εξυπηρέτησης στεγαστικού δανείου. Καθημερινά, στην Ισπανία, βγαίνουν περίπου 600 αποφάσεις για έξωση, η κυβέρνηση Ραχόι εκφράζει τη λύπη της και προσπαθεί να έρθει σε συμφωνία με τους τραπεζίτες για να επιδειχθεί αυτοσυγκράτηση.
Η περιπέτεια για την Ισπανία άρχισε όταν έσκασε η φούσκα των ακινήτων. Μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, σταμάτησαν οι εισροές ξένων κεφαλαίων και οι cajas, οι αποταμιευτικές τράπεζες, που κερδοσκοπούσαν παραχωρώντας αφειδώς στεγαστικά δάνεια, βρέθηκαν με επισφάλειες που ξεπερνούν τα 200 δισ ευρώ.
H Bankia, η τράπεζα που εθνικοποιήθηκε φέρνοντας τη χώρα στον προθάλαμο του μηχανισμού διάσωσης, είναι προϊόν της συγχώνευσης επτά ταμιευτηρίων, που έγινε στα τέλη του 2010, υπό την καθοδήγηση της κυβέρνησης, η οποία ενθάρρυνε τους μικροκαταθέτες να αγοράσουν μετοχές, για να χάσουν τελικά το κεφάλαιό τους.
Η οικοδομική έκρηξη στις ακτές τις Ισπανίας, αποτυπώνει με ακρίβεια τον τρόπο με τον οποίο χάθηκε ο έλεγχος στη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Μόνο που τη ζημιά δεν πληρώνουν οι διοικήσεις και τα μεγαλοστελέχη των τραπεζών που έπαιξαν και έχασαν, αλλά οι δανειολήπτες της μεσαίας τάξης. Τα εισοδήματά τους μειώνονται, η ανεργία καλπάζει, το ένα κύμα λιτότητας διαδέχεται το άλλο και οι αυτοκτονίες λίγο πριν από την έξωση, πολλαπλασιάζονται.
Η ισπανική κυβέρνηση ακούει μόνο καλά λόγια από τους εταίρους για τις μεταρρυθμιστικές της προσπάθειες και τις επιδόσεις στη δημοσιονομική εξυγίανση. Από την αρχή της κρίσης, το πολιτικό σύστημα κινήθηκε με τρόπο που ικανοποίησε απόλυτα τις Βρυξέλλες, τη Φρανκφούρτη και την Ουάσιγκτον. Αλλά αυτό δεν έσωσε την Αμάγια Εγκάνια από την απελπισία.
Είναι λίγο να πει κανείς ότι πρόκειται για πολιτική τύφλωση. Ότι, δηλαδή, δεν βλέπουν απολύτως προβλέψιμα αποτελέσματα οι κυρίαρχες δυνάμεις στην ευρωζώνη που επιβάλλουν πολιτικές αδιανόητης λιτότητας, φέρνοντας ύφεση, ανεργία, διάλυση του κοινωνικού κράτους, αποκλεισμούς, μαζική δυστυχία. Είναι ίσως απλοϊκό να υποθέσει κανείς ότι το κάνουν από μια προτεσταντική τιμωρητική λογική, που, σε συνδυασμό με τα νεοφιλελεύθερα δόγματα, καταλήγει σε μια αναίσθητη, ανελέητη επίθεση στον κόσμο της εργασίας. Το πιθανότερο είναι ότι έχουν πλήρη επίγνωση των κοινωνικών παρενεργειών αυτής της πολιτικής, στον πυρήνα της οποίας βρίσκεται μια σκληρά καπιταλιστική επιδίωξη, την κρίση που δημιούργησαν πρώτα οι τράπεζες και μετά οι ηγεσίες, να την πληρώσουν οι λαοί. Με άλλα λόγια, έχουν επιλέξει θύματα και στη βάση αυτής της επιλογής αναπτύσσουν στρατηγικές.
Το ισπανικό παράδειγμα δείχνει πόσο βαθύ είναι το αδιέξοδο της ευρωπαϊκής κρίσης. Και πόσο αδύνατη είναι μία στοιχειωδώς δίκαιη διαχείρισή της αν δεν αλλάξουν οι πολιτικοί συσχετισμοί στην ευρωζώνη και αν δεν επικρατήσουν όσο το δυνατόν προοδευτικότερες πολιτικές δυνάμεις. Δείχνει ακόμη πόσο ανέφικτη είναι οποιαδήποτε άμυνα απέναντι στα πολλαπλά χτυπήματα που δέχονται οι ευρωπαϊκοί λαοί του Νότου, εάν δεν υπάρξουν συμμαχίες σε ένα κοινό μέτωπο για να αθροιστούν δυνάμεις. Ο Ισπανός πρωθυπουργός Μ. Ραχόι, είναι ο απόλυτος yesman. Τα κάνει όλα πριν καν του τα πουν. Σκέφτεται περισσότερα μέτρα λιτότητας από όσα θα του έφερνε στο χαρτί ο Πολ Τόμσεν. Αλλά αυτό δεν άλλαξε τη μοίρα της Αμάγια Εγκάνια.
Σημαίνουν όλα αυτά ότι έχουν δίκιο όσοι λένε πως η μόνη λύση είναι η καταγγελία των μνημονίων και η μονομερής διάρρηξη των όρων της εταιρικής σχέσης; Θα μπορούσαν να έχουν, αν η ελληνική περίπτωση δεν είχε τα εντελώς δικά της χαρακτηριστικά. Χαρακτηριστικά φούσκας έχει σχεδόν ολόκληρη η ελληνική οικονομία: Ανύπαρκτη παραγωγική βάση, κρατικοδίαιτη επιχειρηματικότητα, απουσία κανόνων στη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος, παρασιτικό κεφάλαιο, οργιώδης φοροδιαφυγή, υπερτροφική και αντιπαραγωγική δημόσια διοίκηση, παρανοϊκή επέκταση του εμπορίου μέσω δανεισμού, ανορθολογικό ασφαλιστικό σύστημα, στρεβλώσεις στις δομές του κράτους πρόνοιας, αναχρονιστικό σύστημα παιδείας.
Αυτή η ιδιαιτερότητα, σε συνδυασμό με την αναγκαιότητα που καθορίζει η γεωγραφία, καθιστά την πρόσδεση στον σκληρό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης μονόδρομο για την εθνική επιβίωση με όρους πρώτου κόσμου. Και συνεπώς, η λύση δεν μπορεί να έρθει μέσα από τη σύγκρουση με τους εταίρους και πιστωτές, παρά μόνο μέσα από τη διαμόρφωση συμμαχιών και ένα εθνικό σχέδιο ανασυγκρότησης που θα υπερβαίνει το μνημόνιο. Διαφορετικά, θα είναι αναπότρεπτη η ομηρεία στα «πακέτα», προκειμένου να αποφευχθεί η χρεοκοπία.
Η Αμάγια Εγκάνια έκανε το λάθος να αγοράσει σπίτι με ένα δάνειο που από ένα σημείο και μετά, της έγινε ανυπόφορο. Το πλήρωσε με τη ζωή της. Η άλλη πλευρά, η τράπεζα, πλήρωσε το ίδιο λάθος με την αύξηση των επισφαλειών, με την αλλαγή ενός αριθμού στο κομπιούτερ, και προσβλέπει στην ανακεφαλαιοποίηση για να καλύψει την τρύπα. Γιατί δεν έχει πάντα σημασία ποιος έχει δίκιο.
via Μια ακόμη αυτοκτονία, της Αγγελικής Σπανού | TVXS – TV Χωρίς Σύνορα.
