Η ΠΟΡΕΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 2007-2013
ΚΑΙ Ο ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2014-2020
Οι προτεραιότητες της Ειδικής Γραμματείας Κοινοτικών Πόρων και Υποδομών του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κατά το τελευταίο χρονικό διάστημα ήταν, αφενός, η επιτάχυνση της υλοποίησης του τρέχοντος Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) -με αποδοτικότητα, ποιότητα και διαφάνεια- και, αφετέρου, η έγκαιρη προετοιμασία για τη νέα Προγραμματική Περίοδο 2014-2020.
Στο πλαίσιο του τρέχοντος Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, μέσα σε διάστημα 11 μηνών, αυξήθηκε σημαντικά η απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων.
Το τελευταίο 11μηνο:
- διατέθηκαν και αξιοποιήθηκαν στη χώρα περίπου 390 εκατ. €,
- εντάχθηκαν έργα ύψους περίπου 570 εκατ. €, και
- υπεγράφησαν συμβάσεις (ανελήφθησαν νομικές δεσμεύσεις) ύψους περίπου 470 εκατ. €.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στις 31/12/2012, υπερκαλύφθηκε ο στόχος του κανόνα ν+2, ξεπερνώντας τις απαιτήσεις της Ε.Ε. για την απορρόφηση των κοινοτικών πόρων. Συγκεκριμένα, η υπερκάλυψη αυτή του στόχου προσέγγισε τα 150 εκατ. € Κοινοτικής Συμμετοχής. Επιβεβαίωση της εντός των χρονοδιαγραμμάτων πορείας υλοποίησης των Μέτρων του Προγράμματος αποτέλεσε και η επισήμανση των εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στην πιο πρόσφατη Ετήσια Συνάντηση, ότι το Ελληνικό Πρόγραμμα έχει την καλύτερη εξέλιξη κατά το τελευταίο χρονικό διάστημα μεταξύ των Προγραμμάτων που διαχειρίζεται η συγκεκριμένη Μονάδα.
Στο πλαίσιο των Έργων Υποδομής, υλοποιούνται πλέον σε ολόκληρη τη χώρα 84 μεγάλα εγγειοβελτιωτικά έργα και μελέτες, συνολικής εκτιμώμενης δαπάνης 600 εκατ. €, καθώς και 530 μικρά δημόσια έργα (αναπλάσεις οικισμών, μικρά εγγειοβελτιωτικά κ.ά.), συνολικής εκτιμώμενης δαπάνης που ξεπερνά τα 227 εκατ. €. Πρόσφατα, εκδόθηκε νέα Πρόσκληση για την υποβολή αιτήσεων χρηματοδότησης έργων διαχείρισης υδατικών πόρων και μικρών εγγειοβελτιωτικών έργων, δημόσιας δαπάνης 33 εκατ. €.
Επίσης, ελήφθησαν σημαντικές αποφάσεις για την επιτάχυνση και την απλούστευση των διαδικασιών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα Σχέδια Βελτίωσης, όπου αντιμετωπίστηκαν επιτυχώς οι προηγούμενες καθυστερήσεις και η διαδικασία εξελίχθηκε ταχύτατα. Συγκεκριμένα, ενώ μέχρι το καλοκαίρι του 2012 είχαν αξιολογηθεί και περάσει από γνωμοδοτικές επιτροπές ελάχιστες από τις 7.735 αιτήσεις (περίπου 200 σε διάστημα μεγαλύτερο του 1 έτους), σήμερα και μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, έχουν αξιολογηθεί πλέον και οι 7.735 αιτήσεις ενίσχυσης. Επιπλέον, έχουν ελεγχθεί 7.500 αιτήσεις από γνωμοδοτικές επιτροπές, έχουν ήδη εγκριθεί περίπου 5.200 σχέδια βελτίωσης, και η διαδικασία γνωμοδότησης και έγκρισης των αιτήσεων για τους υπόλοιπους που πληρούν τις προϋποθέσεις προχωρά με εντατικούς ρυθμούς. Παράλληλα, επισημαίνεται ότι δρομολογήθηκε σειρά ενεργειών στην κατεύθυνση της μείωσης της γραφειοκρατίας, καθώς και της διευκόλυνσης της πληρωμής των δικαιούχων, όπως η πραγματοποίηση πληρωμής έως και του 40% του συνολικού προϋπολογισμού των επενδύσεων, με απλό διοικητικό έλεγχο χωρίς να απαιτείται επιτόπια επίσκεψη. Ήδη έχουν υπογραφεί εγκρίσεις αιτημάτων πληρωμής σημαντικού αριθμού σχεδίων βελτίωσης.
Για την αντιμετώπιση της έλλειψης ρευστότητας στον αγροτικό τομέα (ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα), ξεκίνησαν και ολοκληρώνονται οι διαδικασίες ενεργοποίησης Ταμείου Δανειοδότησης με την επωνυμία «Ταμείο Αγροτικής Επιχειρηματικότητας – ΤΑΕ», με συνολικό κεφάλαιο 253 εκ. ευρώ. Συγκεκριμένα, υπογράφηκε η συμφωνία χρηματοδότησης μεταξύ ΥΠΑΑΤ και ΕΤΕΑΝ, έχει συγκροτηθεί η επενδυτική επιτροπή και έχει εγκριθεί η επενδυτική στρατηγική. Στη συνέχεια, η ΕΤΕΑΝ εξέδωσε προκήρυξη προς τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, σημαντικός αριθμός εκ των οποίων ανταποκρίθηκε θετικά (8 χρηματοπιστωτικά ιδρύματα). Ολοκληρώθηκε και η αξιολόγηση των προσφορών τους από την ΕΤΕΑΝ και η εξέταση των ενστάσεων, και πλέον πρόκειται άμεσα να υπογραφεί η συμφωνία χρηματοδότησης και συνεπένδυσης με τα επιλεχθέντα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα για την ολοκλήρωση των σχετικών διαδικασιών. Σημειώνεται ότι, μέσω του χρηματοδοτικού αυτού εργαλείου, επιδιώκεται η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας μέσω της χορήγησης χαμηλότοκων δανείων, από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στους δικαιούχους των επενδυτικών μέτρων. Είναι μία κίνηση με στόχο τη διευκόλυνση της ρευστότητας που χρειάζονται οι αγρότες που επενδύουν στα σχέδια βελτίωσης, όσοι δραστηριοποιούνται στο χώρο της μεταποίησης και όσοι κάνουν ιδιωτικές επενδύσεις στον αγροτικό τομέα.
Επιπλέον, οι ιδιωτικές επενδύσεις στις αγροτικές περιοχές ενισχύονται μέσω του Άξονα 3 (ΟΠΑΑΧ) του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, με τη στήριξη της δημιουργίας και ανάπτυξης πολύ μικρών επιχειρήσεων, την ενθάρρυνση τουριστικών δραστηριοτήτων και τη διαφοροποίηση προς μη γεωργικές δραστηριότητες. Πρόσφατα, ολοκληρώθηκε η 2η Προκήρυξη του Φεβρουαρίου 2013, για την υλοποίηση των επενδύσεων αυτών, διαθέσιμου προϋπολογισμού 65 εκατ. € (δημόσιας δαπάνης).
Επιπρόσθετα, με στόχο την ορθολογική διάθεση και αξιοποίηση των κονδυλίων για την επαρκή κάλυψη των τοπικών αναγκών, κατανεμήθηκαν με αντικειμενικά κριτήρια επιπλέον πιστώσεις σε περιοχές παρέμβασης σε ολόκληρη τη χώρα, στο πλαίσιο της προσέγγισης LEADER. Επίσης, με πρόσφατη τροποποίηση Κοινής Υπουργικής Απόφασης απλοποιήθηκαν οι διαδικασίες εφαρμογής, καθώς και το σύστημα εποπτείας και ελέγχων.
Μία από τις βασικές προτεραιότητες είναι η παραγωγή υψηλής ποιότητας γεωργικών προϊόντων και η προστασία του περιβάλλοντος, με την εφαρμογή συστημάτων βιολογικής γεωργίας και συστημάτων ολοκληρωμένης διαχείρισης. Στο πλαίσιο αυτό, αυξήθηκαν οι διαθέσιμοι πόροι για τη βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία. Συγκεκριμένα, αυξήθηκαν οι πιστώσεις για τις νέες εντάξεις στη δράση της Βιολογικής Γεωργίας από 40 εκατ. € σε 170 εκατ. € και της Βιολογικής Κτηνοτροφίας από 20 εκατ. € σε 60 εκατ. €, προκειμένου να ικανοποιηθεί το αυξημένο ενδιαφέρον για τις δράσεις αυτές.
Ταυτόχρονα, στο πλαίσιο της διαρκούς προσπάθειας απλούστευσης των διαδικασιών και της μείωσης της γραφειοκρατίας ξεκίνησε και ολοκληρώνεται η διαδικασία τροποποίησης του θεσμικού πλαισίου των ιδιωτικών επενδύσεων, των νέων γεωργών κ.ά.
Τον Ιούνιο του 2013 υποβλήθηκε τροποποίηση του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (η τελευταία σημαντική τροποποίηση που σχετίζεται και με τη στρατηγική του Προγράμματος) στην Ε.Ε. με στόχο την ενίσχυση συγκεκριμένων δράσεων στις οποίες δίνει προτεραιότητα η χώρα μας και την περαιτέρω αύξηση της απορρόφησης έτσι ώστε να απορροφηθεί το σύνολο των πόρων έως τις 31/12/2015. Μεταξύ των άλλων, με βάση αυτές τις ενέργειές μας θα υπάρξει νέα προκήρυξη για το πρόγραμμα νέων αγροτών 100 εκ. €, αύξηση των πόρων για δημόσια έργα – αγροτικές υποδομές κατά 50 εκ. € και δυνατότητα νέας προκήρυξης 30 εκ. € για μικρά Σχέδια Βελτίωσης. Οι προτεινόμενες τροποποιήσεις θα συμβάλλουν στη βέλτιστη κατανομή των πόρων του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης ώστε να ανταποκριθεί στις αυξανόμενες απαιτήσεις του αγροτικού τομέα και να επιτευχθεί η αποδοτικότερη αξιοποίηση των πόρων του προγράμματος.
Όσον αφορά το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας, η Ειδική Γραμματεία ανέλαβε την αρμοδιότητα εδώ και 4 μήνες και πραγματοποιήθηκαν ήδη συντονισμένες ενέργειες για την επιτάχυνση διαδικασιών ιδίως στους τομείς όπου υπήρξαν σημαντικές καθυστερήσεις. Στο πλαίσιο των μέτρων που αφορούν τα σχέδια υδατοκαλλιέργειας και μεταποίησης, ολοκληρώθηκε η διαδικασία της αξιολόγησης των σχεδίων από περιοχές εκτός στόχου σύγκλισης και προχωρά πλέον η διαδικασία αξιολόγησης των προτάσεων που υποβλήθηκαν για τις περιοχές εντός στόχου σύγκλισης. Ενδεικτικά επίσης να αναφερθεί ότι εντάχθηκαν νέα σημαντικά έργα όπως: η «Βελτίωση και επέκταση αλιευτικού καταφυγίου Σκάλας νήσου Πάτμου» προϋπολογισμού 2,1 εκ. €, η «Συμπλήρωση λιμενικών εγκαταστάσεων αλιευτικού καταφυγίου στην Αλόννησο» προϋπολογισμού 2,8 εκ. €, η «Βελτίωση εγκαταστάσεων Ιχθυόσκαλας Μηχανιώνας Θεσσαλονίκης», ποσού 4,3 εκ. €. Πρόκειται για σημαντικά έργα που θα αναβαθμίσουν τις περιοχές, παρέχοντας σημαντικά οφέλη στις τοπικές κοινωνίες. Τέτοια έργα θα συντελέσουν στην ανάπτυξη των περιοχών, στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων και στη βελτίωση των συνθηκών εργασίας των αλιέων, ενώ θα δημιουργηθούν και νέες θέσεις εργασίας. Παράλληλα διαμορφώνεται και ο Επιχειρησιακός σχεδιασμός της επόμενης Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020 για τον τομέα της Αλιείας.
Για την επόμενη Προγραμματική Περίοδο και παρά τις δυσμενείς προβλέψεις που υπήρχαν, μετά από μία εξαντλητική διαπραγμάτευση στην Ε.Ε. για την οποία είχε γίνει συστηματική προετοιμασία, αποφασίσθηκε για την αγροτική ανάπτυξη στην Ελλάδα για το 2014-2020 να δοθεί το ίδιο ποσό που διαχειριζόμαστε στο τρέχον πλαίσιο 2007-2013, προκειμένου να προωθηθούν αναπτυξιακές δράσεις για την ελληνική γεωργία στην περίοδο 2014-2020. Το στοιχείο αυτό είναι αρκετά ενθαρρυντικό, καθώς και στο νέο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020, θα υπάρχει η αναγκαία χρηματοδότηση για την προώθηση αναπτυξιακών δράσεων στην ελληνική ύπαιθρο με στόχο την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας. Ταυτόχρονα, ξεκίνησε η προετοιμασία της επόμενης Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020, και για πρώτη φορά η διαμόρφωση της Στρατηγικής για το νέο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης γίνεται στη βάση ευρείας διαβούλευσης τόσο με τη συνεργασία περισσότερων από 320 εκπροσώπων 100 και πλέον φορέων (γεωργών, κτηνοτρόφων, περιφερειών, ερευνητικών ιδρυμάτων, αναπτυξιακών κ.ά.), όσο και μέσω του διαδικτύου. Να επισημανθεί ότι πρόκειται για μία δυναμική διαδικασία με στόχο την ευρεία συμμετοχή κάθε εμπλεκόμενου στην αγροτική ανάπτυξη και, κυρίως, κάθε αγρότη και κάθε κατοίκου της υπαίθρου, αλλά και κάθε επιστήμονα, επιχειρηματία κ.ά., ώστε να συμβάλλει προς την τελική διαμόρφωση του νέου Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης.
