της Μαρίας Kατσουνάκη
Ο Χα–Τζουν Τσανγκ είναι δημοφιλής Νoτιοκορεάτης οικονομολόγος που διδάσκει στο Κέιμπριτζ. Πρόσφατα ήρθε στην Ελλάδα για να δώσει μια διάλεξη στο Μέγαρο Μουσικής. Σε «Γεύμα» του με την «Κ», την περασμένη Κυριακή (στη Μαργαρίτα Πουρνάρα), επισήμανε το γεγονός ότι η κρίση έχει στρέψει τον κόσμο στο διάβασμα και στην ενημέρωση. «Είναι σαν να έχουμε μια ωραία εσπρεσιέρα», είπε. «Οσο λειτουργεί όλα πάνε καλά και κανείς δεν ενδιαφέρεται να καταλάβει τον μηχανισμό της. Αν όμως χαλάσει, τότε είμαστε υποχρεωμένοι να έχουμε μια γενική ιδέα για το πώς δουλεύει και τι μπορεί να προκάλεσε τη βλάβη. Κάπως έτσι ξαναγυρίζουμε στο εγχειρίδιο οδηγιών. Το ίδιο γίνεται και με την οικονομία. Σήμερα αντιλαμβανόμαστε ότι ένας συνειδητοποιημένος πολίτης, κάποιος που ψηφίζει στις εκλογές τον Α ή τον Β, πρέπει να έχει γνώση για το τι συμβαίνει γύρω του, τι είναι τα ομόλογα, τα επιτόκια δανεισμού, τα ελλείμματα κ.ο.κ. Η ύφεση έφερε την αφύπνιση και το ενδιαφέρον των καθημερινών ανθρώπων για το πώς διανέμεται το χρήμα».
Σκέφτηκα τη διαπίστωση του Χα–Τζουν Τσανγκ στη συζήτηση με τον Κώστα Γαβρά, με αφορμή τη νέα του ταινία «Το κεφάλαιο», στη Στέγη Γραμμάτων (την Τρίτη 8/1). Ο κόσμος στην αίθουσα υπερχείλιζε, όπως και το ενδιαφέρον για την οικονομία, τον τρόπο που λειτουργεί, τις τράπεζες και τους τραπεζίτες. Μπορεί το θέμα της ταινίας (με ήρωα έναν αδίστακτο, ωμά κυνικό, νέο σε ηλικία πρόεδρο Δ.Σ. ισχυρής τράπεζας) να προκαλούσε τις ερωτήσεις. Όμως δεν είναι μόνο αυτό· η προσέγγιση του κοινού αλλά και οι παρατηρήσεις του σκηνοθέτη πρόδιδαν τη μεταστροφή που σχολίασε ο Νοτιοκορεάτης οικονομολόγος. Θύμιζε λίγο εποχές πανεπιστημιακού αμφιθεάτρου η ατμόσφαιρα. Οχι μόνο γιατί η ανάλυση επέστρεφε στα βασικά οικονομικά συστήματα, επαναφέροντας ένα λεξιλόγιο λησμονημένο, αλλά γιατί η ίδια συζήτηση, που πριν από δεκαετίες θα αφορούσε ιδεολογικές διαμάχες, σήμερα φάνταζε απτή και πραγματική.
Το κοινό αναζητούσε απαντήσεις, επιδιώκοντας να βάλει σε μια τάξη τις σκέψεις του, να συνθέσει τις σταθερές εκείνες που θα του επιτρέψουν να πορευτεί μέσα σε ανατροπές και διαρκείς αλλαγές. Από τον Κ. Γαβρά ζητούσε κάτι περισσότερο από κινηματογραφικές ερμηνείες. Ζητούσε μια κοσμοθεωρία, τα «κλειδιά« για την εξαρχής ερμηνεία της κοινωνίας, για τον επαναπροσδιορισμό της οικονομίας και της πολιτικής.
«Στην παρούσα κρίση, φαίνεται ότι αυτοί που πιστεύαμε ότι ήταν γνώστες και εμπειρογνώμονες όχι μόνο δεν κατάφεραν να βρουν τι έφταιγε, αλλά έκαναν την κατάσταση χειρότερη», υποστηρίζει ο Χα–Τζουν Τσανγκ. Ο αφορισμός του μπορεί και να εξηγεί, εν μέρει, την αυξημένη προσέλευση ακροατών σε διαλέξεις και συζητήσεις επιστημόνων ή δημιουργών που αποδομούν θέσφατα, αποκαθηλώνουν αυθεντίες και κυρίαρχες ιδεολογίες, τυραννικές στην επανάληψη και ανεπάρκειά τους.
Μπορεί το κοινό να μην πείθεται αλλά να γοητεύεται· να μη συμφωνεί πάντα με τον ομιλητή, αλλά να αντιλαμβάνεται προς τα πού πρέπει να πορευτεί· να μην κατανοεί πλήρως το αντικείμενο, αλλά μέσα από παράδρομους να ενεργοποιούνται σκέψεις και δεξιότητες. Μία λέξη, μία φράση, μία εικόνα είναι αρκετές για να προκαλέσουν μικρές δονήσεις, όταν οι άνθρωποι είναι ευαισθητοποιημένοι και ταραγμένοι. Ο διάλογος, επίσημος ή ανεπίσημος, μέσα από τη δημόσια ή ιδιωτική πρωτοβουλία, έστω και αν δεν εξομαλύνει αντιθέσεις, είναι το μόνο αντίβαρο στη σύγχυση και την τυφλή ανυπακοή.
Via : www.kathimerini.gr
