Δεκαετίες τώρα, η μάχη για τη γη έχει αιματοκυλίσει την Κολομβία, αλλά καμία κυβέρνηση δεν είχε την αναγκαία πολιτική βούληση να βρει μια λύση. Ως τώρα, γιατί για τον νέο πρόεδρο της Κολομβίας, Γουστάβο Πέτρο, η αναδιανομή της γης και η αγροτική μεταρρύθμιση -κύρια αιτία της ένοπλης σύρραξης που γνώρισε η χώρα επί σχεδόν 60 χρόνια- είναι προτεραιότητα: «Χωρίς την εξάλειψη των αιτιών που οδήγησαν σε πόλεμο δεν μπορεί να υπάρξει μόνιμη ειρήνη», επαναλαμβάνει.
Ιστορική στιγμή σε αυτή την πορεία αποτελεί η η υπογραφή συμφωνίας της κυβέρνησης με τον Χοσέ Φέλιξ Λαφορί, πρόεδρο της πανίσχυρης Ομοσπονδίας Κτηνοτρόφων (FEDEGAN, οι μεγαλύτεροι γαιοκτήμονες της Κολομβίας), για την αγορά από το κράτος 3 εκατ. εκταρίων τα οποία θα δοθούν σε ακτήμονες, αποκλεισμένες κοινότητες και αγρότες που αναγκάζονταν να καλλιεργούν κόκα για να επιβιώσουν.
Τα περί ιστορικής στιγμής δεν είναι υπερβολές, αφού η Ομοσπονδία έχει πολεμήσει κάθε τι που εκπροσωπεί και οραματίζεται ο Πέτρο, γράφει η Γιολάντα Ρουίς στην El País, ενώ ο Λαφορί έχει υπάρξει εκπρόσωπος των πιο ακραίων θέσεων της Δεξιάς.
Αλλά αυτή η επιλογή του διαλόγου και της συνεννόησης αντί της σύγκρουσης είναι μία από τις προκλήσεις της «ολικής ειρήνης» που επαγγέλλεται ο Πέτρο με στόχο την εφαρμογή της συμφωνίας ειρήνης του 2016 που έδωσε τέλος στην εμφύλια σύρραξη: το πρώτο της σημείο είναι η ολόπλευρη αγροτική μεταρρύθμιση, με τον εκδημοκρατισμό της ιδιοκτησίας γης.
Κι όπως ξεκαθάρισε η υπουργός Γεωργίας Σεσίλια Λόπες, αυτά τα κτήματα θα «πρέπει να πιστοποιηθούν ως νόμιμη ιδιωτική ιδιοκτησία, να μην έχουν δικαστικές εκκρεμότητες, να τηρούν τις αγροτικές και περιβαλλοντικές διατάξεις και να είναι γόνιμα». Γιατί η εμπειρία δείχνει πως στο παρελθόν υποτιθέμενες μεταρρυθμίσεις οδήγησαν να δοθούν σε ακτήμονες χέρσα εδάφη που οι ιδιοκτήτες τους ήθελαν να ξεφορτωθούν.
Γη ποτισμένη με αίμα
Ο εκτοπισμός των αμάχων και ο σφετερισμός της γης τους υπήρξε ένα από τα κεντρικά εγκλήματα αυτής της σύρραξης, καθιστώντας την Κολομβία την πρώτη σε εκτοπισμούς (σχεδόν 8 εκατ. άτομα) χώρα στον κόσμο, ενώ στοίχισε τη ζωή σε 450.000 ανθρώπους και άφησε πίσω του δεκάδες χιλιάδες αγνοούμενους. Η έκθεση της Επιτροπής Αλήθειας αποκαλύπτει πως η ένοπλη σύρραξη οδήγησε στην παράνομη και βίαιη οικειοποίηση 8 εκατ. εκταρίων γης, σε μια χώρα όπου το 0,4% του πληθυσμού κατέχει το 46% των αγροτικών εκτάσεων και στην πλειονότητά τους δεν αξιοποιούνται.
Σύμφωνα με τον ερευνητή Αλεχάνδρο Ρέγιες Ποσάδα, ο βασικός αντίκτυπος της ένοπλης σύρραξης για την ιδιοκτησία της γης είναι «η αντικατάσταση του κρατικού ελέγχου από ένοπλες ομάδες, οι οποίες εκτόπισαν σχεδόν το 50% του αγροτικού πληθυσμού από τις περιοχές υπό τον έλεγχό τους για να παραδώσουν τα εδάφη τους σε τρίτους ή να ζητούν “φόρο” για τη χρήση τους». Σύμφωνα δε με την Εθνική Υπηρεσία Εδαφών, το 50% των δολοφονιών κοινωνικών ηγετών σχετίζονται με τη γη.
Οπως δείχνει ανάλογη έρευνα του Εστέμπαν Ρεστρέπο για τη γη ως κεντρικό άξονα της ένοπλης σύρραξης στην Κολομβία, «το 87% του πληθυσμού που εκδιώχθηκε από τα εδάφη του ζούσε σε αγροτικές περιοχές κι ήταν στην πλειονότητά τους φτωχοί αγρότες και άτομα που ανήκουν σε ιθαγενικές και αγροκολομβιανές κοινότητες, άνθρωποι που ιστορικά έχουν αποκλειστεί από την πρόσβαση στη γη και την πολιτική συμμετοχή».
Μια συνολική προσέγγιση
H συμφωνία έρχεται σε μια συγκυρία όπου ακτήμονες και συλλογικότητες έχουν ξεκινήσει κύμα καταλήψεων εκτάσεων που βρίσκονται στα χέρια ιδιωτών. Ωστόσο η αντιπρόεδρος της χώρας, η Αφροκολομβιανή αγωνίστρια Φράνσια Μάρκες, έκανε έκκληση στους καταληψίες να σταματήσουν αυτή την πρακτική που δεν διευκολύνει την εξεύρεση μιας βιώσιμης λύσης.
«Εχετε μια κυβέρνηση που έχει δεσμευτεί να σας δώσει πρόσβαση σε αυτό που σας αξίζει, αλλά σεβόμενοι όλοι μας τους θεσμούς».
Πράγματι, η κυβέρνηση του Πέτρο μέσα σε δύο μήνες έχει κάνει περισσότερα βήματα για να επιλύσει το πρόβλημα της γης απ’ ό,τι διαδοχικές κυβερνήσεις όλων αυτών των δεκαετιών. Η πρώτη φάση της αγροτικής μεταρρύθμισης έχει ήδη ξεκινήσει και θα ολοκληρωθεί στις 15 Νοεμβρίου όταν και προβλέπεται να έχουν παραδοθεί τίτλοι ιδιοκτησίας γης σε 12.600 αγροτικές οικογένειες. Πρόσφατα η υπουργός Γεωργίας ανακοίνωσε επίσης τη νομική κατοχύρωση τίτλων ιδιοκτησιών 680.000 εκταρίων σε αγρότες, ενώ στις αρχές Οκτωβρίου παρέδωσε τίτλους 300.000 εκταρίων σε δέκα ιθαγενικές κοινότητες. Μια δεύτερη φάση προβλέπει τη διανομή 125.000 εκταρίων που έχουν κατασχεθεί από καρτέλ ναρκωτικών έως ότου ολοκληρωθεί και η επόμενη φάση με την αγορά των 3 εκατ. εκταρίων από τους κτηνοτρόφους και άλλων τουλάχιστον 2 εκατ. από άλλους γαιοκτήμονες.
Παράλληλα έχει αναλάβει σειρά νομοθετικών πρωτοβουλιών που θωρακίζουν την αναδιανομή εδαφών. Ανάμεσά τους ένα νομοσχέδιο που στοχεύει στην αναγνώριση των αγροτών ως υποκειμένων ειδικών δικαιωμάτων, μέσα από την αναθεώρηση σχετικού άρθρου του Συντάγματος ώστε να ορίζεται πως «το κράτος θα μεριμνά ξεχωριστά για την προστασία και εξασφάλιση των ατομικών και συλλογικών τους δικαιωμάτων».
Ενα άλλο σχέδιο νόμου επιδιώκει να εγγυηθεί το δικαίωμα στην κατάλληλη διατροφή μέσω προγράμματος επείγουσας αντιμετώπισης της πείνας: ανάμεσα στα άλλα δίνοντας προτεραιότητα στα μικρά δίκτυα οικογενειακής, κοινοτικής, εθνοτικής και γυναικείας αγροτικής παραγωγής και εμπορίας και τεχνική και υλική στήριξη στους αγρότες. Επίσης, προωθείται η θέσπιση μιας ειδικής Δικαστικής Μονάδας για Αγροτικά και Γεωργικά Θέματα, η οποία θα επιλύει τις διαμάχες σχετικά με την ιδιοκτησία, τη χρήση και την κατοχή των αμφισβητούμενων εκτάσεων.
Η πολιτική βούληση υπάρχει. Ωστόσο, ο ο εκδημοκρατισμός της ιδιοκτησίας της γης δεν θα είναι εύκολος ούτε γρήγορος, όπως δείχνουν και εμπόδια που αντιμετωπίζει η νέα συμφωνία: εξεύρεση ενός ειδικού προϋπολογισμού για τις αγορές, μηχανισμός για την επιλογή των εκτάσεων, συμφωνία επί των τιμών, πώς θα γίνει η αναδιανομή ανάμεσα στα εκατομμύρια που ζητούν ένα κομμάτι γης, την ώρα που στη χώρα υπάρχουν 55 εκατομμύρια εκτάρια στα χέρια ιδιωτών.
Πηγή : https://www.efsyn.gr
