της Ασπασίας Δασκαλοπούλου
Οι επιστήμονες δεν έχουν υπάρξει ποτέ πιο σαφείς σχετικά με την επίδραση την κλιματικής αλλαγής στη συχνότητα και σφοδρότητα των πυρκαγιών. Διεθνή στοιχεία, από τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC), έρευνες της ίδιας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έως και ομάδες Ελλήνων επιστημόνων φαίνεται να μην αφήνουν κανένα παράθυρο αμφιβολίας όσον αφορά την αμφίδρομη σχέση μεταξύ κλιματικής αλλαγής και δασικών πυρκαγιών.
Ερευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που ανακοινώθηκε στις 25 Ιουνίου στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού συνεδρίου ESOF στην Κοπεγχάγη έδειξε ότι, αν δεν ληφθούν μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, η θερμοκρασία στην Ευρώπη θα αυξηθεί κατά 3,5 βαθμούς Κελσίου μέχρι το τέλος του αιώνα που διανύουμε, ενώ οι ζημιές που θα προκληθούν στις χώρες τις Ευρωπαϊκής Ενωσης θα ξεπερνούν τα 190 δισ. ευρώ τον χρόνο, το οποίο αντιστοιχεί περίπου στο 2% του σημερινού ΑΕΠ της Ε.Ε. Οι επιστήμονες όμως αυτήν τη φορά έγιναν ακόμη πιο συγκεκριμένοι. Στα τέλη του αιώνα εκτιμάται ότι θα χάνουν τη ζωή τους 200.000 άνθρωποι κάθε χρόνο στην Ευρώπη από αίτια που συνδέονται με τις υψηλές θερμοκρασίες.
«Ηδη σήμερα στην Ελλάδα εκδηλώνονται πυρκαγιές σε περιοχές στις οποίες κατά το παρελθόν η φωτιά ήταν αραιός επισκέπτης», λέει ο κ. Κώστας Καλαμποκίδης, καθηγητής στο τμήμα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου και ειδικός στην επιστήμη των δασικών πυρκαγιών. Ο κ. Καλαμποκίδης είναι επίσης μέλος της επιστημονικής ομάδας του ερευνητικού προγράμματος «Ξένιος», το οποίο «μελέτησε τη συνέργεια διαφόρων ακραίων φαινομένων που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή και απειλούν την περιοχή της Μεσσηνίας», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Χρήστος Ζερεφός, καθηγητής Φυσικής της Ατμόσφαιρας και διευθυντής στο Κέντρο Ερευνας Φυσικής της Ατμόσφαιρας και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών και επικεφαλής του παραπάνω προγράμματος, του οποίου τα πρώτα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν στο τέλος Ιουνίου. «Παραδείγματα τέτοιων συνεργειών μπορεί να είναι ο συνδυασμός μικροσεισμού με ισχυρή βροχόπτωση που προκαλεί κατολίσθηση ή η διάβρωση των ακτών ως αποτέλεσμα ισχυρών ανέμων και κυμάτων σε συνδυασμό με ξηρασία του εδάφους ή μία περίοδος με επαναλαμβανόμενους καύσωνες η οποία έχει ως συνέπεια τον αυξημένο κίνδυνο δασικής πυρκαγιάς», λέει ο κ. Ζερεφός.
«Από την αρχή του 21ου αιώνα φαίνεται να έχουμε μπει σε μία εποχή πυρκαγιών μεγάλης κλίμακας -ή, αλλιώς, μεγα-πυρκαγιών- στη Μεσόγειο», λέει ο κ. Καλαμποκίδης, ενθυμούμενος τα τρία εκατομμύρια στρέμματα γης που κάηκαν στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 2007. «Οι ανθρώπινες απώλειες το 2007 έφτασαν τα 80 άτομα, αριθμός απίστευτος για μία μεσογειακή ευρωπαϊκή χώρα», προσθέτει. «Είναι εμφανές ότι η κλιματική αλλαγή επαναπροσδιορίζει τα “πυρικά σύνορα” και οι πυρκαγιές αρχίζουν να επεκτείνονται και σε περιοχές που έχουν λιγότερο ανεπτυγμένες οικολογικές αλλά και ανθρωπογενείς άμυνες», τονίζει ο κ. Καλαμποκίδης, εξηγώντας ότι τα ορεινά δάση της Ελλάδας, τα οποία κατά το παρελθόν καίγονταν μία φορά στα 100, 200, ακόμη και 300 χρόνια, έχουν αρχίσει πλέον να πλήττονται και αυτά από συχνές και μεγάλης έντασης πυρκαγιές.
Χρησιμοποιώντας εξελιγμένους αλγόριθμους εξάπλωσης φωτιάς, η ομάδα του προγράμματος «Ξένιος» προσομοίωσε τη «συμπεριφορά» των πυρκαγιών που αναμένεται να κάψουν την περιοχή της Μεσσηνίας στο μέλλον, αν δεν ληφθούν δραστικά μέτρα για τον περιορισμό της εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, μέχρι το τέλος του αιώνα οι πυρκαγιές θα είναι αρκετά πιο συχνές στην περιοχή της Μεσσηνίας και θα έχουν μεγαλύτερη ένταση, προκαλώντας περισσότερες καταστροφές. «Ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα, οι βροχοπτώσεις, σε κάποιες περιοχές, θα μειωθούν έως και 10%, ενώ η ταχύτητα των καλοκαιρινών ανέμων θα αυξηθεί κατά 10%», λέει ο κ. Ζερεφός, αναφερόμενος στα στοιχεία της έκθεσης της Τράπεζας της Ελλάδας για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα που παρουσιάστηκε πριν από τρία χρόνια.
Στο πλαίσιο του προγράμματος «Ξένιος» υπολογίστηκε επίσης ότι μέχρι το 2100 η μέση ετήσια θερμοκρασία στην περιοχή της Μεσσηνίας θα είναι 3 με 4 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη, ο αριθμός των καλοκαιρινών ημερών (θερμοκρασία πάνω από 25 βαθμούς Κελσίου) θα αυξηθεί σημαντικά, ενώ ο αριθμός των πολύ ζεστών ημερών, με θερμοκρασίες που ξεπερνούν τους 35 βαθμούς Κελσίου, φαίνεται ότι θα φτάσουν στις 60 ημέρες τον χρόνο. «Θα έχουμε μέχρι και δύο μήνες καύσωνα στο τέλος του αιώνα», λέει ο κ. Ευάγγελος Γερασόπουλος, διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και ένας εκ των βασικών συμμετεχόντων της παραπάνω έρευνας. Οι αραιές βροχοπτώσεις σε συνδυασμό με τις υψηλές θερμοκρασίες αναμένεται να μειώσουν την περιεκτικότητα της βιομάζας των δασών σε υγρασία, μετατρέποντάς τη σε εύφλεκτη καύσιμη ύλη, εξηγεί ο κ. Καλαμποκίδης.
Η συμπεριφορά της πυρκαγιάς εξαρτάται από τη θερμοκρασία, την τοπογραφία του εδάφους, την ένταση και διεύθυνση του ανέμου και από τη συσσωρευμένη καύσιμη ύλη. Αν δεν ληφθούν μέτρα για τον περιορισμό των άμεσων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, όπως η αύξηση της θερμοκρασίας, «η μόνη επιλογή για να προστατεύσουμε τις κοινωνίες από τις πυρκαγιές είναι να μεταβάλουμε τη βλάστηση και να μειώσουμε την καύσιμη ύλη, ειδικά στα περιαστικά δάση και γύρω από μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες», καταλήγει ο κ. Καλαμποκίδης.
Ο τουρισμός
Παρότι η αύξηση των αριθμών των καλοκαιρινών ημερών με θερμοκρασία πάνω από 25 βαθμούς Κελσίου αναμένεται να αυξήσει τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου στην Ελλάδα μέχρι το 2100, τα καλοκαίρια δεν φαίνεται να παραμένουν το ίδιο ευχάριστα, σύμφωνα με τις μετρήσεις των επιστημόνων. Χρησιμοποιώντας τον δείκτη «θερμικής άνεσης» για τον τουρισμό, οι ερευνητές του προγράμματος «Ξένιος» υπολόγισαν ότι, ενώ σήμερα οι συνθήκες είναι «από εξαιρετικές έως ιδανικές», μέχρι το τέλος του αιώνα οι συνθήκες στη Μεσσηνία θα είναι «από αποδεκτές έως πολύ καλές». «Χρειάζεται ένας πολύ καλός σχεδιασμός όσον αφορά το τουριστικό προϊόν στο μέλλον. Τον τουρισμό είναι απαραίτητο να τον δούμε ολιστικά, να μην τον συνδέουμε μόνο με το μπάνιο και την παραλία, αλλά με όλη τη διάρκεια του έτους», λέει ο κ. Γερασόπουλος.
Via : www.kathimerini.gr
