Καίτη Μυλωνά
Μέλος Διοικούσας Επιτροπής ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ
Βιολογική Γεωργία και Αγροοικολογία – Μετασχηματίζοντας το Σύστημα των Τροφίμων
Το Δεκέμβριο 2019, η το Ευρωπαϊκό Τμήμα της Παγκόσμιας Οργάνωσης για τη Βιολογική Γεωργία δημοσίευσε ένα έγγραφο για την Αγροοικολογία. Στοιχεία αυτού του εγγράφου δημοσιεύονται σε αυτό το κείμενο. Τη μετάφραση έκανε η Καίτη Μυλωνά, Κτηνίατρος. Το πλήρες έγγραφο στα Αγγλικά βρίσκεται στη διεύθυνση: https://www.ifoam-eu.org/sites/default/files/ifoameu_position_paper_agroecology.pdf
Η ανάγκη να μετασχηματίσουμε το αγροδιατροφικό σύστημα
Το σύστημα της αγροδιατροφής, δηλαδή ο τρόπος καλλιέργειας των φυτών, ο τρόπος εκτροφής των ζώων και ο τρόπος παραγωγής των τροφίμων χρειάζονται έναν θεμελιακό μετασχηματισμό λόγω των ολοένα και αυξανόμενων ανησυχητικών εξελίξεων στον τομέα της υγείας και του περιβάλλοντος, καθώς και των κοινωνικοοικονομικών προκλήσεων.
Η βιομηχανοποιημένη Γεωργία και Κτηνοτροφία είναι υπεύθυνη για την εξάντληση των φυσικών πόρων. Σε όρους περιβαλλοντικών επιπτώσεων, περισσότερο από το 11% των εδαφών της ΕΕ έχει προσβληθεί από διάβρωση. Η ίδια η Γεωργία και Κτηνοτροφία επιδρά με διαφόρους τρόπους στην ποιότητα των εδαφών και των υδάτων, μέσω των χημικών, φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων. Εκτιμάται, ότι η Γεωργία και η μεταποίηση των αγροτικών προϊόντων συμμετέχει με ποσοστό 30% στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που προέρχονται από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Το ποσοστό αυτό μπορεί και να αυξάνεται από τις απώλειες και τη σπατάλη των τροφίμων που δεν χρησιμοποιούνται. Η εντατική χρήση των χημικών εισροών στον αγροτικό τομέα ευθύνεται για τη συγκέντρωση των καταλοίπων των φυτοφαρμάκων στα υπόγεια ύδατα και την έκθεση των ανθρώπων/καταναλωτών σε ενδοκρινικούς διαταρράκτες και την αύξηση της μικροβιοαντοχής -δηλαδή της ανθεκτικότητας των μικροβίων στα αντιβιοτικά.
Ο ρόλος της Βιολογικής Γεωργίας και της Αγροοικολογίας
Η Αγροοικολογία (σύζευξη της γεωπονίας και ζωοτεχνίας με την οικολογία) ξεκίνησε ως επιστήμη, η οποία ασχολείται με τις σχέσεις και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των φυτικών και ζωικών οργανισμών με το περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου σε οικοσυστήματα που περιλαμβάνουν την αγροτική παραγωγή. Με την παρέλευση των χρόνων, από μια έννοια/αντίληψη που απασχολούσε ελάχιστους, πέρασε σε διάφορα κείμενα αποφάσεων της ΕΕ και του ΟΗΕ και σε έγγραφα διαφόρων κρατών. Ο FAO θεωρεί πλέον, ότι η Αγροοικολογία αποτελεί το μονοπάτι που οδηγεί στην επίτευξη των Στόχων για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη.
Ειδικότερα ο FAO προωθεί 4 μηνύματα:
- Η Αγροοικολογία συνεισφέρει στην επιτάχυνση της επίτευξης της Agenda 2030
- Η Αγροοικολογία μπορεί να βοηθήσει στη μετάβαση σε βιώσιμα αγροδιατροφικά συστήματα
- Η Αγροοικολογία συμβάλλει στο να ωφελούνται συγχρόνως οι άνθρωποι, ο πλανήτης και τα εισοδήματα των πολιτών
- Η Αγροοικολογία είναι η αντίληψη της επιτυχίας μέσω της καινοτομίας και της συνεργασίας
Ο FAO καταγράφει τα 10 χαρακτηριστικά της Αγροοικολογίας:
- Ποικιλότητα
- Δημιουργία και διάχυση της γνώσης
- Συνέργειες
- Αποτελεσματικότητα
- Ανακύκλωση
- Προσαρμοστικότητα
- Ανθρώπινες και κοινωνικές αξίες
- Πολιτισμός και διατροφικές παραδόσεις
- Υπεύθυνη διακυβέρνηση
- Κυκλική και αλληλέγγυα οικονομία
Βιολογική Γεωργία και Κτηνοτροφία
Βασίζεται στα κινήματα του κοινωνικού μετασχηματισμού, των αγροτών των αρχών του 20ου αιώνα, οι οποίοι αρνούνταν να χρησιμοποιούν τεχνητά μέσα για τη θρέψη και την προστασία των φυτών και στηρίχθηκαν στην αντίληψη της γονιμότητας του εδάφους στον κύκλο του αζώτου εμπλέκοντας και το ζωικό κεφάλαιο και την κομποστοποίηση, στην ποιότητα των τροφίμων και στην υγεία. Ήταν η απάντηση στη βιομηχανοποίηση της Γεωργίας και αναπτύχθηκε από αγρότες οι οποίοι ενδιαφέρονταν για τις επιπτώσεις της συμβατικής γεωργίας στα αγροσυστήματα. Εστίαζαν στη βελτίωση της υγείας του εδάφους χρησιμοποιώντας πρακτικές όπως η αμειψισπορά και η χρησιμοποίηση της χωνεμένης κοπριάς των ζώων για τη βελτίωση των εδαφών. Η Βιολογική Γεωργία και Κτηνοτροφία συνδυάζουν την παράδοση, την καινοτομία και την επιστήμη με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος και την προώθηση δίκαιων πρακτικών στο εμπόριο και στην κοινωνία, καλή ποιότητα ζωής για όλους τους εμπλεκόμενους.
Η Αγροοικολογία και η Βιολογική Γεωργία ακολουθούν την ίδια κατεύθυνση και τις ίδιες πρακτικές
Έχουν τον ίδιο σκοπό, το μετασχηματισμό προς βιώσιμα αγροδιατροφικά συστήματα.
Υπερασπίζονται το ίδιο τις πολιτικές συνοχής στην κοινωνία.
Με αυτό το έγγραφο το κίνημα της βιολογικής γεωργίας (IFOAM) θέλει να τονίσει τις συνέργειες μεταξύ αγροοικολογίας και βιολογικής γεωργίας και ότι οι πρακτικές που ακολουθούνται μπορούν να μετασχηματίσουν αληθινά και θεμελιακά και από κοινού τα τρέχοντα αγροδιατροφικά συστήματα σε συστήματα δικαιότερα, πιο βιώσιμα, τα οποία σέβονται τα όρια των φυσικών πόρων του πλανήτη. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη χρειάζεται να δώσουν μεγαλύτερη έμφαση στις βραχείες διατροφικές αλυσίδες με στόχο να προστατέψουν τη γεωργία τους και να την προσαρμόσουν στις νέες προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή και οι προτιμήσεις των καταναλωτών για πιο υγιεινή διατροφή.
