15-7-1965: Βασιλικό πραξικόπημα. Ο Γ. Παπανδρέου αναγκάζεται σε παραίτηση. Κυβέρνηση αποστατών υπο τον Γεώργιο Αθανασιάδη-Νόβα. Ο λαός ξεκινά ανένδοτο αγώνα για την τήρηση της Συνταγματικής νομιμότητας(114). Οι διαδηλώσεις οι πορείες και οι συγκρούσεις με την αστυνομία θα διαρκέσουν 70 ημέρες (16-7-1965/25-9-1965). Η χώρα, με την αποπομπή της κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου στις 15 Ιουλίου 1965, βυθίζεται σε μια περίοδο πολιτικής αστάθειας που θα οδηγήσει στο πραξικόπημα των συνταγματαρχών στις 21 Απριλίου 1967.
Η περίοδος αυτή είναι γνωστή και ως Αποστασία του 1965 αφού μετά την παραίτηση Γ. Παπανδρέου οι κυβερνήσεις που σχηματίστηκαν διαδοχικά από βουλευτές της Ενώσεως Κέντρου ήταν αποτέλεσμα χρηματισμού και υποσχέσεων ανάληψης πολιτικών αξιωμάτων. Έτσι, μερίδα του Τύπου και του λαού απέδωσε το χαρακτηρισμό του «αποστάτη» στους βουλευτές που ανέβαιναν στην εξουσία. Η περίοδος αυτή χρωματίστηκε και από την έντονη ανάμειξη του τότε βασιλιά Κωνσταντίνου στο πολιτικό σκηνικό της χώρας, παραβιάζοντας τις διατάξεις του Συντάγματος του 1952.
Ένα χρόνο πριν τα Ιουλιανά, το κόμμα του Γεωργίου Παπανδρέου είχε κερδίσει τις εκλογές το Φεβρουαρίου του 1964 με ποσοστό που άγγιξε το 52,72%, με αποτέλεσμα ο Γ. Παπανδρέου να σχηματίσει για πρώτη φορά αυτοδύναμη κυβέρνηση με 171 βουλευτές. Η περίοδος της αποσταθεροποίησης ξεκίνησε με αφορμή τη διαμάχη του Γ. Παπανδρέου με τον βασιλιά Κωνσταντίνο για τον υπουργό Εθνικής Άμυνας και την αλλαγή του αρχηγού του ΓΕΣ. Απ’ την μια πλευρά, ο Παπανδρέου επιθυμούσε να αντικαταστήσει τον ως τότε υπουργό Πέτρο Γαρουφαλιά και τον αρχηγό του ΓΕΣ Γεννηματά, στους οποίους έλεγχο ασκούσε το παλάτι με ανθρώπους της εμπιστοσύνης του. Τη θέση του υπουργού άμυνας θα αναλάμβανε ο γιος του, Ανδρέας Παπανδρέου.
Στην άλλη πλευρά του νομίσματος, όμως, ο βασιλιάς εξέφραζε έντονα την άρνησή του να συναινέσει υπογράφοντας τα σχετικά διατάγματα, αν δεν ενέκρινε πρώτα τους αντικαταστάτες. Ο Π. Γαρουφαλιάς, έχοντας την πλήρη υποστήριξη του παλατιού, αρνούνταν να εγκαταλείψει το αξίωμά του, ακόμα κι όταν ο Γ. Παπανδρέου τον διέγραψε από την Ένωση Κέντρου. Τελικά ο Γ. Παπανδρέου πρότεινε να αναλάβει ο ίδιος το υπουργείο Εθνικής Άμυνας, αντιμετωπίζοντας την ίδια αρνητική στάση του βασιλιά για ακόμη μια φορά. Ο Κωνσταντίνος επιθυμούσε να τοποθετηθεί πρόσωπο της δικής του εμπιστοσύνης, και τότε ο Γ. Παπανδρέου, μη μπορώντας να αποδεχτεί ότι ο πρωθυπουργός δε μπορεί να αναλάβει όποιο υπουργείο επιθυμεί, παραιτήθηκε.
Της τελικής αυτής έκβασης, είχε προηγηθεί το χρονικό διάστημα 5 ημερών (8-14 Ιουλίου) μέσα στο οποίο έγινε η ανταλλαγή πέντε οξύτατων επιστολών μεταξύ του Κωνσταντίνου και του Παπανδρέου, σχετικά με την υπογραφή του διατάγματος για την αντικατάσταση του Γαρουφαλιά, καθώς και μία μεταξύ τους συνάντηση στην Κέρκυρα. Αδιαμφισβήτητα, οι επιστολές του βασιλιά συνιστούσαν αντισυνταγματική επέμβαση στη διακυβέρνηση της χώρας. Η τελευταία συνάντηση του Κωνσταντίνου με τον Παπανδρέου έγινε στα ανάκτορα (σημερινό Προεδρικό Μέγαρο, στην οδό Ηρώδου Αττικού) το απόγευμα της 15ης Ιουλίου. Η διάρκειά της ήταν δέκα λεπτά, διάστημα αρκετό για να επιβεβαιωθεί η προδιαγεγραμμένη ρήξη.
Μετά την προφορική δήλωση της παραίτησης του Γ. Παπανδρέου, ο επόμενος πρωθυπουργός, Γεώργιος Αθανασιάδης-Νόβας, μέλος της Ενώσεως Κέντρου, ορκίστηκε μέσα στην επόμενη ώρα, χωρίς να έχει συνταχθεί ακόμα η έγγραφη παραίτηση της κυβέρνησης. Oι δρόμοι της Aθήνας γέμισαν από διαδηλωτές που διαμαρτύρονταν για την ανατροπή του νόμιμου πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου ενώ οι κινητοποιήσεις που οργανώνονταν από την Ένωση Κέντρου και την αριστερή ΕΔΑ κατέληγαν σε συγκρούσεις με την αστυνομία θύμα των οποίων υπήρξε και ο 25χρονος φοιτητής και στέλεχος της Αριστεράς Σωτήρης Πέτρουλας.
Την παραίτηση του Αθανασιάδη-Νόβα διαδέχτηκε η κυβέρνηση του Ηλία Τσιριμώκου στις 18 Αυγούστου ενώ ένα μήνα μετά πρωθυπουργός ορκίστηκε ο Στέφανος Στεφανόπουλος. Στην κυβέρνηση του Στεφανόπουλου συμμετείχαν οι Τσιριμώκος και Νόβας ως αντιπρόεδροι και ο Μητσοτάκης ως υπουργός Συντονισμού και Οικονομικών. Τα πραγματικά αίτια της κρίσης της δημοκρατίας δεν έχουν ξεκαθαρίσει ακόμα αφού σχεδόν κανείς πρωταγωνιστής των Ιουλιανών δεν έχει ανοίξει τα χαρτιά του.
Παρ’ όλα αυτά, το γεγονός ότι ο βασιλιάς Κωνσταντίνος και η μητέρα του Φρειδερίκη ήθελαν να ελέγχουν πλήρως το στράτευμα μπορεί να δικαιολογήσει την άρνηση του πρώτου στην αποπομπή των προσώπων εμπιστοσύνης του σε βασικές θέσεις. Πηγές αναφέρουν ότι ταυτόχρονα το παλάτι επεδίωκε τη διάσπαση της Ένωσης Κέντρου αφού η δημοτικότητα του Ανδρέα Παπανδρέου εκείνη την εποχή σημείωνε άνοδο. Κύρια θέση του ήταν η ανεξαρτητοποίηση της εξωτερικής πολιτικής από την πολιτική των ΗΠΑ και των λοιπών δυτικών συμμάχων . Είναι πιθανό, βλέποντας τη δημοτικότητά του να ανεβαίνει, στελέχη τόσο του εσωτερικού (επίδοξοι διάδοχοι του Γ. Παπανδρέου που ένιωθαν να απειλούνται τα σχέδιά τους, όπως ο Κ. Μητσοτάκης) όσο και του εξωτερικού (Αμερικανοί αξιωματούχοι) να επιθυμούσαν με την κρίση αυτή να ανακόψουν την πορεία του. Σε συζητήσεις με αμερικανούς διπλωμάτες λίγο πριν τα γεγονότα του Ιουλίου ο Κ. Μητσοτάκης είχε εκφράσει την άποψη ότι ο Α. Παπανδρέου ήταν η κύρια πηγή των προβλημάτων της Ε.Κ. και ότι θα έπρεπε να απομακρυνθεί τόσο από την κυβέρνηση όσο και από την Ελλάδα.
Όποια από τα παραπάνω και να είναι τα βαθύτερα αίτια της πολιτικής αποσταθεροποίησης, τα αποτελέσματά τους ήταν κάτι παραπάνω από ορατά. Η πολιτική αστάθεια ήταν μια από τις πρώτες συνέπειες της αποστασίας που συνδυασμένη με το γενικότερο κλίμα απογοήτευσης του λαού από τον πολιτικό κόσμο, την απαξίωσή των τελευταίων και την απορρύθμιση των μηχανισμών άμυνας της δημοκρατίας άνοιξαν το δρόμο για το πραξικόπημα της 21ης Ιουλίου 1967.
Via : tvxs.gr
