του Νίκου Γραικούση *
Ο ακρογωνιαίος λίθος πάνω στον οποίο θα στηθεί η πολιτική της Νέας Αριστεράς του 21ου αιώνα είναι η περιγραφή, η κατάταξη και η προστασία των κοινών και των δημόσιων αγαθών μιας κοινωνίας.
Αφού όμως μιλάμε για μια Νέα Αριστερά, καλό θα είναι να αναφερθούμε στον ορισμό της, ο οποίος θα μας χρειαστεί ως εργαλείο και ως μπούσουλας για την ανάπτυξη των επί μέρους πολιτικών που απαιτούνται για την υλοποίησή του.
Αριστερά λοιπόν είναι το ιδεολογικό και πολιτικό σύστημα που θέλει την ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών σε περιβάλλον ελευθερίας και ευημερίας, με τη διάχυση του πλούτου, υλικού και πνευματικού, σε ολόκληρο το φάσμα της κοινωνίας, ανάλογα με τις ανάγκες αλλά και τη συμμετοχή του καθενός, σεβόμενο τους φυσικούς πόρους του πλανήτη και αναγνωρίζοντας την περατότητα τους.
Είναι αυτονόητο από τον παραπάνω ορισμό ότι η Αριστερά μόνο σε ένα δημοκρατικά οργανωμένο πολιτικό περιβάλλον μπορεί να λειτουργήσει και να αναπτυχθεί.
Στον αιώνα που διανύουμε, σε αντίθεση με τον προηγούμενο, Αριστερά και Δημοκρατία θα είναι έννοιες ταυτόσημα συνδεδεμένες.
Τα κοινά ή κοινωνικά και τα δημόσια αγαθά θα είναι το πρώτο και σοβαρότερο πεδίο σύγκρουσης με την αντίπαλη θεωρία του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού τρίτης γενιάς, ο οποίος θεωρεί τα πάντα ως εμπόρευμα.
Στο πεδίο αυτό έχει ήδη στηθεί το νεοφιλελεύθερο στρατόπεδο, με σαφές προβάδισμα, που όχι μόνο απαιτεί θεωρητικά την εμπορευματοποίηση κάθε κοινωνικού αγαθού, αλλά έχει ήδη προχωρήσει στην προώθηση και επεξεργασία πράξεων διεθνών συμφωνιών που θα αποτελέσουν αύριο μέρος του Διεθνούς Δικαίου (Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων , γνωστή ως TTIP)
Η παραπάνω προωθούμενη συμφωνία παγκόσμιας εμβέλειας, είναι μια χάρτα απορρύθμισης, επίθεσης στην εργασία και κατάλυσης κάθε έννοιας δημοκρατίας.
Η απάντηση εκ μέρους του κόσμου της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού, του κόσμου της Αριστεράς δηλαδή, πρέπει να είναι οργανωμένη, συντονισμένη, συγκεκριμένη και βαθιά πολιτική.
Απαιτεί πρώτα την κατανόηση των εννοιών και την πεποίθηση ότι ο κόσμος γίνεται καλύτερος μέσα από τη χρήση συλλογικών αγαθών, συλλογικά παραχθέντων, χωρίς να δαιμονοποιείται η αγορά και η ιδιωτική πρωτοβουλία, στοιχεία που σαφώς προϋπήρχαν του καπιταλισμού.
Η ύπαρξη και παροχή συγκεκριμένων αγαθών σε μια κοινωνία, είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ελευθερία των ανθρώπων και φυσικά με την ευημερία τους. Τα αγαθά αυτά είναι τα κοινά ή κοινωνικά αγαθά και τα δημόσια αγαθά.
Κοινωνικό αγαθό είναι αυτό που μας προσφέρει η φύση, ανήκει δικαιωματικά σε όλους, χρησιμοποιείται από όσους το έχουν ανάγκη, είναι απαραίτητο για τη ζωή και εξυπηρετεί τη γενική ευημερία.
Κοινά ή κοινωνικά αγαθά είναι ο αέρας, ο ήλιος, οι υδάτινοι πόροι, η θάλασσα, ο αιγιαλός, τα δάση και το περιβάλλον γενικότερα, το υπέδαφος και ο ορυκτός πλούτος και γενικά τα αγαθά που προσφέρονται στον άνθρωπο με φυσικό τρόπο και είναι απαραίτητα για την ικανοποίηση φυσικών αναγκών του.
Δημόσια αγαθά και υπηρεσίες είναι αυτά τα οποία έχουν κριθεί με συμβατικό (Δημοκρατικό) τρόπο ότι πρέπει να ανήκουν στον καθένα και η οργανωμένη κοινωνία (Πολιτεία) υποχρεούται να τα παρέχει σε ίσες ποσότητες σε όλους ανεξαιρέτως.
Δημόσια αγαθά είναι η Παιδεία, η Υγεία, η Άμυνα, η Ασφάλεια, η Απονομή της Δικαιοσύνης, αλλά και άλλου τύπου αγαθά όπως το δικαίωμα στην πρόσβαση διαδικτυακών πληροφοριών, στην ενέργεια κλπ.
Υπάρχει και μια άλλη κατηγορία αγαθών όπως η τροφή, η στέγαση, η θέρμανση η έλλειψη των οποίων σε μια ελάχιστη ποσότητα, δημιουργεί ανθρωπιστικό πρόβλημα.
Λόγο της ιδιαιτερότητας τους τα αγαθά αυτά, ας τα ονομάσουμε ανθρωπιστικά και ας τα βάλουμε δίπλα στα κοινά και στα δημόσια.
Τον επιστημονικό ορισμό των παραπάνω εννοιών θα τον βρείτε διάχυτο στη βιβλιογραφία.
Εδώ δεν επιχειρείται τέτοιου είδους ορισμός, αλλά σκοπός είναι η κατανόηση της αναγκαιότητας των παραπάνω αγαθών για να λειτουργήσει η κοινωνία πάνω σε ένα ελεύθερο υπόβαθρο και να πετύχει την καλύτερη διάχυση του πλούτου σε ολόκληρο το φάσμα της.
Ελευθερία και ευημερία περνούν μέσα από την παγίωση των κοινών, δημόσιων και ανθρωπιστικών αγαθών ως συστατικό μέρος της κοινωνικής και πολιτικής οργάνωσης.
Για το λόγο αυτό η προστασία των παραπάνω αγαθών επιβάλλεται να είναι νομικά κατοχυρωμένη στον υπέρτατο βαθμό, μέσα από το Διεθνές Δίκαιο και τα εθνικά συντάγματα.
Η καλύτερη όμως προστασία των αγαθών αυτών είναι η εμπέδωση στο μυαλό του καθένα, για τη χρησιμότητα και το όφελος που παρέχουν και ότι η ύπαρξή τους είναι το ανάχωμα σε κάθε αντιδημοκρατική και μισάνθρωπη συμπεριφορά.
Η πολιτική αυτή βρίσκεται στον αντίποδα της νεοφιλελεύθερης πρακτικής και στρατηγικής, που θέλει την εμπορευματοποίηση των πάντων, την όσο δυνατό μεγαλύτερη συσσώρευση πλούτου σε ελάχιστα χέρια, την χειραγώγηση κάθε ανθρώπινης συμπεριφοράς, την υποταγή σε αγοραίους νόμους και την απόλυτη πολιτική εξουσία που δίνει η οικονομική κυριαρχία.
Ένα τέτοιο κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον δεν μπορεί να σταθεί και να λειτουργήσει με όρους Δημοκρατίας.
Η εμπορευματοποίηση ή η κοινωνικοποίηση των παραπάνω αγαθών είναι το πολιτικό διακύβευμα του σήμερα που θα καθορίσει τον τρόπο της ζωής μας αύριο.
Η πολιτική διαδικασία κάθε Αριστερής στρατηγικής για την επίτευξη των παραπάνω, πρέπει να ξεπεράσει τη σοσιαλδημοκρατία και το γνωστό εργαλείο της που λέγεται κοινωνικό κράτος.
Το μέλλον ανήκει σε μια Αριστερά όπου η ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών θα ιεραρχηθεί προς όφελος όλων, με τα κοινά, δημόσια και ανθρωπιστικά αγαθά στην κορυφή της πυραμίδας και με εργαλείο ένα νέο κράτος, το Κράτος της Κοινωνίας.
*Ο Νίκος Γραικούσης είναι μέλος της Ε.Ε της ΔΗΜΑΡ
