Διαταγές πληρωμής, ακάλυπτες επιταγές, κατασχέσεις και «κόκκινα δάνεια» συνιστούν εκρηκτικό μείγμα
Του ΝΙΚΟΥ ΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Τα τελευταία έξι χρόνια, στην ελληνική κοινωνία έγινε, υπόγεια, μια μεγάλη αλλαγή, με αποτέλεσμα να αλλάξει ο ταξικός χάρτης στη χώρα. Σε πολιτικό επίπεδο, η αλλαγή αυτή εκφράστηκε με το κίνημα των αγανακτισμένων, που οδήγησε στην κατάρρευση των δύο μεγάλων κομμάτων και απείλησε το πολιτικό σύστημα. Πολλοί μιλάνε για τη συρρίκνωση των μεσαίων στρωμάτων και το τέλος της μεσαίας τάξης.
Η κατάσταση της οικονομίας τα δύο τελευταία χρόνια φέρνει την Ελλάδα μεταξύ 22 κρατών στην τρίτη χειρότερη θέση πριν από το Νότιο Σουδάν και το Ιράν. Η θέση της Ελλάδας στα Βαλκάνια είναι κάτω από εκείνη της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας. Μέσα σε δύο χρόνια οι λεγόμενοι «επιτηδευματίες», από ένα εκατομμύριο το 2009, μειώθηκαν στο μισό το 2011.
Κάθε μέρα, χίλιες οικογένειες μένουν την τελευταία διετία χωρίς ρεύμα. Το 2012, τα συνεργεία έκοψαν το ρεύμα σε 300.000 ρολόγια. Το 40% αυτών δεν επανασυνδέθηκαν ποτέ. Το 40% των παιδιών -και το 90% κάτω των δύο ετών- δεν έχουν καμία συλλογική φροντίδα. Οι λιανικές πωλήσεις έχουν συρρικνωθεί κατά 40% τα τελευταία πέντε χρόνια. Ο τζίρος της βιομηχανίας μειώθηκε 5% μέσα σε ένα χρόνο. Μεγάλες επιχειρήσεις, όπως «Αλλατίνη», η καπνοβιομηχανία Γεωργιάδης, η Χαρτοποιία Θράκης Diana, η ΑΓΝΟ, η Pepsico-ΗΒΗ, η ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ, έκλεισαν. Πολλές μεγάλες επιχειρήσεις, όπως η Βιοχάλκο που πήγε στο Βέλγιο, αεροπορικές εταιρείες, όπως οι British Airways και η Coca Cola, έφυγαν από την Ελλάδα.
Από την Κατοχή
Ιστορικά, η Ελλάδα ξαναβρέθηκε σε παρόμοια κατάσταση στη Μικρασιατική Καταστροφή, την περίοδο 1931-32, μετά την πτώχευση, και στην Κατοχή, με τη μεγάλη ληστεία ακινήτων. Το 1931 η κυβέρνηση Τσαλδάρη δεν επέτρεψε καμία διευκόλυνση για την πληρωμή των χρεών και αν οι δανειολήπτες καθυστερούσαν έστω και μια μέρα, οι δανειστές έπαιρναν το σπίτι τους. Αυτή ήταν μία από τις πιο μαύρες περιόδους της ελληνικής ιστορίας, όπου τη μεγάλη αρπαγή ευλογούσε το ίδιο το κράτος, μαζί με την περίοδο της Κατοχής, όταν χιλιάδες πούλησαν τα σπίτια τους για ένα πιάτο φαΐ, και δεν τα ξαναπήραν ποτέ, παρά τις υποσχέσεις των μεταπολεμικών κυβερνήσεων.
Περίπου είκοσι έξι χιλιάδες ποινικές διώξεις για χρέη προς το Δημόσιο ασκήθηκαν το 2013, χρονιά κατά την οποία ο αριθμός των κατασχέσεων σε ληξιπρόθεσμους οφειλέτες και φοροφυγάδες αυξήθηκε κατά 52.007 από την προηγούμενη. Αν η πολιτεία αποφασίσει να εφαρμόσει τους νόμους της, θα πρέπει να χτίσει φυλακές για τουλάχιστο μισό εκατομμύριο μικροεπιχειρηματίες, επιτηδευματίες.
Οι περισσότεροι από τους «φοροφυγάδες» με τις ληξιπρόθεσμες οφειλές απλώς υπέπεσαν στο αδίκημα να ανοίξουν επιχείρηση στην Ελλάδα. Η έννοια του χρέους είναι αυθαίρετη, αφού στις περισσότερες περιπτώσεις δεν πρόκειται για χρήματα που «δάνεισε» το κράτος, αλλά, με διάφορους νόμους, όρισε ως «χρέη», κατά κανόνα με πρόστιμα, καθώς πολλές φορές οι επιχειρήσεις αυτές έχουν βάλει «λουκέτο» και δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε καμιά τους υποχρέωση.
Προκειμένου να εισπράξει 63 δισ. ευρώ των ληξιπρόθεσμων οφειλών, η Εφορία «άπλωσε χέρι» στις καταθέσεις 131.807 οφειλετών και κίνησε διαδικασίες κατάσχεσης περιουσιακών στοιχείων σε άλλους 53.129 «ληξιπρόθεσμους», ενώ έχει βγάλει σε πλειστηριασμό περίπου 20.000 ακίνητα. Αυτοί που κινδυνεύουν είναι 1,8 εκατ. οφειλέτες που χρωστούν στην Εφορία μέχρι και 5.000 ευρώ.
Η τραγωδία της μεσαίας τάξης ολοκληρώνεται με την πτώση των τιμών των ακινήτων. Οι αγοραπωλησίες σπιτιών ήταν 148 χιλιάδες το 2007. Το 2013 έπεσαν στις 22,5 χιλιάδες. Η πτώση των τιμών -σύμφωνα με εκτίμηση του οίκου αξιολόγησης Fitch-, θα φτάσει, από την αρχή της κρίσης, το 42%. Πολλοί αναγκάστηκαν να πωλήσουν ακίνητα σε υπέρμετρα χαμηλές τιμές, διότι δεν υπήρχαν αγοραστές. Με τον τρόπο αυτόν ολόκληρες περιουσίες αλλάζουν χέρια – μαζί αλλάζει και η ταξική σύνθεση της χώρας.
Οι πτωχευμένοι είναι πρώην ιδιοκτήτες επιχειρήσεων, ούτε «προλετάριοι» ούτε «άνεργοι», μόνο πρώην, λούμπεν μικροαστοί χωρίς ιδιοκτησία και με ψυχολογία «έκπτωτου» που δεν ανήκει πουθενά.
Οι διαταγές πληρωμής, οι ακάλυπτες επιταγές, οι κατασχέσεις και τα «κόκκινα δάνεια» είναι ένα εκρηκτικό μείγμα που αφορά περίπου 30 δισ. και δυο-τρία εκατομμύρια Ελληνες. Αλλά παρότι το 22,6% έκοψε την κεντρική θέρμανση το 2013, το 20% των πιο πλούσιων αύξησε τις δαπάνες του έξι φορές πάνω. Κι όσο κι αν φαίνεται απίστευτο, η Ελλάδα αύξησε τον πλούτο της κατά 9,9%, σύμφωνα με τα στοιχεία της Credit Suisse.
Μετά το «κούρεμα» των ομολόγων και την πτώση της αξίας των ακινήτων, περίπου 11.000 Ελληνες μικροομολογιούχοι είδαν τις τοποθετήσεις τους να εξανεμίζονται σε μια νύχτα. Οι 900.000 επενδυτές του χρηματιστηρίου είδαν ζημίες 65 δισ. Κι όμως, το μέσο εισόδημα στην Ελλάδα -πάνω από τα 76.000 ευρώ- αυξήθηκε 10%. Οι «εκατομμυριούχοι» υπολογίζονται σε περίπου 8.000 άτομα, με περιουσία 600 δισ. κατά το «Spiegel». Ανάμεσα σ’ αυτούς που πλούτισαν την περίοδο της κρίσης είναι προφανώς και πολλοί από τα κοράκια των πλειστηριασμών, τα σύγχρονα τσακάλια, τους νέους «μαυραγορίτες». Την πενταετία 2008-2012, οι δαπάνες των νοικοκυριών -ακόμα και σε ψωμί και γάλα- μειώθηκαν κατά 32%.
Η Ελλάδα είναι πρώτη σε φτώχεια στην Ευρώπη, με ποσοστό 34,6% στα όρια της φτώχειας, και ένας στους πέντε Ελληνες ζει κάτω από αυτά τα όρια. Το απόθεμα παγίου κεφαλαίου μειώθηκε πρώτη φορά από την εποχή του Εμφυλίου. Η ανεργία αγγίζει την εποχή του 1961. Για το 2014, η Κομισιόν προβλέπει επιστροφή στην ανάπτυξη με ρυθμό 0,6%. Η ανεργία το 2015 θα είναι, από 27% σήμερα, 24,5% τότε. Οι μέσες αποδοχές του Ελληνα -22.325 ευρώ- είναι κάτω από το μισό των αποδοχών του Γάλλου, κοντά στο μισό του Γερμανού (38.000) και πολύ κάτω από αυτές του Σλοβένου.
Ο αριθμός των εργαζομένων -στο σύνολό τους-, από 4,8 εκατ. το 2008, μειώθηκε σε 3,9 εκατ. το 2013, με αποτέλεσμα σε κάθε τρεις εργαζομένους να αντιστοιχεί ένας άνεργος. Ο νέος ταξικός χάρτης περιλαμβάνει λιγότερο «προλεταριάτο» και δημόσιους υπαλλήλους, περισσότερους ανέργους και συρρίκνωση της μικρομεσαίας τάξης.
Από το νέο χάρτη λείπει η φιγούρα του αυτοαπασχολουμένου -και αυτοεκμεταλλευόμενου με δεκαεξάωρη εργασία- που διαπέρασε την ελληνική ιστορία από το 1922 μέχρι σήμερα. Ομως δεν πρόκειται για προλεταριοποίηση της μεσαίας τάξης, αφού το προλεταριάτο μειώνεται αριθμητικά. Πρόκειται για μια νέα μη-τάξη δύο εκατομμυρίων ανθρώπων, που δεν ανήκουν πουθενά, δεν εντάσσονται σε καμία άλλη τάξη, αλλά βγαίνουν έξω από την παραγωγή και, μερικές φορές, όπως δείχνουν οι αυτοκτονίες, και έξω από τη ζωή.
Ο ένας από τους πολιτικούς ηγέτες που διαχειρίστηκαν την κρίση το είχε πει: «Δείτε την κρίση ως ευκαιρία!»
**
Οι «αγορές χρυσού»
Στα ενεχυροδανειστήρια παλαιότερα οι πελάτες άφηναν ενέχυρο για να πάρουν δάνειο με τόκο. Τώρα αφήνουν για λίγα ευρώ ακόμα και βέρες, χρυσά δόντια, κειμήλια… Ο νέος πελάτης είναι οικογενειάρχης, «μικροαστός» μεγάλης ηλικίας, που δεν επιδιώκει δάνειο αλλά πώληση σε εξευτελιστικούς όρους.
Τα νέα ενεχυροδανειστήρια που ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια σε όλη την Ελλάδα -τριάντα υπάρχουν μόνο στο Ηράκλειο Κρήτης- είναι ένας τρόπος τοκογλυφίας ή «εθελούσιας» ληστείας. Η νέα «αγορά» μοιάζει με τη μαύρη αγορά της Κατοχής, όταν οι πρόγονοι των σύγχρονων μαυραγοριτών μέσα στο σκοτάδι -σε κουρεία, συμβολαιογραφεία, καφενεία και κρυφά στέκια- έβαζαν χέρι σε πλούσια κτήματα, χαλιά, μπιμπελό, τιμαλφή και ρολόγια, έπιπλα και βέρες. Τα σύγχρονα «τσακάλια» είναι νεομαυραγορίτες και τοκογλύφοι με γαμψά νύχια.
Ενα ενεχυροδανειστήριο στο Κορωπί ειδικεύεται σε αυτοκίνητα, σκάφη, μοτοσικλέτες, αλλά και ακίνητα. Είναι το πρώτο από επτά τέτοια «ενεχυροδανειστήρια» σε όλη την Ελλάδα που δίνουν μετρητά με ενέχυρο ακόμα και τροχόσπιτα ή ρυμουλκά, δηλαδή όλη τη ζωή του βιοπαλαιστή. Αν ένα αυτοκίνητο αξίζει 20.000 ευρώ, μπορεί να εκταμιευθεί δάνειο ύψους 10.000 ευρώ, αλλά μια σειρά επιπλέον εξόδων φορτώνονται στο δανειολήπτη. Πάρκινγκ, φύλαξη, ασφάλιση. Οταν ο ενδιαφερόμενος πάει το αυτοκίνητό του, δεν φαντάζεται ότι το δάνειο μέσα σε ένα τρίμηνο έχει ξεπεράσει την αξία του.
Μια τέτοια υπόθεση έστειλε ο Συνήγορος του Πολίτη στον εισαγγελέα με έναν ογκώδη φάκελο -για τοκογλυφικές πρακτικές με 150% τόκο. Αλλά το νέο φαινόμενο είναι να ενεχυριάζονται πλέον σπίτια με προσύμφωνα-αυτοσυμβάσεις, που στην πράξη είναι πληρεξούσια πώλησης σε τιμές τόσο χαμηλές, που τα «κοράκια» των πλειστηριασμών θα ζηλεύουν – αν δεν είναι ήδη εδώ.
Σε ένα εργοστάσιο ξυλείας στο Καλοχώρι Θεσσαλονίκης, ο ιδιοκτήτης θα συλληφθεί να παίρνει 18.190 ευρώ από «πελάτη» στον οποίο είχε δανείσει 11.400. Οι αστυνομικοί εντυπωσιάστηκαν από την οργάνωση της επιχείρησης. Ανάμεσα σε πολλά αντικείμενα ανακάλυψαν δέκα συσκευές εντοπισμού θέσης GPS προκειμένου ο τοκογλύφος να εντοπίζει πού βρίσκεται κάθε στιγμή το αυτοκίνητο του «πελάτη» του, λες και ήταν ήδη δικό του.
**
Η τοκογλυφική «Κόζα Νόστρα»
Οταν ένας 45άχρονος ιδιοκτήτης εστιατορίου έδωσε τέλος στη ζωή του, στη Θεσσαλονίκη, ένα απίστευτο κουβάρι ξετυλίχτηκε, χάρη σε ένα σημείωμα που άφησε ο αυτόχειρας. Ενας ακόμα επιχειρηματίας μίλησε απελπισμένος στις αρχές, για να αποκαλυφθεί ένα κύκλωμα στο οποίο εμπλέκονταν τριακόσια άτομα. Κι ένας ακόμα αυτοκτόνησε, αποκαλύπτοντας το μακάβριο κύκλο.
Ο αρχιτοκογλύφος ήταν παράγοντας της πόλης με νυχτερινό κέντρο και εταιρεία ακινήτων αλλά και πολιτικές σχέσεις με ακροδεξιό «λαϊκό» κόμμα. Το κύκλωμα είχε γραμματέα, για να υπενθυμίζει τις υποχρεώσεις τους στα θύματά του, σύμβουλο με τραπεζικές διασυνδέσεις, νομικούς, μπράβους-εισπράκτορες, ο ένας ήταν απότακτος αστυνομικός, αλλά και ένα δημοσιογράφο της κρατικής τηλεόρασης.
Η αστυνομία διαπίστωσε πως ένας δικηγόρος μετέφερε αυτολεξεί το μήνυμα του αυτόχειρα στον αρχηγό του κυκλώματος που γνώριζε μόνο η αστυνομική αρχή. Η έρευνα θα αποκαλύψει εμπλεκόμενους αστυνομικούς και διευθυντικά στελέχη τραπεζών που έπαιρναν αμοιβές ύψους 10.000 ευρώ για τις πληροφορίες και εκδουλεύσεις.
Ο εντυπωσιακός γάμος του «νονού» το 2003, με καλεσμένη όλη την αφρόκρεμα της πόλης, έγινε θέμα στα gossip περιοδικά της Βορείου Ελλάδος. Την ατμόσφαιρα χλιδής λάμπρυνε η παρουσία τού -όχι ακόμα υπόδικου- τότε νομάρχη που ντυνόταν στις απόκριες Ζορό, αλλά και του νυν φυλακισμένου, για άλλο σκάνδαλο, τότε δημάρχου Θεσσαλονίκης.
Ενας κουμπάρος του αγόραζε οικόπεδα και έχτιζε μεζονέτες για λογαριασμό του ηγουμένου της Μονής Βατοπεδίου. Και ο άλλος κουμπάρος ήταν ο λαλίστατος βουλευτής του κόμματος που είχε αναλάβει πολιτική σταυροφορία κατά της διαφθοράς, υπέρ της Πίστεως και της Πατρίδος. Το σύνθημά του ήταν «Καθαρές λύσεις, καθαρά χέρια». Ο πρώην βουλευτής πλέον δεν θα κατηγορηθεί ποτέ φυσικά για μια κουμπαριά, αλλά ούτε και για μια πράξη νόμιμη, όπως το να μεταφέρεις 400.000 ευρώ έξω από τα σύνορα της χώρας που το κόμμα σου ήθελε να σώσει.
Ενα άλλο κύκλωμα τοκογλυφίας στη συμπρωτεύουσα αποκαλύφθηκε καθώς η κόρη του αρχηγού που κυκλοφορούσε με Mercedes μιλούσε στο τηλέφωνο πολύ για λεφτά κι επιταγές κι εισπράξεις, αν και ο μπαμπάς της τής εξηγούσε ότι αυτά δεν τα λένε από το τηλέφωνο. Η αστυνομία έφτασε σε μια πανέμορφη ξανθιά Σλοβάκα χορεύτρια, που μετέφερε μεγάλα χρηματικά ποσά σε τράπεζα της Σλοβακίας. Οπως ακριβώς σε παλιές γκανγκστερικές ταινίες η ωραία ξανθιά -το «μωρό» ή «αγάπη»- είχε σχέση με έναν προστάτη της νύχτας.
Στον «Αγαπητό»
Η «έδρα» της συμμορίας ήταν το ζαχαροπλαστείο «Αγαπητός» της Καλαμαριάς. Δυο-τρεις «σκληρές» γυναίκες ήταν προπομποί των μπράβων. Ενα από τα πιο γνωστά μαγαζιά της πόλης ανήκε στον αρχηγό, μαζί με άλλα μπαρ στα Λαδάδικα και μια επιχείρηση real estate. Οι πολιτικές διασυνδέσεις του φαίνεται πως ήταν ο λόγος που το ελληνικό κράτος νοίκιαζε από κείνον ακίνητα.
Ο αρχηγός είχε συνάψει πέρα από κουμπαριές και ένα ειδύλλιο με ανιψιά πρώην υπουργού της Νέας Δημοκρατίας. Την εποχή εκείνη πολλά δημόσια ακίνητα περιήλθαν στη μονή Βατοπεδίου και κείνη τα αντάλλαξε με τη λίμνη Βιστονίδα. Ο αρχινονός βάπτισε το παιδί του κτηματομεσίτη της μονής και του έδωσε το όνομα του ηγουμένου. Ευφραίμ!
Ο δημοσιογράφος, που ήταν παιδί της Εκκλησίας από τα μαθητικά του χρόνια, μπήκε στην κρατική τηλεόραση την εποχή της χούντας. Αυτός που δεν μπορούσε να λείπει από την υπόθεση ήταν ένα στέλεχος του επί είκοσι χρόνια κυβερνητικού κόμματος. Βρέθηκε στο πρόσωπο συνδικαλιστή-εφοριακού, προέδρου της ΠΑΣΚΕ που εργαζόταν στο ΣΔΟΕ – με γνωριμίες στο περιβάλλον τόσο του Ακη όσο και του Βενιζέλου. Είχε πολλές φορές συγκαλύψει εφοριακούς. Κι όταν βρέθηκε επικεφαλής της «διεύθυνσης ειδικών υποθέσεων» έπρεπε να συγκαλύψει τον εαυτό του.
Το κουβάρι αποκάλυψε πως πρώην ποδοσφαιριστής και πρόεδρος ΠΑΕ πήρε 350.000 κι επέστρεψε 620.000 με επιτόκιο 120% το χρόνο. Μια άλλη ομάδα έδινε ακάλυπτες επιταγές με τοκογλυφικά ωφελήματα. Ενας γιατρός, ο «Μπίλης», σε ένα από τα θύματα, που νοσηλευόταν στο νοσοκομείο του, έδωσε εξιτήριο ως συγγενής πρώτου βαθμού, προκειμένου να τον απαγάγουν και να τον εκβιάσουν.
Οι υποθέσεις αυτές και οι αυτοκτονίες προκάλεσαν αλλαγή της νομοθεσίας, που ήταν αμετάβλητη από το 1951. Η ποινική δίωξη στο εξής θα ασκείται αυτεπαγγέλτως από τον εισαγγελέα, χωρίς να χρειάζεται να υποβάλλουν μηνύσεις τα θύματα. Η τοκογλυφία κατ’ επάγγελμα θα είναι κακούργημα και όχι πλημμέλημα. Ο κατ’ επάγγελμα ασκών την τοκογλυφία θα τιμωρείται με κάθειρξη έως 10 χρόνων αντί για φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών και χρηματική ποινή, κι αν υπάρχει «παρατράπεζα», η ποινή θα είναι ακόμη αυστηρότερη.
Via : www.enet.gr
